.. . een viaduct dat door zijn bijzondere vormgeving met zijn omgeving harmonieert...Het viaduct op de Kruisberg over Rijksweg Nr. 75(Eindhoven-Roermond-Maastricht) U.D.C. 624.21.012.45gewapend-betonbrugdoor ir. A. van der Niet, hoofdingenieur, Rijkswaterstaat, Directie BruggenInleidingHet viaduct op de Kruisberg (bij Meerssen), meer officieel be-kend onder de proza?sche naam 'viaduct bij km 7,468', is vaneen voor Nederland nogal ongebruikelijk type.Een automobilist, die regelmatig gebruik maakt van het Rijks-wegennet, zal zich bij het aanschouwen van dit kunstwerk wel-licht verwonderd afvragen, waarom het rijdek niet op de ge-bruikelijke wijze rust op tussensteunpunten met kolommen.Hopelijk zal hij ook met een gevoel van opluchting constateren,dat hier nu eens een keer niet dat overal in den lande voor-komende standaard-viaduct is gebouwd, en dat het wel aardigin de omgeving past.Die omgeving is bepaald door het feit, dat de nieuw aangelegdetweede rijbaan van weg 75 hier is geleid over -juister gezegd:door een ingraving in- de Kruisberg.De ingraving is, om het eens deftig te zeggen, 'met een openoog voor het fraaie, golvende landschap ontworpen'.Ten einde de indruk te vermijden alsof een reuzenhand metbruut geweld de Kruisberg in twee?n had gesneden, is de in-graving in een bocht gelegd en veel breder gemaakt dan zouvolgen uit de breedte van de weg.Hierdoor kwam tevens een grotere hoeveelheid bodemmate-riaal vrij, dat uitstekend geschikt was voor de aardebaan vaneen aansluitend gedeelte van weg 75.Het zou van ondankbaarheid en slechte smaak getuigen, wan-neer men niet onmiddellijk zou inzien, dat het te bouwenviaduct nu ook door een bijzondere vormgeving moest har-moni?ren met zijn omgeving.Het ontwerp (fig. 1 t/m 4)De opzet van het ontwerp is, dat de ingraving wordt overbrugdzonder daardoor ingesnoerd te worden.De taluds van de ingraving lopen dan ook zonder onderbrekingonder het viaduct door, en er zijn zelfs geen landhoofden, dieook maar iets naar voren springen.Op een afstand ziet men alleen twee wanden van verlopendedikte uit de taluds steken die het brugdek ondersteunen (fig. 1).In werkelijkheid wordt het brugdek ondersteund door tweeV-vormige frames, (fig. 2)Het ene been van de V wordt gevormd door de zojuist genoem-de wanden, die nagenoeg loodrecht op de taluds staan.Het andere been bestaat uit 4 balken met vierkante doorsnede,waarvan het bovenliggende vlak gelijk ligt met de bovenkant vanhet talud.De frames rusten via een betonscharnier op een op staal gefun-deerde sloof.Het aanlegniveau van de sloof is door een opvulling van schraalbeton met opzet lager gelegd.Het zou namelijk kunnen gebeuren, dat de bermsloten na eenstortbui de allures van bergstroompjes zouden willen aannemenen daardoor de fundering ondermijnen.fig. 2. halve langsdoorsnedeCement 13 (1961) Nr. 9 499fie. 3. links: halve horizontale doorsnede; rechts: half bovenaanzichtfig-4verticale dwarsdoorsnedeDe wanden van de frames hebben aan de bovenzijde eveneens eenbetonscharnier, dat is gevormd door de doorsnede met inlagenvan staalvilt in te snoeren.De landhoofden zijn nauwelijks zichtbaar en zijn beroofd van hunvoornaamste functie. Ze brengen geen oplegkracht naar de onder-grond over.Het brugdek is van verlopende dikte, met de grootste hoogteboven de wanden.Het geheel is uitgevoerd in gewapend beton.De berekeningHet viaduct is een constructie op twee scharnieren, en als zo-danig enkelvoudig