De bouw van nieuwehavendammenbij Hoek van HollandRuim twee jaar geleden werd besloten omEuropoort toegankelijk te maken voor sche-pen van 225 000 ton draagvermogen en eendiepgang van ca. 19 m. De vorm, afmetingenen diverse onderdelen van de nieuw aan teleggen havenmond bij Hoek van Holland,die daarmee verband houdt, wordt in belang-rijke mate door de afmetingen en vaareigen-schappen van deze nieuwe grote tankers be-paald. :tfliEen nieuwe havenmond betekent in feite deaanleg van nieuwe havendammen, waarvanin het onderhavige geval de Noorderdam3 km zee-inwaarts gebouwd wordt en deZUiderdam, met een lengte van 5 km, de'kop' van de opgespoten Maasvlakte gaatomsluiten. Deze havendammen vormen infeite slechts een onderdeel van de totaleactiviteiten die momenteel in Europoort ont-wikkeld worden, maar zij zijn ongetwijfeldzeer spectaculair van constructie.De aanlegdiepte van de dammen varieertvan 7 tot 19 m onder de gemiddelde zee-spiegel. De onderste laag bestaat uit eengrondslagverhoging waarvoor relatief goed-koop vulmateriaal kan worden gebruikt. Devulmaterialen worden afgedekt met twee la-gen grind van verschillende korrelgrootte;vervolgens wordt een pakket breukstenenaangebracht waarvan de gewichten vari?renvan 300-1000 kg.De 'kern' in de dam wordt gevormd doorstenen met gewichten van 1 tot 6 ton. Hetgeheel wordt afgedekt met vierkante beton-blokken met een stukgewicht tot 43 ton.In september ~.:I68 heeft men op een pro-duktieterrein aan het Beerkanaal een begingemaakt met de fabricage van de ca. 55 000stuks blokken die voor dit project nodig zijn.Er worden twee soorten blokken vervaar-digd. De eerste met een soortelijk gewichtCement XXI (1969) nr. 5I (I'~ ~-_ Ol ~~o? / //~.------- ----::;;,=;;,.."-":::::::--...... / 1"I' -1;-~~* --~;:"... --. "van 2,45 en een totaal gewicht van 39 ton; ,--'~ "-...... o??;~:!r"::.~ ---- .',. rvoorts blokken waarvan het s.g. 2,65 be- ( ;),~.(- - ,~~ ~ , . , ' .draagt en het gewicht 43 ton. Beide blokken- \ o~ ~ /'--~ \,:-', ~~o." >"v""soorten hebben dezelfde afmetingen (ribbe )~9iY ;\ / W/ "\ :;;--~+~~O,, ""hl / G2,55 m) en Inhoud. De zwaarste worden ver- I[/ / TOEKOMSTIGE ""ENS I \werkt op damgedeelten die het hevigst door I / / EN INOUSTRIETERREINENde golven worden aangevallen. II ;/De gewichtsvariatie wordt verkregen door / .toepassing van relatief lichte en zwaardere /' /:toeslagmaterialen. De 'lichte' toeslagmate- / "rialen bestaan uit zand en grind van verschil- /lende afmetingen; als zwaar toeslagmateriaal ~/wordt gebroken basalt gebruikt.De betonspecie wordt samengesteld in eencentrale met drie mengmolensI elk met eenvulcapaciteit van 2000 liter. Per uur kandaarmee een hoeveelheid van 150 m3wor-den geproduceerd. De gehele installatie i~volledig automatisch maar kan ook handbe-stuurd in bedrijf gehouden worden. De be-tonspecie wordt vanaf de centrale naar hetterrein van de blokkenfabricage getranspor-teerd met behulp van een speciale trailerwaarop vier containers met 4 m3inhoud elklos zijn geplaatst.Het blokkenterrein heeft een langgerektevorm van 1000 m lengte en ca. 60 m breed-te. In breedterichting gezien is het terreinverdeeld in opslagzone en produktiez?ne.De laatstgenoemde wordt overspannen metdrie traversekranen van ca. 30 ton hijsver-mogen, terwijl de opslag- en produktiezonesamen nog eens onderling bereikbaar wordtmet behulp van een traverse kraan van ca.50 ton hijsvermogen.De kleinere kranen dienen voor het stortenvan .de betonspecie en de behandeling vande stalen mallen. Vanaf de auto worden degevulde containers opgepikt met behulp vaneen speciaal hijsframe en boven de stortbakgereden waarin de betonspecie wordt gelost.Deze stortbak wordt tot in de stalen kistenneergelaten. Tijdens het storten wordt deopvangbak met de onderzijde in de reedsgestorte laag gehouden, zodat de beton-specie geen vrije val ondergaat. De stortbakis voorzien van een frame met 9 hoogfre-quente naaldtrillers, die ingeschakeld wor-den wanneer de specie gelost wordt, waar-door gelijktijdige verdichting plaatsvindt.De verhardingstijd van de blokken bedraagtca. 