T. v. d. VeldeTechn. Ambtenaar A derKoninklijke NederlandscheHeldemaatschappl]De dekschuiten waren voorzien van een dra-gende constructie, die onderling was gekop-peldCement XXII (1970) nr. 1Voorgespannen wielrliders-tvoetgangersbrug overOranjekanaal (Drente)U.D.C. 693.56:624.21.012.46(492.73)Bouw van een voorgespannen brug in DrenteBij de aanleg van een uitgebreid net van rljwielpaden in de provincie Drents, voor de Provin-ciale Drentse Rijwielvereniging, kruist men vele malen waterlopen, leidingen en kanalen. Inkleine en middelgrote waterlopen en leidingen worden ter plaatse van het rUwielpad dammenmet duikers aangebracht; bj] grotere leidingen wordt een oplossing gezocht met azob?houtenbruggen, al of niet met landhoofden, paaljukken e.d.De te kruisen kanalen vragen echter andere en duurdere voorzieningen. E?n van deze kana-len is het oost-west lopende Oranjekanaal. Reeds in 1965 is over dit kanaal in het rijwlelpadAssen-Spier een voetgangersbrug, in voorgespannen beton, gebouwd.Bij het ontwerpen van het rijwielpad Sleen-Odoorn in 1968 stond men voor de tweede keervoor de opgave om een overbrugging over genoemd kanaal te maken. De opdrachtgever wasmet de directie, de Koninklijke Nederlandsche Heldernaatschappl], van mening, dat het ont-werp en de uitvoering van de voorgaande brug geslaagd en derhalve voor herhaling vatbaarwaren. De bouw van deze tweede rljwlelbruq over het Oranjekanaal zou dan ook geen op-merkelijk gebeuren geweest zjjn, ware het niet dat de aannemer, de firma Kingma uit Midden-meer, hiervoor een zeer afwijkende methode heeft toegepast.Het bekistingsvoorstel, bestaande uit een tweetal paaljukken waarover Hicodragers in drievelden, werd door de directie met weinig enthousiasme ontvangen. Men twijfelde er narnelijkaan of de na ontkisting vereiste toog van 149 cm, door het toepassen van een drietal afzon-derlljk stelbare overspanningen, een vloeiend verloop zou hebben. De directie stelde daaromvoor in het ontwerp de Hico-dragers te vervangen door voldoende zware stalen liggers.Ofwel de aannemer had bezwaar tegen het aanvoeren van en werken met stalen liggers, ofwelhij had andere, niet genoemde bezwaren. Hoe het zl], een volgend voorstel was de brugelders te bouwen en in haar geheel te vervoeren en aan te brengen op de ter plaatse gemaakteopleggingen.Ofschoon de directie tegen dit voorstel geen bezwaar had, is het niet tot uitvoering gekomen,omdat in de niet al te verre omtrek moellijk een geschikte bouwplaats was te vinden. Tevenszou het vervoer van dit lange en bovendien ca. 80 ton zware obstakel door de smalle sluizenen bruggen grote bezwaren opleveren.30Met behulp van een lier op een mobieiekraan wordt de brug op de deksettuiten ge-trokkenDe voorspann?ng bestaat uit 15 Freyss?net-kabels 120 7 mmCement XXII (1970) nr. 1De besprekingen en het overleg over deze diverse vormen van bouwen hebben uiteindelijkgeleid tot het definitieve voorstel om de brug ter plaatse op de zuidelijke oever van hetkanaal te bouwen, zodanig, dat het ene uiteinde reeds was opgeleg.d op de tevoren gemaakteoplegging en daarop kon draaien door middel van een taatsconstructie en een ingestorte spil.Door boringen en sonderingen werd vastgesteld, dat de afgegraven en ge?galiseerde kanaal-oever bij toepassing van een redelijk aantalonderslagen voldoende vast was om het geheelte dragen.ConstructieFunder?ngDe bruq is opgelegd op een zand-cementstabilisatie waarop vier gewapend betonnen platenzijn aangebracht met afmetingen 150 X 220 X 24 cm, die dienen om, zolang er scheepvaart inhet Oranjekanaal is, voldoende vrije doorvaarthoogte midden onder de brug te hebben.BovenbouwDe overspanning van de brug, 26,60 m, wordt gevormd door een voorgespannen ligger, hoog55 cm, breed 220 cm met een toog van 149 cm, waarin ter gewichtsbesparing twee hollebuizen 40 cm zijn aangebracht.De voorspanning is\ volgens het systeem Freyssinet en bestaat uit vijftien kabels, samenge-steld uit twaalf draden 7 mm, QP 170, die over de gehele lengte om een centrale schroef-veer zijn gegroepeerd; lengte kabel, gemeten tot buitenkant verankering ca. 29 rn: verlengingna afspannen: 144 mmoDe kabels zijn geplaatst in een schroefgeribde plaatstalen omhulling met een diameter vanca. 