statisch onbepaald.Wanneer men ??n van de scharnieren vervangt door een rol heeftmen een statisch bepaalde constructie.Dat doen we dan ook, met het gevolg dat de rol een horizontaleverplaatsing ondergaat.Dit was evenwel niet afgesproken, en dus zetten we de rug er-tegen en duwen de rol op zijn plaats terug.Zo kunnen we echter niet blijven staan (we hebben wel watanders te doen), dus verzoeken we het scharnier nederig onzetaak weer over te nemen.Nu zijn we weer even ver als in 't begin: al die moeite voor niets.Toch niet: we weten nu uit ondervinding wat het scharnierpresteert.En dit is, populair verteld, de methode om de invloedslijn voor dehorizontale scharnierkracht te vinden.Hebben we die eenmaal, dan gaat de verdere berekening volgensde normale spelregels.We gaan dus als volgt te werk:Het scharnier A wordt vervangen gedacht door een rol (fig. 5).We brengen in A een horizontale kracht van 1 ton aan (reactie inB: 1 ton).In de regel CF ontstaat het in fig. 6 geschetste momentenverloop.We bepalen nu de vervorming van de regel.Dit is in fig. 6 grafisch gebeurd.Het momentenvlak is wegens het veranderlijke traagheids-moment gereduceerd op E./o, en met behulp van een poolfiguuris de stangenveelhoek getekend.De sluitlijn vinden we uit de overweging, dat het snijpunt X vande verbindingslijn van de punten en D met de verticaal doorgeen verticale verplaatsing ondergaat (punt X beschrijft eigenlijkeen cirkel om A; de hoekverdraaiing van het frame is echter zogering dat de cirkelboog samenvalt met de raaklijn daaraan.)De sluitlijn is door de keuze van de pool horizontaal.Nu bepalen we de horizontale verplaatsing h van A bij de krachtvan 1 ton.500 Cement 13 (1961) Nr. 9fig. 5f?g-6We hebben in dit verhaal verwaarloosd, dat de stijlen AC en ADook vervormen.Deze vervorming is echter gering, omdat alleen normaalkrachtenoptreden.Dit is bereikt door stijl AD met een scharnier aan het brugdek teverbinden.De stijfheid van de stijl AC is zo gering ten opzichte van de rest,dat het niet nodig geoordeeld werd ook hierin een scharnier aante brengen.Ook in het brugdek treedt een normaalkracht op, waarmee geenrekening is gehouden.Wanneer men ook een indruk over de grootte van de vervor-mingen wil hebben, dan kan de schaal van de vervormingslijn af-geleid worden uit die van momentenlijn, poolfiguur en stangen-veelhoek.Dit is bij voorbeeld van belang om de invloed van de temperatuurop de horizontale scharnierkrachten te vinden.Ook hier volgt men dezelfde gedachtengang.Veronderstel in A een rol.Volgens de G.B.V. 1950 zal bij voorbeeld de lengteveranderingvan het brugdek, en dus de verplaatsing van A, door tempera-tuurdaling en krimp 35 ? 10-5? lengte brugdek bedragen.Bij 1 ton in A was de verplaatsing gelijk aan h.Om de rol op zijn plaats terug te krijgen is dus een kracht van35 10-5 lengte brugdek-------------------- --?---------------- 1 ton nodig.Daar het viaduct het grootste deel van zijn leven alleen het eigengewicht hoeft te dragen zou het wel prettig zijn, als in die toe-stand de horizontale scharnierkracht gelijk aan Ozou zijn.Wanneer we het brugdek bij benadering overal even dik aan-nemen, zouden het positieve en negatieve deel van de invloedslijndaartoe gelijk moeten zijn.foto 7. steigerwerk en bekisting van het viaductDit kan men door de vormgeving van de frames bereiken.Ligt A meer naar links of naar rechts, dan zal de sluitlijn meer naarboven respectievelijk naar beneden schuiven.De