20 dagen; nadat die tijd verstreken isworden de blokken met behulp van de 50tons-traversekraan naar het opslagterreinafgevoerd. De productiecapaciteit bij dit pro-ject bedraagt 50 blokken per dag, ofwel800 m3gestort beton.Vanuit de opslag worden de blokken perspoor vervoerd naar de haven aan het Beer-214Situatie van de toekomstige havendammenkanaal om van daaruit via een tussenopslagdoor de blokkenschepen geladen te worden.Er zijn twee schepen die de blokken naar dereeds met breuksteen opgestorte dam voe-ren, nl. de Libra en de Norma, volgens eenprototype dat speciaal voor dit doel werdontwikkeld.Op het achterschip is een kraanbrug ge-bouwd met twee evenwijdig lopende rail-banen; op elk daarvan rijdt een kraanlorrie,voorzien van twee hijslieren die gezamenlijkeen hijstang heffen waarin het betonblokwordt geklemd. De lorries rijden beurtelingsover de kraanbaan tot boven de dam, detang met blok zakt dan tot een bepaaldehoogte boven de dam, waarna het blok wordtlosgelaten. De blokken staan opgesteld intwee rijen van 12 op het laaddek, rustendop oplegbalken. Tussen deze rijen en de op-legbalken loopt op een lager niveau een wa-gentje op rails, op en neer getrokken dooreen rijlier die op het achterdek is opgesteld.Dit wagentje kan tot onder een blok ge-trokken worden waarna een platform op hetwagentje hydraulisch omhoog gedrukt wordt,zodat het blok vrijkomt van de oplegbalken.De rUIier trekt het wagentje met blok ver-volgens naar het achterschip tot onder hetlaadplatform. Op die plaats wordt het blokopgepikt door de tang van ??n van dekraanlorries. Het laden van de blokken in dehaven geschiedt in omgekeerde volgorde.2Dwarsdoorsnede Zuiderdam (doorsnedeB-B van fig. 1)(vervolg op blz. 216)vervolg van blz. 214(De bouw van nieuwe havendammenbij Hoek van Holland)3Laden en lossen van de betonblokkend.m.v. de op het achterschip geplaatstekraanbrugCement XXI (1969) nr. 5Daarom werd gekozen r = 20 cm.1= iFrHieruit volgt: F = 2 ?1~goo = 78 cm2, wat weer een wanddikte geeft van 6,5 mmo W = ! Fr == ?t . 78 . 20 = 780 cm'.Hiermee is aan alle eisen van de voorschriften voldaan. Er is voldoende reserve om extraspanningen ten gevolge van het gebruik als trap en vlaggemast op te nemen, daar het weer-standsmoment meer dan het dubbele is van wat ge?ist wordt.En toch is deze constructie b? deze belastingen levensgevaarl?k en is er waarlijk geenSimson nodig om dit dak te laten omval/en bij deze belastingen.Immers bij H = 1540 kgf buigen de kolommen 1 cm door, maar daardoor staan alle pendel-kolommen 1 cm scheef en geven tezamen een horizontale kracht af aan het dak van4~0 X het totale dakgewicht, ofwel 4~0. 1600 . 500 = 2000 kgf, wa.ardoor de twee kolommenextra uitbuigen en de horizontale kracht weer toeneemt enz.Indien we er vanuit gaan dat beide kolommen volledig zijn ingeklemd, bedraagt de kritiekedakbelasting:Ok = 31~I = 3.2,1 . l~~?;? 15600 . 10-3 = 1230 tf.De werkelijke dakbelasting is 0 = 40,00.40,00.0,500 = 800 tf.Ok ";,, 1230 = 1 54o 800 ,.Bij H = 1540 kgf per kolom is de uitbuiging dus niet 1 cm, maar:~:;: . 1 = 2,85 cmAlle pendelkolommen wijken nu deze 2,85 cm uit en geven dus gezamenlijk een horizontaal-kracht af groot ~gg .800 = 5,7 tf of per ingeklemde kolom 2850 kgf.De beide kolommen krijgen dus elk een extra moment erbij, ter grootte van:2850.4,00 = 11400 kgfm. We hadden reeds 6160 kgfm door de hoge windbelasting, totaalgeeft dit 17560 kgfm per kolom. De pendelkolommen worden zo zuiver mogelijk verticaalgesteld, maar, aangenomen dat dit met de grootste zorgvuldigheid geschiedt, zullen ze tochniet absoluut zuiver verticaal staan. Er zal altijd wel enige afwijking uit de verticale stand zijn.Dit behoeft niet allemaal naar dezelfde richting te zijn, maar in elk geval blijft er wel eenhorizontale kracht uit over, die ook met die factor 2,85 moet worden vermenigvuldigd.Verder geven wenteltrapje en vlaggemast spanningen, terwijl ook de inklemming niet absoluutvolledig stijf zal zijn. Zonder al deze extra's is de spanning reeds:17;~gOO = 2250 kgf/cm2Het is duidel?k dat deze constructie, hoewel ze voldoet aan de voorschriften, geen enkeleveiligheid heeft!ConclusiePas op met die constructies waarin veel van de dragende elementen weinig of niets bijdragenaan de stabiliteit van het geheel en waarbij die elementen die dat wel doen, vrij slap zijn.Ten einde met de schepen voldoende te kun-nen manoeuvreren, zijn ze voorzien van eenschroef onder voor- en achterdek. Dezeschroeven draaien om een verstelbare verti-cale as, waardoor de schepen de mogelijk-heid hebben om vooruit, achteruit of dwars-uit te varen.Begin maart van dit jaar werd het eerstevaartuig, de Libra, in bedrijf gesteld, terwijl216het tweede elk ogenblik in de vaart genomenkan worden.Het dammenprojekt is gigantisch van opzet,speciaal door de rationele wijze van pro-duktie en transport van de betonblokken.Opnieuw blijkt weer eens dat waterbouw-kundige werken een specialiteit van onsland genoemd kunnen worden.NeSTORTEN.