43 mm en een plaatdikte van 0,25 mmoDe kabelkanalen zijn na het afspannen ge?njecteerd met een injectiemortel, samengesteld alsvolgt: 100 kg cement klasse A, 20 kg tras en ca. 45 I water.De landhoofden van de brug vormen ??n geheel met de overspanning, waarbij de totalelengte van de brug 28,80 m bedraagt. Ter weerszijden van de landhoofden zijn oren (50 X 50 XX 100 cm) aangestort, welke dienen om de vijzels te plaatsen wanneer de brug, na sluiting vanhet kanaal voor de scheepvaart: op haar uiteindelijke hoogte zal worden gebracht door ver-wijdering van de reeds genoemde betonnen platen.Om de tijdelijk te hoge ligging van de opritten te overbruggen, zijn aan beide landhoofdenazob?houten aanbruggen gebouwd, breed 2,00 m, die een helling hebben gekregen van 1 : 5en een lengte van 7,00 m.Deze azob?houten bruggen bestaan uit een onderbouw van palen15 X 15 cm, hart op hart 2,00 rn, waarover dwarsliggers 15 X 15 cm.De bovenkant bestaat uit langsliggers 10 X 15 cm, hart op hart 1,90 m, waarop het dek, dik3,5 cm, is bevestigd. De leuning bestaat uit azob?-stijlen X 15 cm, hart op hart 1,50 m, metbomen van grenehout 3,2 X 10 cm.Om het lopen op de hellende aanbruggen te vergemakkelijken zijn op het dek zogenaamde'allplatten' aangebracht.Het betonnen brugdek is ingestrooid met 1,5kgjm2carborundum.Nadat de omschreven 'bovenbouw' op de zuidelijke oever was gemaakt, verhard en afgespan-nen, moest de brug over het kanaal worden gebracht. Daar het onmogelijk was de brug alleenmet behulp van hijswerktuigen ineens over het kanaal te plaatsen, is gebruik gemaakt vantwee dekschuiten. Het draagvermogen van deze dekschuiten was 75 ton elk. Hierop was vandreadweight brug panelen een dragende constructie gemaakt, die een hoogte verkreeg van1,20 m. Tevens zorgden de panelen voor koppeling van de dekschutten. Deze constructie waszodanig, dat de schepen losgekoppeld konden worden van elkaar, waardoor de opbouwelders kon plaatsvinden zonder dat de scheepvaart werd gehinderd. Aan deze brugconstructiekonden weer panelen aangebracht worden, die als overbrugging dienden van de dekschuitennaar de wal.31Twee mobiele kranen dragen via een evenaarde brug, bi] het plaatsen op de dekschuitenTwee dekschuiten van elk 75 ton draagver-mogen voor het transport naar de overzijdevan het OranjekanaalCement XXII (1970) nr. 1Op deze constructie werden stalen I-profielen aangebracht, waarover het noordelijk land-hoofd van de bruq met behulp van zogenaamde 'mosterdpotten' kon worden verrold.Opdat het zuidelijk landhoofd niet van zijn plaats zou draaien, was hierin, zoals genoemd, eendraaiconstructie aangebracht en wel zodanig, dat het landhoofd kon verdraaien op zijn funde-ring, doch na het zwenken over het kanaal, op de juiste plaats kwam te liggen.Om het noordelijke einde van de brug op de dekschuiten en later van de dekschuiten op hetnoordelijke landhoofd te plaatsen, was de hulp ingeroepen van twee mobiele hijskranen meteen capaciteit van respectievelijk 35 en 50 ton.Om het verschil in vermogen te nivelleren werd gebruik gemaakt van een evenaar. Tevenswas voor kleiner hijswerk, een 10-tons kraanwagen aanwezig, die bovendien was voorzien vaneen lier waarmee de brug over de dekschuiten kon worden getrokken.Voor het overbrengen en plaatsen van de brug was stremming aangevraagd voor de scheep-vaart van twee dagen. Het landverkeer langs beide zijden van het kanaal werd beurtelingsomgeleid langs die zijde van het kanaal, waarop geen werkzaamheden plaatshadden.Het overbrengen van de brug duurde 17 uur; het plaatsen op de landhoofden en het onder-brengen van de betonplaten (150 X 220 X 24 cm) vergde nogmaals 7 uur, waarbij inbegrepenhet verplaatsen ,van de mobiele kranen van de zuidelijke oever en omgekeerd, wat telkens? 2 uur vergde.Nadat de brug over het kanaal was gebracht vond de verdere afwerking plaats, waarnatevens de houten aanbruggen zijn gebouwd. Ter completering van het werk werd aan beidezijden van het kanaal, op de waterlijn, een beschoeiing aangebrachttot 2,00 m buiten de land-hoofden en werden de taluds over eenzelfde breedte bekleed met een asfaltlaag.Dat de aanleg van een zo uitgebreid net van rijwielpaden en in het bijzonder de bouw vandeze brug, als onderdeel van ??n van deze paden, een opmerkelijk gebeuren is, bleek uit deaanwezigheid van televisie- en persverteqenwoordtqers.32