A.deJongConstruction manager Mina Jebel Ali Con-struction*1Het havencomplex van Jebel AU, ongeveer35 km ten zuidwesten van DubaiIn Mina Jebel Ali Construction nemen deel:Dubai Transport Company (Dubai), BalfourBeatty Construction (GB), Stevin Construc-tion BV{NL)Het ligt in de bedoeling van de redactie dat inde loop van dit jaar enkele artikelen gepubli-ceerd zullen worden over betontechnologiein warme landenCement XXXIV (1982) nr. 3Uitvoeringspraktijk i.nDubaiInleidingIn het novembernummer 1978 van dit tijdschrift was een artikel geplaatst onder de titel 'MinaJebel Ali', over de bouw van een grote handelshaven in het Emiraat Dubai aan de ArabischeGolf. Deze haven is inmiddels vooreenbelangrijk gedeelte voltooid, voorzoverhetalthans degolfbrekers betreft, het bagger- en grondwerk en de 17 km kademuur. Aan de inrichting vanhet haventerrein zal nog geruimetijd worden voortgebouwd, zoals blijkt uit de foto's 1en 2.Een ander artikel in Cement, dat was opgenomen in hetjulinummer 1980, behandelde de rolvan de materiaalkundige bij het bouwen in verre landen. Uit dit en andere artikelen over ditonderwerp zal het de lezer bekend zijn dat in het Midden-Oosten wordt gebouwd onderextreme kIimatolog ische omstandigheden. Voor het bouwmateriaal beton zijnde omstandig-heden er agressief te noemen.In dit artikel wordt de lezer op de hoogte gebracht van enkele praktijkervaringen diein Dubaizijn opgedaan, met name waar het de bereiding en verwerking van beton betreft. Opbetontechnologische aspecten en de bijbehorende kwaliteitscontrole - hoewel deze vangroot belang zijn en ten nauwste samenhangen met hethierbehandeldeonderwerp-zal in ditartikel niet worden ingegaan*\Klimaat en kwaliteitHet klimaat in het Midden-Oosten wordt gekenmerkt door een sterk aride karakter, dat wilzeggen de verdamping overtreft in sterke mate de neerslag. De maximum dagtemperaturen1712Bouwactiviteiten rondom de haven - inaanbouw is het drinkwatercomplex, op deachtergrond een betonnen opslagtank voorruim 1,5 miljoen liter waterzijn hoog, waarbij ook in demeer bevolkte kuststroken gedurende een groot deel van het jaartemperaturen van 40 tot 45 oe meer regel dan uitzondering zijn. Bovendien treden grotetemperatuurschommelingen en -verschillen op, bijvoorbeeld tussen lichten schaduw. Direc-te zonnestraling zorgt voor het aanzienlijk oplopen van oppervlaktetemperaturen. Metalenworden ondraaglijk heet en wapeningsstaal kan in de zon wel een temperatuur van 70 oekrijgen. Verder zijn de vrijwel algemeen toegepaste airconditioning-installaties verantwoor-delijk voor grote verschillen tussen binnen- en buitentemperatuur.De luchtvochtigheidsgraad, hoewel deze absoluut vaak hoog is, kan ten opzichte van deIuchttemperatuurveelal te laag zijn en daardoorzal de verdamping van aanmaakwateruit pasgestort beton groter zijn dan devrijeoppervlakteafgifte. Heteen/ofsterkewindverergeren ditverschijnsel. Bovendien bevat hetmilieu in hoge mate schadelijke zouten dievia lucht, vochtof bodem chemische reacties aangaan met componenten uit het beton, op korte of langeretermijn.Het zal geen verbazing wekken dat betonconstructies die in de bouwhausse.van de jaren '60werden gebouwd, onder deze omstandigheden geen indrukwekkende levensduur blijken tebezitten. Scheurvorming, aantasting van beton en wapening zijn alom aanwezig. Sedertdienzijn veel opdrachtgevers langlopende garanties gaan vragen (tien jaar is geen uitzondering)en ook zijn zij hunbouwopdrachten selectiever gaan onderbrengen. Adviseursen aannemerszijn doorschade en schande wijs geworden en hebben hun kennisop dit gebied verzameld enbesteksbepalingen en uitvoeringstechnieken aangepast. Bovendien hebben veel buiten-landse bedrijven lokale vestigingen gesticht, welke bedrijven zijn gegroeid waarmee deaanwezige kennis is vergroot en gestabiliseerd.a. Koelen van het aanmaakwaterVoor kortlopende werken kan dit goedkoop en met een minimum aan mobilisatietijd gebeu-ren door het inhuren van koelcontainers zoals die gewoonlijk worden gebruikt voor hetvervoer van gekoelde levensmiddelen. Daarin worden glasfiber of