GROOT EN KLEIN NIEUWS OPBETONMARKT 1991Opnieuw wordt de Betonmarkt - tijdens de komende Betondag op 21 november a.s.- volleren drukker dan tijdens de vorige aflevering van de nationale manifestatievan de Nederlandse betonwereld. Meer dan 120 exposanten vullen de Expozaal eneen groot deel van de foyer van hetJaarbeurs Congresgebouw in Utrecht. Eenuniek? gelegenheid zich in ??n dag op de hoogte te stellen van de stand derbetontechniek. Er is groot en klein nieuws. In dit overzicht is het grote nieuws voor't laatst bewaard.VOORSPANWAPEN INGBIJLEGWAPEN INGIRAALWAPENING1 De Europaal van Dirk Verstoep.Een prefab paal die zichtrillingvrij en geluidarm laatinbrengen, als trek- en drukpaal onderdiverse hellingen.Sterkteklasse totBlOO.B100 voor Europaal vanDirk VerstoepDirk Verstoep presenteert zich nadruk-kelijk als onderdeel van de groep Infra-structuur en Milieu van het bouwcon-cern NBM-Amstelland. (Tot dezelfdegroep behoort ook Batec Betonrepara-tie.) Verstoep is gespecialiseerd in de'droge' en 'natte' waterbouw en funde-ringstechniek. Aandacht wordt ge-vraagd voor een n?euw tyre funde-ringspaal, de Europaal (fig. 1.Een wat merkwaardige naam, want hetbijzondere van deze paal heeft n?ets temaken met bijvoorbeeld universele toe-pasbaarheid in de Europese landen. Het I----~-------~~--lis een ronde prefab betonpaal die tevensde voordelen heeft van in de grond ge-vormde palen.Overeenvariabele lengteis de paal voorzien van een 'schroef-draad', waardoor de paal met een boor-motor trillingvrij en geluidarm in degrond kan worden gedraaid. De paalwordt volgens het slingerproc?d? ver-BOUWBEDRIJVEN IN DECIVIELE TECHNIEKBallast Nedam Beton en Waterbouw,AmstelveenDe Boer, BaarnColyn Aannern?ngsbedrijf, Nieuwen-dijkVan Hattum & Blankevoort, BeverwijkPossehl Aannern?ngsmij, OosterhoutStrukton Betonbouw, MaarssenDirk Verstoep, RotterdamVisser & Smit Bouw, PapendrechtVoorbij Groep Wiln?s, WilnisVisser en Smit BouwVisser & Smit Bouw zal in haar presen-tatie op basis van uitgevoerde projectentonen dat dit bedrijf beschikt overknow-how van en ervaring met uitvoe~ring van siloprojecten met glijbekistin-gen. Ook het maken van grote boorpa~len met een draagkracht tot 8000 k.Nwordt gepresenteerd.Ook dit jaar vroeg de redactie. van Cement de exposanten in-formatie over hun presenratieen stelde op basis daarvan het navolgen-de overzicht op, waarbij in de eersteplaats is gekeken naar de n?euwswaarde.Het overzicht verschaft geen volledigbeeld. Circa 50% van de exposantenstuurde het enquete-formulier terug,waarbij de reacties varieerden van 'geenn?euws' tot 'wereldn?euws'. Er blijkenaltijd weer zeer grote verschillen in demanier waarop bedrijven met publici-teit omgaan.Voor de overzichtelijkheid zijn de expo-santen ingedeeld in de volgende groe~pen:- bouwbedrijven;- automatisering voor ontwerpbureaus;-automatisering en procestechn?ekvoor de betonmortel- en betonwa-ren?ndustrie;- bekistingen en bekistingsaccessoires;- bevestigingstechniek;- betonreparatie en betonreparatie-produkten;- funderingstechn?ek;- gereedschappen, machines, meetap~paratuur;- grondstoffen, mortels, hulpstoffen;- onderzoek, advisering, kwaliteitsver-klaringen;- prefab beton;- wapen?ng, voorspann?ng, vezels;- voorlichting, branche-organ?saties.32 Cement 1991 nr. 11Automatisering van de besturing vanbetonmortelcentrales is gemeengoedgeworden, evenals hetgebruikvanlabo-leidt tot automatische aanpassing vanalle bij het project behorende gegevens.Het wordt getypeerd als 'geparametri-seerdontwerpen'. De nieuwe release 5.3is thans beschikbaar.OokCAB heeft eenEEM-pakketin3D-versie, bruikbaar op pc, mits 512 KbRAM-geheugen beschikbaar is. Gaat degrootte van het probleem het RAM-ge-heugen te boven, danwordt teruggegre-pen op achtergrondgeheugen om tijde-lijke bestanden op te slaan. Er is een in-terface voor AutoCAD, waardoor bij-voorbeeld vervormde constructieskun-nenworden getekend voor een (ruimte-l~k) inzicht in het verloop van moment(fig. 4).AUTOMATISERING ENPROCESTECHNIEK VOOR DEBETONMORTELINDUSTRIEBrinkrnan & Germeraad, DierenJonker Elektrotechnische Bedrijfsauto-matisering, EibergenMains, BorneNewa Techniek, Etten-LeurRotonde, DeldenSchwing-Stetter, RaamsdonksveerVBO, SoesterbergVerboom Betontechniek, MoerkapelleZinda, UtrechtCAB, RotterdamAscal ingenieursbureau, DelftIntergraph, AalsmeerLogisterion, RotterdamMatrix Software, NijmegenTechnosoft, LochemW & B Software, DeventerAUTOMATISERING