lr.L C. Ie Clercq,SecretariaatCement XXII (1970) nr. 7De activiteiten van de CIAOVereniging tot ontwikkeLing van CivieLe Ingenieurstechnieken op basis vanAnaLoge en DigitaLe computers (C.l.A.D.)U.D.C. 518.5:624Berekeningsmethoden in de bouwwereld m.b.V. computersMedio 1968 verscheen in de vakpers de aankondiging dat was opgericht de Vereniging totontwikkeling van Civiele Ingenieurstechnieken op basis van Analoge en Digitale computers,afgekort tot en sindsdien bekend onder de naam CIAO.De Vereniging is voortgekomen uit een samenwerkingsvorm die door een technisch-weten-schappelijk Rekencentrum hier te lande met enige civiel-technische instellingen werd gezochtvoor de ontwikkeling van computer-programmatuur in de civiele techniek. De behoefte totbundeling van krachten ten aanzien van computertechnieken bleek spoedig verder te strek-ken dan uitsluitend programma-ontwikkeling enerzijds en een beperking van participantenanderzijds, terwijl uiteindelijk aan een onafhankelijke opstelling de voorkeur werd gegeven.Aan de oprichtingsvergadering van CIAO, die op 9 februari 1968 plaats vond, werd deelgeno-men door een (semi-)overheidsdienst, een aannemingsbedrijf en een vijftal ingenieursbureaus.De Vereniging, gevestigd tets-Gravenhaqe, verkreeg op 14 juni 1968 koninklijke goedkeuringvan haar Statuten.Wat nu is het doel, de structuur en de werkwijze van CIAO? Gaarne voldoen wij aan het ver-zoek van de redactie van Cement om enige aspecten van CIAO in het kort te belichten.DoelDe offici?le naam van de Vereniging impliceert reeds in grote lijnen het doel en het gebiedwaarop de activiteiten zich afspelen. In de statuten is de doelstelling geformuleerd (Art. 2):'De Vereniging heeft tot doel het ontwikkelen en tot stand brengen van ontwerpmethoden,rekentechnieken en controle-mogelijkheden, waarbij en waarvoor de inschakeling en toepas-sing van elektronische hulpapparatuur en computertechnieken opportuun is, op het gebiedder civiele techniek in de ruimste zin des woords, zowel wat betreft reeds bestaande metho-den en rekenwijzen als wat betreft het onderzoeken en ontwikkelen van nieuwe methoden enmogelijkheden, waardoor een stimulans op de civiele techniek in het algemeen kan uitgaan'.In de nu ruim tweejarige praktijk van de Vereniging is deze statuten-taal tot levengekornen ineen kort geformuleerde hoofddoelstelling: het inpassen van de computer in de civiele ont-werptechnieken en rekenmethodieken, en in een aantal subdoelstellingen waarin de recht-streekse verbinding besloten :ligt met de activiteiten van de Vereniging. Alvorens nader in tegaan op de subdoelstellingen en activiteiten zal enige aandacht worden geschonken aan destructuur en de werkwijze, omdat deze mede bepalend zijn voor de activiteiten.OrganisatieDe samenwerking in CIAO beperkt zich niet tot een der categorie?n van bedrijven of instel-lingen, zoals die in de Nederlandse civiele techniek werkzaam zijn: van begin af aan nemeningenieursbureaus, aannemingsbedrijven, bouwbureaus van industri?le ondernemingen en(semi-)overheidsdiensten deel, terwijl ook het onderwijs in CIAO vertegenwoordigd is. Tot deleden van CIAO behoren thans:Adviesbureau voor Bouwtechniek NV. - AKZO N.V. - NV. Ingenieursbureau Bouvy, v. d.Vlugten v. d. Niet - Adviesbureau Dicke en Van den Boogaard - Ingenieursbureau Dwars, Heederiken Verhey NV. - Gemeentelijke Dienst der Publieke Werken Amsterdam - Ingenieurs- enArchitectenbureau Van Hasselt en De Koning Hollandsche Beton Groep NV'/Advies- enConstructiebureau NV. Tebodin Raadgevend-ingenieursbureau Rutten en Kruisman -Bredero's Bouwbedrijf Nederland