uitvoeringHet viaduct is gebouwd door de N.V. Van Hattum en Blankevoortte Beverwijk, onder directie van de Rijkswaterstaat, arrondisse-ment Maastricht.MEDEDELINGENIr. N. J. Rengers officier Oranje NassauOp 23 augustus j.l. heeft de wethouder van Openbare Werkenvan 's-Gravenhage aan ir. N. J. Rengers. de versierselen uit-gereikt, die behoren bij het officierschap van de Orde van OranjeNassau.Ir. Rengers heeft dit jaar de pensioengerechtigde leeftijd bereikten op zijn uitdrukkelijk verzoek is zijn afscheid beperkt gebleventot de collega's en medewerkers van het Gemeentelijke Bouw- enWoningtoezicht Den Haag, waar hij gedurende 39? jaar werkzaamis geweest.Dat de naam Rengers een bekende klank in de Nederlandsebetonwereld bezit, komt zeker niet alleen door zijn functie bij degemeente 's-Gravenhage, maar in het bijzonder ook door zijnactiviteit op het researchgebied van cement en beton. Reeds vanaf1924 heeft hij talloze proeven verricht met cementmonsters; dein de jaren 1932-1934 uitgevoerde proefnemingen op gewapend-betonkolommen hebben ook in buitenlandse vakkringen de aan-dacht getrokken. Eveneens is ir. Rengers nauwbetrokken bij detotstandkoming van de gewapend-beton-voorschriften.Het is onmogelijk al de belangrijke functies te noemen, die hij inde loop van de jaren heeft bekleed en nog steeds vervult. Wijweten echter zeker en kunnen ons daarover verheugen, dat ir.Rengers niet zal gaan rusten, maar naar wij van harte hopen nogjaren lang velen met zijn uitgebreide kennis en ervaring van dienstzal zijn.Voordrachten betreffende de toepassing van witportlandcement in architectuur en wegenbouwDoor de Delftse Studiegezelschappen 'Practische Studie' en'Stylos' wordt op 18 oktober a.s. een voordrachtenmiddag en-avond georganiseerd, waar verschillende sprekers de belang-rijkste aspecten van de toepassing van wit portlandcement inarchtectuur en wegenbouw zullen behandelen. De voordrachten,die merendeels met kleurendia's zullen worden toegelicht, wor-den gehouden in het gebouw van de Afdeling der Weg- en Water-bouwkunde, Oostplantsoen 25 te Delft.Het middagprogramma (14.00 tot 17.30 uur) vermeldt de volgendesprekers:Prof. E. Neufert, Arch. BDA (Darmstadt), 'Der schone Betonaus der Sicht des Architekten1U. Pickel, Arch. (Wiesbaden), 'Der Baustoff Weiss-Beton. Her-stellung, Formgebung und Verlegung'J. Graetz (Wiesbaden), 'Anwendung von Weiss-Zement imHoch- und Tiefbau'Het avondprogramma, dat om 20.00 uur begint, vermeldt tweesprekers (en wellicht nog een kleurenfilm):Dipl.-lng. Heufers (Wiesbaden), 'Betonwerkstein und Sicht-beton. Herstellung und Anwendung'Dipl.-lng. Henk (Wiesbaden), 'Grundlagen der Betontechnologieim Zusammenhang mit der Herstellung von Weiss Beton'Na de verschillende voordrachten zal er gelegenheid voor eengedachtenwisseling zijn.Leden van de Betonvereniging kunnen deze voordrachtenbijwonen. Zij dienen zich daartoe tijdig in verbinding te stellenmet het Secretariaat van de Betonvereniging, Van Galenstraat 52,'s-Gravenhage, telef. (070)-335001.'Betondag 1961', 12 november 1961Op vrijdag 21 november a.s. zal in het Kurhaus te Scheveningende 'Betondag 1961' worden gehouden. Het voorlopige program-ma vermeldt de volgende sprekers :ir. W. van Klaveren over 'Betontechnologie', Dipl.-lng. P.Misery (Duitsland) over 'Hooggelegen verkeerswegen', ge?llus-treerd met de film 'Problem Nr. 1', en ir. . W. van der Vlugtover 'Schaalconstructies'.Cement 13 (1961) Nr. 9 501
Reacties