VOORONTWERPB?REAUS3 Voor de aanleg vanrecirculatievloeren in deglastuinbouw introduceert de VoorbijGroep de nieuwe Voton tegelvloervaardigd in hoogwaardig betot)., totsterkteklasse BWO! Daardoor kan depaal een hoog draaimoment van deboormotor weerstaan en grote trek- endrukkrachten opnemen. De zeer dichteoppervlaktestructuur maakt deze bij-zondere paal ook toepasbaar in sterkverontreinigde bodems.Noviteitendag van de VoorbijGroepDe Voorbij Groep staatgraag bekend alsde 'betonnoverende' onderneming; in-noverend in beton. Evenals vorig jaarbeschouwtVoorbij deBetondag als haarNoviteiten-dag. Er wordeh 6 thema'sgepresenteerd. Twee daarvan hebbenbetrekking op de bouw van distributie-centra waar Voorbij sterk in is (f?to 2).Het gaat om de introductie van VO-TON plintplaten en VOTON wiel-dwingers, beide prefab betonpro-dukten. De plintplaten zijn ontwikkeld 1-~----------------------------1als randelementen voor de aanleg van B h v: h M D"b' C S h' h lOt I2 ouw van? et Iama a otor Ist.J."l utlOn enter op c lp 0 - ost; otaaverhoogde bedrijfsvloeren in distribu- vloeroppervlak 20.500 m Z? Voorbij Betonbouw ontwerpt en maakt detiecentra en sluiten aan op de prefab betonconstructie. Hier zijn voor het eerst Voton plintplaten toegepast alsdockboards die vorig jaar zijn ge?ntro- randelementen voor de bedrijfsvloer. Ook worden prefab dockboards toegepast.duceerd. Eveneens aansluitend daarop Deze combinatie van prefab en ter plaatse gestort beton leidt tot hoge kwaliteit inbrengt men nu ookVOTONwieldwin- maatvoering en duurzaamheidgers. Schade aan vrachtwagens en dock- ,--fo_t_o~:_KL__M_L_u_c_h_tfi_o_t~ogr=---a_fl_e ~ ~~__-1boards wordt voorkomen door a:chter~uitrijdende wagens in dejuistepositie tedwingen.Voor de aanleg van recirculatievloerenin de glastuinbouw heeft Voorbij eenspeciale tegelvloer ontwikkeld. Om tekunnen voldoen aan de milieu-eisen,zullen tuinbouwbedrijven vloeistof-dichtevloersystemen moetenaanleggenvoor recirculatie van water met voedingen bestrijdingsmiddelen. Tot nu toeworden vrijwel uitsluitend ter plaatsegestorte vloeren aangelegd. Metde Vo- Informatiesystemen voor deTON tegelvloer (octrooi is aange- civiele techniekvraagd) is hU een interessant alternatief De automatiseerders, systeemhuizen enin prefab beton op de markt. Dankzij de software-ontwikkelaars zijn wat min-specialevormvan de tegels kunnengeen der prominent aanwezig dan een aantalplasseh op de vloer blijven staan. In de jaren het geval was. We hoeven ook nietholte aan de onderzijde van de tegels meer overtuigd te worden van het be~kunnen verwarmingsbuizen worden lang van reken- en tekenprogramma's;gelegd (fig. 3). we zijn er al mee vertrouwd. Toch zal.------------~-----, een bezoek aan deze stands tot interes-sante kennismakingen leiden.Logisterion toont bijvoorbeeld het ein-dige-elementen methode (EEM) pakketTPS10, een van de meest succesvolleEEM pakketten ter wereld, ook bruik-baar op een pc als er minimaal 640 Kbgeheugenruimte beschikbaar is. TPS10heeft een directe interface naar CAD-systemen. Vanzelfsprekend bij Logiste-rion ook aandacht voor het inmiddels alI----~--~----~-------l veelgeprezenVisional ontwerpsysteem.De kracht van het systeem is de integra-tie van geometrische en niet-geome-trische informatie in een centrale data-base, waardoor wijziging van gegevensCement 1991 nr. 11 33Doka, OssHakron, NunspeetMatab, ZwijndrechtMolenaar, GoesOutinord, WaddinxveenSafe, Aarle-RixtelVerwerking van restbeton moetVerwerking van restbeton is een hot-item aan het worden. Ook de betonin-dustrie wordt genoodzaakt tot milieu-maatregelen. Beperking van afval doorverwerking van restbeton is ??n zo'nmaatregel. Daarvoor waren al langeroplossingen op de markt, maar die von-den nog maar weinig aftrek. Nu komener diverse nieuwe oplossingen. SpeciconuitVeghel brengtop deBetonmarkteenvolledig nieuw ontwikkeld systeem,voorzien van automatische besturing,met een capactiteit van 15 m3Jh. Het iseen uitspoelsysteem met gescheidenzand- en grindafgifte. De dosering vanhet cemehtslib kan worden ge?nte-greerd in het besturingssysteem van debestaande produktie-installatie. Zokunnen alle grondstoffen uit het restbe-ton volledig teruggewonnen worden.Overigens is een CUR-Aanbevelingvoorhetverwerkenvan cementslibindebetonmortelindustrie binnenkort teverwachten.BEKISTINGENENBEKISTINGS-ACCESSOIRES5 Voordelige afstandbesturing metinfrarood te?hniek kan deeffici?ntie en veiligheid in debetonprodnktie verhogen. Brinkman &Germeraad Bestnringstechniek toontdeze noviteitI------~---_~------,...jEen nieuwe exposant in deze groep isSafe uit Aarle-Rixtel. SAFE staat voorScaffolding And Formwork Engineer-ing. Safe presenteert de Poly-bekistingvoor het totale bekistingswerk. Basishierin is de Polystut, een opbouwstem-pelvanaluminium (fig. 6).Debuitenbuisis geprofileerd, waardoor de binnenbuisoptimaal wordt geleid en 'vastzitten'\...