NV. - Van Hattum en Blankevoort NV.fN.V. NederlandseSpanbeton Maatschappij Grontmij N.V. - Raadgevend-ingenieursbureau Aronsohn NV. -Gemeentewerken Rotterdam - Bataafse Internationale Petroleum Maatschappij NV. - Konink-lijke Maatschappij tot het Uitvoeren van Openbare Werken 'Adriaan Volker NV: fNV. Neder-landse Betonmaatschappij Bato,Waarnemers bij de CIAO-activiteiten en zo mogelijk daaraan deelnemend:Instituut T.N.O. voor Bouwmaterialen en Bouwconstructies - Leerstoel der Betonconstructies,Afdeling Weg- en Waterbouwkunde, T.H. Delft.leder lid heeft een vertegenwoordiger in de Vereniging. De offici?le vertegenwoordiger kaneventueel terzijde gestaan worden door een afgevaardigde, Het bestuur, bestaande uit vijfpersonen, wordt gekozen uit de vertegenwoordigers en de afgevaardigden van de leden; hetbestuur representeert elk der categorie?n van bedrijven en instellingen die tot de leden beho-306Cement XXII (1970) nr.7ren. Het Secretariaat wordt beheerd door een vaste medewerker in dienst van CIAO.De leden stellen medewerkers beschikbaar voor het vormen van werkteams. De werkzaam-heden van de medewerkers in de werkteams worden door CIAO op tijdbasis gehonoreerd.Vooral in de beschikbaarstelling van medewerkers voor de werkteams komt de inbreng vande leden in de Vereniging tot uitdrukking.Inbreng van de ledenIn de statuten wordt gesteld dat de leden bereid en in staat dienen te zijn tot een merkbareinbreng in het ontwikkelingswerk als omschreven in de doelstelling. Wat houdt dit in?In het algemeen kan de inbreng van de leden bestaan uit:? kennis en ervaring van medewerkers;? materi?le zaken.De inbreng Van kennis en ervaring werd van stonde af aan van essentieel belang geacht enstaat voorop inde CIAO-gedachte. criteria voor het lidmaatschap van de Vereniging zijnhierop afgestemd. De inbreng van kennis en ervaring van vakbekwame medewerkers richtzich voornamelijk op:? algemene en specifieke civiele techniek;? technische mechanica en wiskunde;? computerwetenschap en -toepassing.De materi?le inbreng - op basis van vrijwilligheid - omvat:? computerprogramma's;? testtijd op een computer;? uitgewerkte numerieke of experimentele voorbeelden die als test voor een programmate gebruiken zijn.Materi?le inbreng waartoe de leden statutair verplicht zijn, is de jaarlijkse contributie.Gebruik van de resultatenTegenover de inbreng in de Vereniging staat dat de CIAO-leden gerechtigd zijn zonder ver-goeding gebruik te maken van de resultaten Van het onderzoekings- en ontwikkelingswerk.De resultaten mogen evenwel uitsluitend ge?ntegreerd in het eigen specifieke werk wordenaangewend en niet buiten de Vereniging om ter kennis van derden worden gebracht. Deexploitatie van door CIAO ontwikkelde computerprogramma's in - eigen - rekencentrum ofservicebureau wordt nadrukkelijk uitgesloten.Subdoelstellingen en activiteitenDe subdoelstellingen, die direct verband houden met de activiteiten van de Vereniging, rlch-ten zich in grote lijnen op drie onderscheiden zaken:? Algemene informatie, interne communicatie, externe contacten;? Software, hardware;? Opleiding en training;die overigens ten nauwste met elkaar verweven zijn.De eerste groep van subdoelstellingen bepaalt voor een deel de activiteiten van het Secreta-riaat. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de computertechnieken en -toepassingen inde civiele techniek, waarover de informatie verzameld wordt uit vaklitteratuur, congressen,symposia enz., via computerinsteHingen en andere contacten, worden aan de leden doorge-geven of worden ge?ntegreerd in de activiteiten met betrekking tot software en hardware.Een vorm van informatie-verspreiding is het kaartsysteem voor computerprogramma's, datdoor een CIAD-werkteam is opgezet. In het kaartsysteem worden alle in Nederland in serviceaangeboden Civiel-technische programma's opgenomen voor zover de gegevens daarvan aanCIAO worden verstrekt; de thans 130 kaarten van het systeem bevatten de gegevens vaneven zoveel verschillende programma's. Het kaartsysteem wordt in samenwerking met deBetonvereniging ook buiten de CIAO-kring aan abonnees verstrekt.Door CIAO wordt voorts de CIAOSCOOPuitgegeven, die in eerste instantie voor de mede-werkers van de leden is bedoeld, maar daarnaast ook op beperkte schaal naar buiten ver-spreid wordt. In de CIAOSCOOP worden berichten van meer algemene aard over civiel-technische computer-toepassingen en -mededelingen van de Vereniging opgenomen.Vertegenwoordigers en andere medewerkers van de CIAO-leden ontmoeten elkaar op deAlgemene Ledenvergaderingen, de werkteamvergaderingen en de technische bijeenkomsten.De technische bijeenkomsten worden zowel door CIAO als door anderen, speciaal voorCIAO, georganiseerd: de onderwerpen van deze bijeenkomsten hebben steeds betrekking opcomputer-roepasstnqen,Deze ontmoetingen, waar onderlinge contacten tot stand komen en bestendigd worden eninformatie-uitwisseling plaatsheeft, worden algemeen van veel belang geacht.Door contacten met personen en instellingen die gelijkgerichte belangstelling hebben :of ophetzelfde gebied als CIAO werkzaam zijn, wordt getracht tot uitwisseling van ervaring tekomen, de toepassing van computers in de civiele techniek te stimuleren en indien mogelijkde krachten in een vorm van samenwerking te bundelen.Software, HardwareDe subdoelstellingen met betrekking tot de software en hardware onderscheiden zich in:? doelgerichte informatie over software en hardware;? verwerven van software;307Cement XXII (1970) nr.7? software documentatie en -bibliotheek;? bemiddeling bij software- en hardware-activiteiten van de leden.De activiteiten die hieruit voortvloeien, kunnen het best worden toegelicht aan de hand vande CIAD-projecten die, onderverdeeld in opdrachten, door de verschillende werkteams uit-gevoerd worden of reeds zijn uitgevoerd.De opsomming van projecten geeft tevens min of meer een volgorde in de tijd weer, hoewelveel werkzaamheden samenvallen of elkaar overlappen.Van de eerst aangepakte projecten is reeds het kaartsysteem voor computerprogramma'sgenoemd. Naast een tweetal rapporten, dat de interne organisatievorm van de Vereniging enrichtlijnen voor de uitwerking van de opdrachten behandelt, zijn rapporten samengesteldonder meer over rekenautomaten en programmeertalen, waarin de idee?n en wensen van deleden zijn verwerkt over de conversie-mogelijkheden van computerprogramma's voor timesharing toepassing naar kleine computers, over het gebruik van grote computerinstallaties enover de verschillende methoden die bekend zijn voor de behandeling van stelsels lineairevergelijkingen.In het project Platen en Schijven is een computerprogramma ontwikkeld voor de berekeningVan willekeurig gevormde platen, gebaseerd op de methode Van de eindige elementen.In het project Ruimtelijke Liggers is een computerprogramma ontwikkeld voor de berekeningvan willekeurig gebogen en vertakte ruimtelijke liggers onder rustende en mobiele belasting.In het project Staafwerkconstructies is een computerprogramma tot stand gekomen voor deberekening van willekeurige vlakke staafwerkconstructies op kleine machines. Dit programmais bedoeld als rompprogramma, waarop programma's voor de detailberekeningen van