stalen watertanks opge-steld.Capaciteitsberekeningen zijn gemakkelijk uit te voeren. Elektrische energie is in hetMidden-Oosten goedkoop dankzij relatief lage brandstofprijzen. Het water is gemakkelijk tetransporteren via simpele (klok)pompjes en ge?soleerde leidingen. Piekbehoeften aan ge~koeld water kunnen worden opgevangen door toevoegen van ijsstaven indien verkrijgbaar.Een aantal maatregelen ter verhoging van de effici?ncy is het vermelden waard:? breng zonnedaken aan boven de containers;? monteer op de buitenzijde van de container een temperatuur-tijdschrijver om het frequentopenen van de deuren te ontmoedigen;1. Het bereiden van betonspecieOp verschillende manieren kan worden getracht de temperatuur van de betonspecie laag tehouden. Het mengsel kan 1oe in temperatuuromlaag worden gebrachtopelkvandevolgendemanieren:a. verlagen van de watertemperatuur met 3,6 tot 4 oeb. verlagen van de temperatuur van de toeslagmaterialen met 1,6 tot 2 oec. verlagen van de cementternperatuur met 8 tot 9 oeDe variatie in temperatuurverlagingen hangt samen met de mengselsamenstelling. Figuur 3geeft de relatie weer tussen de temperatuur van de toeslagmaterialen en de temperatuurvande betonspecie. De volgende methoden hebben in Dubai tot goede resultaten geleid tegenaanvaardbare kosten.34 38 42 46betontemperatuur3031? C,10? C,WO C,30? C22 26voorbeeld,toestagmateriaalaanmaakwatercementbetonspecie10+-,.------r---,-,.---+---,-,.---r--,10 14 1822141826Opgedane ervaringen waarbij de strijd tegen de warmte een centrale rol heeft gespeeld,komen in de volgende onderwerpen aan de orde:1. bereiden van betonspecie;2. voorbereiden wapeningsstaal;3 3. storten van betonspecie;De temperatuur van versebetonspecieen de 4. nabehandeling;invloed hierop van de temperatuur van het 5. enkele ontwerpaspecten.aanmaakwater, bij een aangenomentemperatuur van het cement van BOoeCement XXXIV (1982) nr. 3 1724Twee betoncentrales5Storten van betonspecie6Betonneren van een vloerveldCement XXXIV (1982) nr. 3? maak een luchtsluis, eveneens om koudeverliezen te voorkomen;? stel een wachtsman aan om het ongewenst openen van de deuren tegen te gaan en om tewaarschuwen ingeval van defecten aan de installatie;? zorg voor een 'koude-element' door in de containers een voorraad zakken zand te stapelen;? dek open watertanks af met plastic folie ter voorkoming van verdamping en ijsvorming;? maak een isolerende luchtlaag onder de vloer door de container enigszins verhoogd op testellen waarbij de luchtspleet tegen doorwaaien moet worden afgedicht;? isoleer de waterleidingen en leg ze zoveel mogelijk ondergronds, of installeer zonne-afscherming.Het is mogelijk gebleken de watertemperatuur van maximaal37"C te verlagen tot vlakbovenhet vriespunt, een en ander uiteraard afhankelijk van de gevraagde hoeveelheden. Geheelonbedoeld zagen wij zelfs kans de gehele installatie te laten bevriezen. Ook daartegen is duswaakzaamheid geboden.Een oplossing op lange termijn wordt gevonden in het aanschaffen van elektrische water-koeimachines (zgn. chilIers). Om bedrijfstechnische redenen verdient het aanbeveling tweemachines aan te schaffen, dieelk ruimschoots de helft van het gevraagde vermogen leveren.Samen met een gecombineerde koel- en circulatie(buffer)tank en de benodigde pompen enleidingen, wordt hetgeheel in een apart gebouwtje ondergebracht. Tanken leidingen moetengoed worden ge?soleerd.Bij onderbreking van dewaterafname doorde betonfabriek is het wenselijk deaanvoerleidin-gen door middel van een retourpomp te ledigen, om bij het opnieuw opstarten problemen tevoorkomen. Het gehele koelproceskan redelijk eenvoudig worden geautomatiseerd, wat decontrole simpel maakt en de bedrijfszekerheid verhoogt. Wel dient bij het berekenen van deverlangde capaciteit terdege rekening te worden gehouden met de verliezen die optredendoor pompwarmte, isolatieverliezen, leidinglengten enz. Detank is zodanig gecompartimen-teerd, dat de koelinstallaties tegelijkertijd vers warm water koelen en het al gekoeldewateroptemperatuur houden. Een vlotter regelt de toevoer van warm water. Minimum