-7. .. .. ""- ....e a.. .. ~ ~)~ J'II, ~~ v- """/I 1"I'. ..., ...1'"~ - ... .. - ~ \. \.. ~i./ ~, I t ,1'\J' ~I \1\~/, ; ~,\; . . ~;- .... ...."r.I . ,... ,1, .,. ....... ....... ... ... ...J.~ .. .. ..."" \. , , , , I ... .. ...I ,- \ \, . .. , , I'-J~:,lill ? ? ? ~[)?...-~~Infrarood afstandbesturing voorkranen in betonfabriekenAfstandbediening is actueel, ook voorproduktie-apparatuur in de betonin-dustrie en op de bouwplaats. Industri?leradiografische besturingsapparatuur(met goedkeuring van de Arbeidsin-spectie) vergen echter forse investerin-gen. Voor relatiefeenvoudige machinesdie niet continu in gebruik zijn, zoalskranen, lieren en andere hefwerktuigenis radiografische besturing vaak nietrendabel. Toch zou afstandbedieningeen wezenlijke verbetering van veilig-heid en effici?ntie kunnen zijn. Daaromheeft Brinkman & Germeraad Bestu-ringstechniekop basis van de infrarood-techniek een voordelig alternatief ont-wikkeld. Hiermee kan de kabelbestu-ring bij kranen en machines wordenvervangen. Via de drukknoppen op dezenderworden elektronischgecodeerdeen beveiligde signalen naar de ontvan-ger gezonden. Daar worden de infra-rood signalen gedecodeerd en gecon-troleerd en als commando's doorgege-ven aan de uitgangsrelais (foto 5).ratoriumcomputers voor mengsel-berekening en statistiek. Ook de inzetvan een transporteomputer voor auto-matische truckplanning en registratie isal op veel bedrijveneen rendabele inves-tering gebleken.Natuurlijk komen er regelmatig verbe-teringen op de markt. Zo meldt Zindadat in samenwerking met NEWATech-niek een koppeling is gerealiseerd tus-senweegapparatuurendeZindalabora-torium-computer, zodat gegevens overbijvoorbeeldkubusgewichten en zeef-restenautomatischkunnenwordenver-werkt.4 Het EEM-pakket van CAB heeft een dire?te interfa?e voor AntoCAD. Ditmaakt snelle presentatie van vervormde ?onstrn?ties mogelijk in 2D en 3D34 Cement 1991 nr. 11gjTIpromoleclr----gpen..loolvo"!lh,On. 1.0 mi8 Principe-detail van een thermischge'isoleerdebalkon-vloeraansluiting, waar volledigekrachtoverdrachtplaatsvindt (systeemMEA-Isotr?ger)Van de Riet bevestigt .?,Van de Riet laatal lange tijd luid en dui-delijk weten dat hij vrijwel alles beves-tigt. En zijn succes wordt door de prak-tijk bevestigd. Belangrijke, succesvolleontwikkelingen in de verankerings-techniek zijn door Van de Riet naar Ne-derland gehaald, zoals Richmond wape-ningskoppelingen (thans in het Hal-feneisen programma), Sch?ck Isokorfvoor koudebrugonderbreking in uit-kragende vloeren en Sch?ck Tronsolesvoor trillingsdemping in constructieveverbindingen.Het Sch?ck Isokorf systeem was vorigjaar al een van de hoofdzaken in de pre-sentatie op de Betonmarkt en is dat op-nieuw. Sterk punt is het grote aantal uit-voeringen, niet alleen VOor balkons,maarookvoorlateien, borstweringenenconsoles.Verder kan men opnieuw kennismakenmet de Sch?ck Tronsole.Gegeven hetgrote belangvan beperkingvan geluidoverlast in woongebouwen,verdient dit systeem de aandacht. Hetgaat om een unieke constructie voortrillingdemping in opleggingen, bij-Luts anker voornatuursteenbekledingIngenieursbureau Cornelis, importeurvan de DEHA ankersystemen, heeftthans ook LUTZ ankers in het pro-gramma. Het gaat om een anker voor demontage van natuursteen gevelbekle-dingen.Doorkoppelen nog makkelijkerNadat een aantal jaren geleden hetAmerikaanse Richmond-systeem deconstructeurswereld verbaasde met hetslimme doorkoppelen Van wapenings~.staven (zonder verzwakking van destaafdiameter) zijn diversevarianten be-dacht die thans op 'elk bouwwerk vanbetekenis' toepassing vinden. I---~---~~------~----iDemu komt nu met een slagmoerdop 7 Demu komt met een slagmoerdopvoor het snel indraaien vanvoor het snel mechanisch indraaien van stekeindenin de doorkoppelbusstekeinden (fig. 7). Door het uiteindevan 1------------------;de staaf(staafdiameters 12, 14, 16 en 20mm) van een pletting te voorzien, kanhierop een speciale slagmoerdop wor-den geplaatst.Deze heefteen 