beton-en staalconstructies kunnen aansluiten.In het project Richtlijnen en Controlemethoden is een rapport samengesteld, waarin (CIAD)-richtlijnen worden verstrekt voor het aanbieden van computerberekeningen aan controlerendeinstanties.In het project Time Sharing worden alle timesharing activiteiten in CIAD-verband behandeld.Hiervan kan worden genoemd de opbouw van een programma-bibliotheek, die door de be-langhebbende leden via de terminals kan worden bereikt.In het project Grondmechanica is in eerste instantie een studie gemaakt van methoden enbestaande programma's voor de berekening van damwandconstructles. Hieruit zullen deverdere activiteiten op dit gebied volgen.In het project Detaillering Staalconstructies wordt momenteel de probleem-analyse verrichtvoor de geautomatiseerde berekening van momentvaste hoekverbindingen. Hierbij is demedewerking verkregen van het Staalbouwkundig Genootschap.In het project Detaillering Betonconstructies zal binnenkort een aanvang worden gemaakt metde probleemanalyse voor geautomatiseerde wapeningsberekeningen.In het project Orienterend Onderzoek Programmatuur worden programmapakkettenen -syste-men van internationale herkomst die de civiele techniek ten dienste staan, doorgelicht. Inkorte rapporteringen wordt een samenvatting gegeven van alle beschikbare informatie overde betrokken programmatuur. Op deze wijze nemen de CIAD-Ieden kennis van dergelijkenieuwe ontwikkelingen, zodra deze op de 'Nederlandse markt' verschijnen.In het project Elektronisch Tekenen is in opdracht van CIAD door derden een rapport Samen-gesteld over de thans aan de markt zijnde elektronisch gestuurde tekenapparatuur.In het project ICES wordt momenteel een studie gemaakt van het programma-systeem ICES.Hieraan ligt ten grondslag dat een kennelijke ontwikkeling in de richting van geintegreerdeprogramma-systemen door CIAD niet gemist mag worden en dat een oordeel over dergelijkesystemen gevormd moet kunnen worden. Momenteel is ICES het enige operationele program-ma-systeem in Nederland. De bedoeling van de studie is de macht en onmacht van eengeintegreerd programma-systeem aan het licht te brengen.In het project Vergelijkend Onderz:oek Toepassingsprogrammatuur zal in de komende maan-den met behulp van een aantal representatieve testvoorbeelden voor verscheidene civiel-technische onderwerpen een vergelijking worden getrokken tussen de door rekencentra :inNederland aangeboden programma's, gezien vanuit het oogpunt van de gebruiker.Als eerste komen in aanmerking de onderwerpen: raamwerkconstructlee. plaatconstructies,dynamisch belaste constructies, staalprofilering en betondetaillering.BemiddelingGenoemd werd de bemiddeling bij software en hardware-activiteiten van de leden. Afhanke-lijk van de aard en gerichtheid van de bedrijven bestaat er naast de activiteiten, die gezamen-lijk worden aangepakt, een diversiteit in belangstelling voor andere onderwerpen. In diegevallen waarin beperkte interesse blijkt voor eenzelfde onderwerp, tracht CIAD eenkoppeling tot stand te brengen tussen twee of meer leden, met de bedoeling kennis en erva-ring te bundelen en kostbare doublures te voorkomen, bij voorbeeld in het ontwikkelen vancomputerprogramma's.Opleiding en trainingMomenteel richt CIAD de gezamenlijke activiteiten op de totstandkoming van een cursus,bestemd voor technici op ingenieursniveau, die nu of in de toekomst leiding geven aanautomatiseringsprojecten. Een dergelijke cursus, die niet zonder meer in Nederland voor-handen blijkt te zijn, hoopt CIAD in samenwerking met een opleidingsinstituut in het najaarte kunnen starten.308