temperaturentot 4 ?C worden bereikt. Het gebruik van ijs is in principe effectiever dan het koelen van water,vanwege de hoge specifieke warmte van ijs en het wordt in theorie dan ookwarm aanbevolen.Ons inziens vergtdeproduktievan ijsen het bewaren ervan in de praktijk meerenergie danhetkoelen van water om eenzelfde temperatuurverlaging van de betonspecie te verkrijgen.Bovendien veroorzaakt het gebruik van ijs talloze transport-, opslag- en doseringsprobie"men. Gekoeld water heeft die problemen niet.b. Koelen van het materieelHet aanmaak- en transportmaterieel dient zo koel mogelijk te worden gehouden. Enkelevu istregels daartoe zijn:? schilder het materieel in lichte kleurenen bijvoorkeurwit, vergeet niet het verfwerk schoontehouden;? parkeer truckmixers in de sChaduw of bouw een zonnewering op de truckmixers;? koel de mengtrommel met koud water alvorens betonspecie te gaan draaien;? besproei de draaiende trommel van de mixer tijdens het laden, de optredende verdampingonttrekt warmte aan de trommel.Elk van de genoemde vier maatregelen draagt ongeveer 1?C bij ten gunste van het gewensteresultaat.Het is niet verstandig een hoeveelheid water in de trommel van de truckmixerte laten staan,omdat vergeten kan worden voor het laden dit water eruit te draaien.173c. Koelen van de toeslagmaterialenOp uitzonderlijk warme dagen worden goede resultaten bereikt door het grind in de opslag-ruimtes in de vroege ochtend te besproeien met zoet water met behulp van een atomizer ofnevelspuit. Zo'n nevelspuit zorgt voor het natmaken van een zo groot mogelijkgrindopper-vlak waarbij zo weinig mogelijk waterwordt gebruikt. De brandweer doet eigenlijk hetzelfdebij het nathouden van 'belendende percelen'.De opgewekte verdamping blijkt het grind, afhankelijk van de omstandigheden, 3 tot 4 ?C intemperatu urteverlagen. Deze methode heeftwel het nadeel datde vochtigheidsgraad van het.,grind regelmatig varieert, wat onaangename verrassingen in de consistentie van de beton-~specie tot gevolg heeft. Bovendien verzamelt zich op den duur een laag schadelijk slib in deopslagbunker. .Met het oog op de regelmatige aanvoer van nieuw materiaal blijkt het zeer onpraktischoverkappingen in stand te houden, hoezeer dit in vele geschriften ook wordt aanbevolen. Alssilo's voor toeslagmaterialen deel uitmaken van de installatie, is het aan te bevelen dezezoveel mogelijkgevuld te houden enbijvoorkeurenkele uren na het sproeien (als datgebeurt)of anders in de vroege ochtend te laden.7Inpakken van een constructie die regelmatigmoet worden natgehouden8Verharden van heipalen in een waterbadCement XXXIV (1982) nr. 32. Voorbereidingen van het wapeningsstaalHier wordt de strijd op een ander front gestreden: de aandacht is gericht op het voorkomenvan diepte-corrosie. Dit kan gebeuren doorde omloopsnelheid van het wapeningsstaal hoogte houden en slechts jonge voorraden in te kopen. Het staal moet verder vrij van deondergrond worden opgeslagen en afgedekt om aanraking met vocht, zand en stof tegen tegaan, al is dit haast ondoenlijk. Sommige bedrijven gebruiken zelfs lange kisten met kleppenaan de bovenzijde om het wapeningsstaal in op te slaan.Onvermijdelijk is echter dat het staal moet worden ontdaan van roest alvorens dit in het werkwordt ingebracht. Dat ontroesten kan op verschillende manieren gebeuren:? met de hand of mechanisch borstelen in tegengestelde richtingen (tijdrovend);? zand- of gritstralen;? onderdompelen in een zuurbad(waarna een neutraliseringsbad en een zoet water spoelbadnodig zijn).De snelste en meest praktische methode is het zandstralen. Gebruikt wordt strandzand,waarbij het bezwaar van chloriden op de koop toe wordt genomen. De arbeiders moetenuiteraard beschermende luchtkappen dragen. Het zand dient tijdig te worden ververst omdatbij herhaald gebruik een zekere moeheid optreedt door verkleining en afronding van dekorrels. Bij het prefabriceren van wapeningskorven blijkt het meest geschikte moment vanzandstralen te liggen na hetvlechten en voorhet afleveren op de bouwplaats. Als dewapen ingin de bekisting wordt gevlochten, vindt