1/2"aansluiting en is dusgeschikt voor elk type slagmoersleutel.Zo kan altijd hetjuiste draaimoment opde staaf worden gezet en dus zekerderworden gekoppeld.6 Basis voor hetPoly-bekistingssysteem is dePoly-stut, een lichtmetalen stempelmet een geproftleerde buitenbuis.SAFE exposeert het systeemBEVESTIGINGSTECHNIEKdoor beschadigingen of vuil wordtvoorkomen. De profilering verge-makkelijkt bovendien het hanteren vanhetstempel. Ookhetlagere gewicht(tenopzichte van de conventionele stalenstempels) is positiefvoor de arbeidsom-standigheden. De buitenbuis is aan ??nuiteinde voorzienvan een draadbus metsnelkoppeling voor een snelle hoogte-instelling. Ook zijn ringen aangebrachtvOor snelle montage van frames aan destutten.Op basis van de Poly-stut is een com-pleet pakketvoor universeel bekistings-werk ontstaan, waarbij maximale aan-dachtaanergonomieenarbeidsomstan-digheden is gegeven.B+BTEC, DordrechtCornelis ingenieursbureau, ArnhemDemu, UtrechtErico Benelux, Baarle-NassauFrimeda, Alphen a/d RijnFischer, WeespHakron, NunspeetHilti, Berkel en RodenrijsJ.G.K1aassen Bevestigingstechniek,EnschedeVan de Riet, EnterTiggeloven Verankeringssystemen, Thermisch ge?soleerdeAlphen aid Rijn constructieve verbindingenUpat Bevestigingstechniek, Leusden Al enkele jaren worden oplossingenr-~--~---~-~-------' aangeboden voor constructieve kracht-overdracht door thermisch ge?soleerdeverbindingen, met name balkonuitkra-gingen. Vorigjaar werd gemeld dat hetIso-Trager systeemvanMBA (vertegen-woordigd door Tiggelovern Veranke-ringssystemen) werd geanalyseerd voorberekening volgens de Nederlandse be-tonvoorschriften. De studie is verrichtdoor Adviesbureau ABT; het rapport isinmiddels gereed (fig.8). Hieruit volgteen tabel met maximaal toelaatbare uit~kragende lengtes voor balkons die metditsysteemwordenverankerd, afhanke-lijk van belastingcombinaties en plaat-diktes.Cement 1991 nr. 11 359 Met Sch?ck Tronsoles wordt deoverdracht van hinderlijkecontactgeluiden via de opleggingenbeperkt (Van de Riet)10 Draadanker van roestvaststaalvan Haifeneisen, voor hetverankeren van gevelm.etselwerk aanbeton (Van de Riet)r - rrep~nhauswandI SCHOCK TRONSOLE Vr--- TreppenhauswandI SCHOCK TRONSOlE Zr=-0_-"-...Podestvoorbeeld trapelementen op bordessenof bordessen op trappehuiswanden(fig. 9). Er zijn thans ook varianten ont-wikkeld voor toepassing in prefab be-tonelementen. Duitse rapporten over tebereiken verlaging van contactge-luidoverdrachtstaan ter beschikking.Kleiner nieuws in de expositie van Vande Riet betreftverbeteringen in het zeeruitgebreide Halfeneisen-programma.Bijvoorbeeld het inslaganker voor ver-ankering van metselwerk aan beton-wanden (fig. 10). Het is in feite eenspouwankervan roestvaststaal (0 4mm)dat met een deuvelhuls in een geboordgat kan worden vastgezet.Belangrijk in het aloude ankerrailsys-teem van Halfeneisen is de nieuwe uit-voering met stuikankers in plaats van detraditionele I-vormige ankers. De boutis voorzien van een opgestuikte rondekop. Daardooris de ankerrail eenvoudi-ger tussen de wapeningsstaven in tebouwen; de boutkop vergt aanzienlijkminder ruimte dan de hoekige kop vande I-ankers.Tot slot de Pfeifer-ankers, speciaal be-stemd voor hijsvoorzieningen aan be-tonelementen. Er is een standaardkleurcode ingevoerd waardoor vergis-singen, zoals het (levensgevaarlijke) ge-bruik van de verkeerde instortvoorzie-uingen als transportanker, vrijwel zijnuitgesloten.Tijdens.de Betondag komtVan der Rietmet meer nieuws op het gebied van wa-peningskoppelingen.Balm, AmstelveenBatec, HoofddorpBouwchemie De Bikkels, DeurneBof1mex, AlmereBolidt, AlblasserdamBETONREPARATIE (ADVIES,PRODUKTEN, UITVOERING)H?tiHilti presenteerteenuitbreidingvanhetankerprogramma. HetHSL-TZankeristoepasbaar in zowel de druk- als trekzo-ne van betonconstructies.overte brengen. Het materiaal is roest-,corrosie- en zuurbestendig. Aan dehand van uitgevoerde werkenwordthetprincipe toegelicht.Gevelplaatanker van FrimedaFrimedavestigtde aandacht op verbete-ringen van de gevelplaatankers.Belang-rijkste punten zijn de eenvoudigermontage van de inbouwvoorziening inde betonfabriek en snellere bevestiging Stai?Ix dilatatiedeuvelsin het werk. In de standaarduitvoering Upat verankert in holleloopt het draagvermogen van 5 kN tot I--~~~~~~~~~~~~~~----Ibouwstenen55 kN. Spouwafstanden tot 180 mm De chemische ankers van Opat zijn be-kunnen worden overbrugd. kend, ook voor de lagere belastingen.Ook de ankerrails van Frimeda zijn le- Wellicht nog niet bekend is de variantverbaar met boutankers met zeskantige UPM30 Spuitanker. Hierbij zijnde tweeankerkop, indien gewenst volledig in componenten van de lijm gescheidenroestvaststaal. Overigens is het anker- opgeslagen in een afsluitbare spuitko-rail-programma uitgebreid met een rail ker. Zodoende is het niet noodzakelijkmet inwendige vertanding, voorname- de inhoud in ??n keer te verwerken.lijk toe te passen bij verticale montage. Voor bevestigen in holle steen heeftOpateen zeefhuls beschikbaarwaarmeeeen gelijkmatige verdeling van dekunsthars wordt bereikt (fig. 11).D?atatiedeuvelsIn het uitgebreide leveringsprogrammavan Hakron Nunspeet BV, komen on-der meer voor: accessoires voor bekis-tingen, stekkenbakken, kartonnen ko-lombekistingen (SONOTUBE), Bouw-box koudebrugonderbrekingen, bouw-staalnetten en verbindingsankers. Ver-der de StaiflX dubbele dilatatiedeuvels.Dit systeem is geschikt om dwarskrach-ten bij voegconstructies op te nemen en36 Cement 1991 nr. 11Franki Grondtechnieken, Capelleaid IjsselFunderingstechnieken Verstraeten,OostburgNederhorst Grondtechniek NGT,GoudaPolypenco, AlmeloTerre Arm?e, BredaFUNDERINGSTECHNIEK14 De steigerpalen zijn naverwijdering van slecht beton enrepareren voorzien van een nieuwebetondekking met Densit en staalvezels13 In Venezuela heeft Raymakershet repantiewerk onder enboven water uitgevoerd aan dezesteigen te PuoJ:"to CabelloOnderwatertoepassing van DensitDuikbedrijfRaymakers heeft de exclu-sieve rechten verkregen om Densit pro-dukten in Nederland onder water toe tepassen. Raymakers is gespecialiseerd inde uitvoeringvan onderwaterwerkin deIndustrievloerenVogelheeftdeknow~howinhuisomalIe betonreparatietechnieken uit te voe-ren,vanhandmatig reparerentotkatho~disch beschermen. Recent heeft Vogeleen nieuw specialisme ter hand geno~men, de conservering van industrie- L-~~~~~~_~~~~~~~--1vloeren. Dit kan bijvoorbeeld beteke~nen het aanbrengen van toplagen meteen hoge bestandheid tegen chemica-li?n.Milieuvriendelijk impregnerenRemmersBouwchemievraagt aandachtvoor een volledig oplosmiddelvrij im-pregneermiddel voor beton, nameljkFuncosiL Dit is een acryl-silaan met debekende hydrofoberende eigenschap~pen. De volledige afvvezigheid van op-Tricosan betonreparatieGrout Techniek levert een zeer breedpakket van produkten voor beton-reparatie. Opvallend hierin is hetTrico~sansysteem. Decementgebonden, poly-meergemodiflceerde mortels van ditsysteem bestrijken alle toepassings~gebieden; ze zijn zowel horizontaal en 1-~~~~~~~~~~~~~~~+-~~~~~~~~~~~~~~--1verticaal als 'boven hethoofd' tevetwer- D M p' li kl . civiele techniek, ook reparatie van be-l.2 e eyco ICCO na, een emeken. De maximum laagdikte in ??n ar- maar robuuste pomp voO!:" ton. De combinatie met Densit is inte~beidsgang bedraagt 60 mmo kleinschalig spuitbetonwerk (Gmut ressant. De Deense Densit produktenBelangrijk is ook de goede hechting op Techniek) zijnopcementgebaseerdevul-en bind~wapeningsstaal en (vochtig) beton. L--~ ~ -J middelen, meteen zeer grote f~nheid.Grout Techniek presenteert ook een losmiddelen maakt Funcosil veilig en OndetwaterbetonmetDensitheeftcol-handige, kleine pomp voor sEuitbeton~ milieuvriendelijk. Betonoppervlakken lo?daleeigenschappen en levertdoorz'nwerk, de Meyco Piccolina (fig. 12). De worden hiermee waterafstotend ge~ grote dichtheid een zeer duurzaam be-capaciteit bedraagt maximaal 1,5 m3/h. maakt. De effectiviteit tegen ch1oride- ton op. In Venezuela heeft Raymakersindringing is controleerbaar in uitge~ een interessant reparatieproject uitge-breide keuringsrapporten. voerd namelijk reparatie van palen on~der een aanlegsteiger voor zeeschepen(foto 13).De palen werden daarbij voorzien vaneen extra 30 mm dikke betondekking,waarin Densit met staalvezels werdenverwerkt (fig. 14).Emiss, RaamsdonksveerGrout Techniek, NunspeetIntegron, UithoornNebest, Groot-AmmersRaymakers, BaelenRemmer~Bouwchemie, HoogeveenSigma Coatings, UithoornSIKA, MaarssenTorkret, GoudaVintec, De BiltVogel, ZwijndrechtNiet-destructiefonderzoekNebest verricht al enkelejaren op groteschaal inventarisaties en inspecties vande onderhoudstoestand van civieltech-nische kunstwerken. Dit verschaft be~heerders de basis voor een planmatige,-~~~~~~~~~~~~~~-----, aanpak van het onderhoudswerk. Een11 Upat heeft voor toepassing van nieuw specialisme is het niet-destruc-het chemisch spuitalJker UPM30 . f d kMI I 'din holle bouwstenen een zeefhuls tie on erzoe. et u trasone ge UI ~beschikbaar, waartnee een gelijkmatige metingen worden bijvoorbeeld de vul-verdeling van de kunsthars wordt lingsgraad van voorspankanalen vastge~bereikt steldeninwendigescheurvlakkenopge-I-~~~~~~~~~~~~~~-----jspoord. Ook detectie van corrosie vanwapenings- envoorspanstaal wordt uit-gevoerd met niet-destructieve technie~ken.Cement 1991 nr. 11 37KunststofheimutsvullingenPolypenco, dochtermaatschappij vanDSM, heeft in samenwerking met di-verse heibedrijven een kunststof hei~mutsvulling ontwikkeld; deze wordtonder de naam Monocast op de marktgebracht. Doorgaans gebruikt menhiervoor Azob? hardhout. Nadeel daar~van is het relatief grote energieverlies.Bovendienis hethout naderhand moei-lijk uit de heimuts te verwijderen. DeMonocast heimutsvulling wordt in eengietproces vervaardigd uit polyamide;het brengt de slagenergie effectieverover, gaat veel langer mee en is gemak-kelijk te verwisselen. Dit betekent datmet de MonocastvullingvanPolypencosneller en zwaarder kan worden geheiddan voorheen mogelijk was.Vernieuwing in Terre Arm?eLandhoofden en keerwanden van TerreArm?e worden ook in Nederland zolangzamerhand vertrouwde verschij-ningen. De vernieuwing in het beproef~de Terre Arm?e systeem betreft de Wa-peningsstrippenwaarmee de prefab be~tonelementen worden verankerd in hetgrondmassief Voorheen was de plaatswaar het gat voor de boutverhindingwas aangebracht de zwakste plek van destrip. Bij de nieuwe strippen wordt omde 0,50 m (de potenti?le plaatsen waarhoutgaten worden gemaakt) een ver-dikking in de strip aangebracht (van 5naar 8 mm). Hiermeewordthet materi-aalverlies ter plaatse van het houtgat ge-compenseerd. De nieuwe strip draagtdaarmee bij aan een optimale dimen-sionering van de wapeningsstrippen.GEREEDSCHAPPEN,MACHINES,MEETAPPARATUURAHMO, ZwolleB+BTEC, DordrechtELE-Intertest, Etten-LeurErrut Europa, RoosendaalGeveke Bouwmachines, AmsterdamMulder Boskoop, BoskoopNEWA Techniek, Etten-LeurSClA, TielSonco, RotterdamVerboom, MoerkapelleWacker Nederland, AmersfoortWijnmalen & Hausmann, RhenenLuchtmeterELE Intertest introduceerde vorig jaaronder veel belangstelling de ADR-tech-niek voor drukbanken (Advanced Digi-tal Readout) voor een zeer grote precisiein meetresultaten. Thans presenteertELE een vernieuwd programma voorkeuring van cement. Het programma isafgestemd op de Europese cementnorm38EN 196. Afnemers van gecertificeerdcement zullen zelf geen cementonder-zoekdoen. wel hlijvenhetonproducen-ten in het eigen kwaliteitssysteem kwa-liteitscontrole op beton uitvoeren.Daarbij is van belang de nieuwe lucht-gehaltemeter van ELE. Dankzij de in-houdvan 1literis dezehandzame lucht-meter met z'n nauwkeurige afleesmo-gelijkheid zeer geschikt voor metingenop het werk (f?to 15).GRONDSTOFFEN, MORTELS,HULPSTOFFENBouwchemie De Bikkels, DeurneBolidt, AlblasserdamCemtac, EnschedeCementbouw, HeemstedeDensit AIS, AalborgEMPOL, Den HaagFosroc, VelsenGrind~ en Zand Exploitatie Mij vlhSmals, HertenHoogovens Groep, BeverwijkLatexfait, Koudekerk ald RijnMaster Builders, AmstelveenMehin, 's-HertogenboschNederlandse Bouwstoffen Combinatie,NieuwegeinVan Neerbos-PCI, OosterhoutSIKA, MaarssenSpecikon, VeghelVasim, NijmegenVliegasunie, 's-HertogenboschSpoelmiddel voor recyclingrestbetonVerwerking van restbeton kwam eerderin dit overzicht ter sprake. Naast de toe-passingvan uitspoelapparatuur is er nogeen andere benadering. MasterBuildersbiedt een (chemisch) spoelmiddel aanwaarmee deverhardingvan restheton inde truckmixer kan worden stilgezet. Debetonspecie hlijft dan maximaal enkeledagen plastisch. Het gestabiliseerderestbeton kan vervolgens worden ge-mengd met vers beton zonder kwali-teitsverlies, indien de verhouding vangestabiliseerd beton ten opzichte vanvers beton niet hoger is dan 1 :4. Bij ho-gere verhoudingen moet eerst een acti-vator aan het restbeton worden toege-voegd. Het watergehalte van het versebeton dient hier te worden aangepastaan de eventuele menging met restbe-ton. Met deze werkwijze wordt het wa~terverbruik voor spoelen gereduceerden wordt materiaalverlies plus stortkos-ten voor cementslih voorkomen.Voor de verwerking van restbeton zalzeer binnenkorteen CDR-Aanhevelingverschijnen.15 ELE presenteert een nieuwe? lu?htmeter. Dankzij de inhoudvan 1 liter is deze handzaam enges?hikt voor meting op het werkADVISERING, ONDERZOEK,CERTIFICATIEABT,ArnhemArticon, AmersfoortBMC,GoudaFugro Geotechniek, ArnhemIngenieursbureau Grabowski & Poort,Den HaagInstituut voor Geotechniek,Hardinxveld GiessendamInstituut Intron, HoutenKoning & Bienfait, AmsterdamTNO-Bouw, DelftCertificatie van wegenbouwbetonCertificatie-inste111ingBMC en de Ver-eniging van Cementbeton Wegenbou-wers (VCW) hebben een nieuw keu-ringssysteem ontwikkeld voor wegen-bouwbeton. Met het nieuwe keurings-systeem behoren discussies over de be-haalde druksterkteresultaten door be-proeving van uit het werk geboorde ci-linders tot het verleden. Ook het risicovan onterechte afkeuringen wordt metdeze meer betrouwbare methode dras-tisch teruggedrongen. De certificatievanwegenbouwbetonis een belangrijkestap voorwaart in het streven naar eenintegrale kwaliteitsborging in de beton-wegenbouw. De BMC-certificatie sluitaan bij het systeem voor betonmortel,waarin onderscheid wordt gemaakt instationaireen mobiele centrales.Evenalsin de betonmortelindustrie geldt eentweeledige keuring: .die van de mobielecentrale en die van het produkt. Als hetCement 1991 nr. 11bedrijf aan alle eisen voldoet, ontvangthet een produktcertificaat. Na iedereverplaatsing van de mobiele centralewordt deze opnieuw ge?nspecteerd,zonodig aangevuld met een statischeijking door het Ijkwezen.Zo kan worden nagegaan of de goed-keuring zonder bezwaar kan wordengecontinueerd.Materiaalkundig LaboratoriumHetMateriaalkundigLaboratoriumvanFugro profileertzichals een onafhanke~lijke instelling op het gebied van hettesten van bouwstoffen in de wegen-,water- en utiliteitsbouw. Men hooptnog dit jaar het Sterlab-certificaat teverkrijgen. Er wordt behalve standaardlaboratoriumonderzoek ook funda-menteel onderzoek verricht naar onderandere beton en andere cementgebon-denprodukten.Voor eenbelangrijkdeelwordt dit verricht ten behoeve van detoepassingvansecundaire grondstoffen.GeotechuiekEennieuwe exposantindeze groepishetInstituut Geotechniek uit Hardinxveld-Giessendam. Dit instituut voert grond-onderzoek uit en steltgeotechnische enfunderingstechnische adviezen op. Ookhet uitvoeren van akoestische controle-metingen aan funderingspalen en tril-lingsmetingenbehoorttothet diensten~pakket.PREFAB BETONBetonson, SonDen Boer Beton, Nieuw LekkerlandDY-CaRE, OosterhoutECHO, HouthalenHaitsma Prefab Beton, HarlingenHoco Beton, WeertHurks Beton, VeldhovenDe Lange's Beton, WaalwijkMolenaar Betonindustrie, GoesOosthoek-Kemper, TilburgSchokbeton, ZwijndrechtStrukton, MaarssenVBI, HuissenBouwsysteem in hoogwaardigbetonHet grote nieuws op de Betonmarktkomt van Schokbeton: de introductievan een nieuw bouwsysteem van hoog-waardig prefab beton. Op basis van hetTempo bouwsysteemdatPartekal enigetijd geleden in Finland heeft ge?ntro-duceerd, heeft Schokbeton (onderdeelvan de Partek-groep) een compleet pre-fab bouwsysteemvoor de utiliteitsbouwontwikkeld in hoogwaardig beton (fig.16). Dankzij een knappe combinatievanmateriaalontwikkeling en verbindings-techniek is een kolom-balk verbindingCement 1991 nr. 1116 Groot nieuws op de Betonmarktis de introductie van hetbouwsysteem van Schokbeton, inhoogwaardig prefab betonontstaan zonder consoles! Er wordenzogenaamde verborgen consoles toege-past; dit zijn stalen 'sloten' die in Noor~wegen zijn ontwikkeld (fig. F). Dezeslimme verbinding houdt in dat de ar~chitect in de gevel de volledige ruimtetussen de kolommen bouwkundig kaninvullen; conventionele consoles leggenaltijd een ongewenste beperking op aande bouwkundige invulling.Het systeem is opgebouwd uit (door-gaande) kolommen, balken en kanaal-platen. Dankzij de toepassingvan hoog-waardig beton is een voorgespannenbalk van minimale hoogte verkregen.De hoogte van de neus waarop de vloer-platen worden opgelegd bedraagt af-hankelijk van de overspanningslengte100, 150 of 200 mmo Dit levert het be-langrijke voordeel dat voor leidingenvlak onderde vloer geen doorvoeringen17 Detail van de bouwknoop. Debalk-kolomverbinding wordtgerealiseerd met verborgen consoles, inde vorm van stalen slotenin het balklijfmeer gemaakt hoeven teworden.Heteerste werk datin dit systeemwordtontwikkeld, is een multi-functionelehal opSchiphol-Oost.Daarwordtbetonin sterkteklasse B 65 toegepast. In prin-cipe kan worden gewerkt tot sterkte-klasseB80 (zodrade betonvoorschriEtenhier in zullen voorzien). Essentieel voorhet constructieve gedrag is de samen-werking tussen de elementen. Daaromis veel aandacht geschonken aan de de-taillering van de verbindingen. De voe-gen worden gevuld met een hoogwaar~dige mortel, ontwikkeld in samenwer-king met Beamix. Aan het aanbrengenvan de voegmortel, door middel vanpompen, worden hoge kwaliteitseisengesteld en is opgenomen in het leve-ringspakket van Schokbeton.39Het systeem wordt kansrijk gezien voorde bouw van kantoren, scholen, zieken-huizen e.d. Over de bouwtechnischeaspecten van dit interessante bouwsys-teem zal binnenkort uitgebreider inCementworden gepubliceerd.De LangeDe presentatievan DeLange's Beton uitWaalwijk moet de bezoekers er vandoordringen dat men over de kennis entechnieken beschikt om grote en kleineopdrachten in diverse bouwsectorente realiseren, van woningbouw tot off-shore.18 De Lange leverde voor de. opbouw van de funderingszoolvan het F3 platform in het Verolrnedroogdok de betonnen bekistingsplaten40Een van de bijzondere projecten dierecent zijn uitgevoerd betreft de funde-ring van het F-3 olieproduktieplatformdat thans wordt gebouwd in hetVerolme droogdok te Rozenburg.De Langeleverde daarvoor in opdrachtvan de aannemerscombinatie, diewordtgevormd door Hollandsche Beton- enWaterbouw (HBW) en Volker StevinConstruction International (VSCI),breedplaatelementen als beklstingspla-ten voor het vormgeven van de funde-ringszool van het platform (J?to 18).WAPENING, VOORSPANNINGEN VEZELSAHMO, ZwolleABG,AlmeloBekaert Nederland, DordrechtDywidag-systemen Nederland,ZaltbommelNedeximpo, AmsterdamSamaco Technisch Handelsbedrijf,WaddinxveenSpanstaal, NieuwegeinTradearbed, RotterdamTrefilarbed Nederland,'s-HertogenboschCement 1991 nr. 11van koudgetrokken staaldraad en voor~zien van een ribbelprofiel in het opper-vlak (fig. 20). Dank zij de rechte vorm ishet risico van balvorming in de beton-specie minimaal de ribbels verzorgen deverankering in de matrix. De Wirecon-vezels worden ook met succes verwerktin spuitbeton.J.H. K?hneStaalvezelsHet gebruik van staalvezels voor be~drijfsvloeren, aangelegd op een zand-bedding, heeft een bijzondere vluchtgenomen. De vezels die op de marktworden aangeboden vertonen groteverschillen in eigenschappen, zoalsvorm (slankheid) en hechtingska-rakteristiek. Gelijke dosering van ver-schillende typen zullen niet leiden totgelijke prestaties.Een algemeen gelden-de standaard-dosering voor staalvezelsis dan ookniettegeven. CUR-Aanbeve-ling 10 geeft richtlijnen voor het ont-werp.E?n van de aanbieders vanstaalvezels opde Betonmarkt is Ahmo. Ahmo levertWireconstaaldraadvezels. Ditzijn rech-te vezels van 1 mm dikte, vervaardigdOpgelijmde wapeningSpanstaal presenteert een systeem vooropgelijmde wapening, met de naamAcol; de wapeningsstrippen worden opde buitenzijde van de constructie ge-lijmd, ter verbetering van het draagver-mogen. Behoefte hieraan bestaat in ge-vallen waar als gevolg van bouwfoutenonvoldoende veiligheid bestaat ofwaardoor bestemmingswijzigingen hogerevloerbelastingen zijn te verwachten.Kunststo:tVezelsOver het nutvanvezeltoevoegingen aanbetonspecie bestaat nog steeds veel dis~cussie. welk vezelmateriaal, welke do-sering,welke prestatieete Op deBeton-markt zijn twee aanbieders van poly-propyleen vezels aanwezig, te wetenBouw- en Handelsmij. ABG en Outi~ t-----~~~~~~-~~~~~~-~~~~~~~~~-~~~__tnord. Speciaal voor toepassing in monolietafgewerkte vloeren is er nu een variant,ABG biedt deze micro kunststofvezel de Fiberrnixaan onderde merknaam Confiber. Voor t--~-----~~---~-~-.,....------------------Ihet type Confiber 23 garandeert mendat er in de standaard dosering 280 mil-joenvezeltjes per m3betonzitten, die devorming van plastische krimpscheurendoeltreffend zullen belemmeren. Menverwacht binnenkorteencertificaatvande British Board ofAgreement op dezevezels te ontvangen.Outinord maakt zich al enkele jarensterk(metsucces)voorde toepassingvanFibermesh kunststofvezels. Op de Be-tonmarkt wordt een nieuw type gepre-senteerd, de P?bermix, speciaal bestemdvoor monolietafgewerkte betonvloeren(fig. 19J. Behalvebeperkingvan deplasti-sche krimpscheuren wordt een opval- 1--------------------1lende verbetering van de sli?tvastheid 20 Geribde staaldraadvezels:J (Wirecon), gemaakt vanopgegeven alsook een betere vloeistof- koudgetrokken staaldraaddichtheid. Vlindermachines zullen in L....._--=:..._ _~ ~_~ .....Jhun werking geen nadeel ondervindenvan deze vezeltoevoeging. Na het vlin-deren is in het gladde oppervlak geenverstoring van de homogene structuurwaar te nemen.Cement 1991 nr. 11 41