het zandstralen bij voorkeur plaats na het knippen enbuigen. Bij stralen in de bekisting (overigens niet bevorderlijk voor de bekisting zelf) is eengoede toegankelijkheid tot de kooi van de zandstraler (ook van onder en van binnen) vereist.Na het stralen is het staal extra gevoelig voor herhaalde roestvorming, reden waaromgeplaatste of gevlochten wapeningskorven binnen vier dagen gebetonneerd moeten wor-den. In de tussentijd wordt de wapening door bekisting en zwaar plastic afgeschermd.Stekeinden moeten naderhand nogmaals worden behandeld.3. Storten van betonspecieAls het maar enigszins mogelijk is, moet het storten van beton op de heetste uren van de dagworden verITleden. De idealestorttijden liggen in de namiddag en tegen deavond, omdat in denacht de luchttemperatuur laag is en de luchtvochtigheid normaliter hoog. Dit is niet zozeergewenst vanwege de in de betonspecie te verwerken materialen, maar vanwege de tempera-turen die materieel,bekisting, wapening en gereedschappen bezitten. Alsoverigens beton opzeer heet wapeningsstaal wordt gestort, wordt de aanhechting sterk verminderd.Afhankelijk van de aard van eenstort is hetsoms onvermijdelijk dat detruckmixergeruimetijdmoet wachten alvorens zijn lading volledig is gelost. In dergelijke gevallen moet de mixerbeperkt worden geladen. Voorafgaand aan het storten worden bekisting, wapening enwerkvloer natgemaaktterverlaging van detemperatuuren om opzuigen van water uitde versebetonspecie tegen te gaan.Betonstorten in dit klimaat geeft heel weinig speelruimte; de verharding verloopt dermatesnel dat kort na het storten al niets meer 'bijgewerkt' kan worden. Erworden dan ook hogereeisen gesteld aan leiding, manschappen en gereedschappen, zowel in kwaliteit als kwantiteit.4. Het nabehandelenAls het gestorte beton is verdicht en afgewerkt, moet onmiddellijk met de nabehandelingworden begonnen. Het verse beton wordt afgedekt metdikplasticfolie. Aan de zijkanten moetdie folietegen de bekisting worden dichtgewerkt, om het windtunneleffect tegen te gaan. Hetmiddel zou dan immersergerzijn dan dekwaal. Nahetopstijven van hetbeton wordt onderdeplastic folie water toegevoegd in verband met het gevaar van plastische krimpscheuren. Hetaanbrengen van stroken jute over het plastic vermindert de stralingsinvloed van de zon. Dejute moet tevoren worden gewassen omdat anders de kleurstof sporen na kan laten op hetbetonoppervlak.Op het moment dat de verharding van het beton intreedt, wordt de folie weggehaald. De jutewordt opnieuw op het beton uitgerold en gedurende minstens 7 dagen constant natgehou-den. Eventueel kan plastic folie weer over de jute worden uitgerold om de verdamping te1749De kolommen zijn ingepakt en rondom depoeren staat nog de bekisting10Opplakken van dakleer11Bescherming van het dakleerCement XXXIV (1982) nr. 3beperken. Gebruik van nat zand is onpraktisch. Ongeveer 12 uur na het storten wordt debekisting gelost maar niet weggehaald, het water kan nu gemakkelijk tussen beton enbekisting komen.De jute wordtmetbinddraadjes verbonden en eventueelgebaUasten aan de kanten vastgezetmet planken. Voor het besproeien worden tuinsproeiers toegepast die op ringleidingenworden aangesloten. Dezaak moet voortdurend in de gaten worden gehouden, ook 's-nachtsen in de weekeinden.In een prefab-elementenfabriek is zelfs een recirculatiesysteem metafwaterendebetonvloe-ren en pompputten ingebouwd. Schuttingen van steigerpijp en asbestcementgolfplatenmoeten er in de fabriekvoorzorgen dat ergeen strijkwinden langs de elementen waaien. Jutewordt gebruikt om directezonnestraling tevoorkomen, waarbij ook hierhetwindtunneleffectvermeden moet worden als er enige ruimte tussen element en jute wordt gelaten.Het weghouden van zonbestraling kan ook worden bereikt doorniet eerder dan 48 tot 72 uurna het storten te ontkisten. In elk geval moet het gestorte beton z'n hoogste temperatuurtijdens het verharden hebben gehad. Een houten bekisting werkt daarna namelijk omgekeerdisolerend: het houdt de warmte langer vast. Bekistingen moeten zolang ze diest doen wordennatgehouden, wat niet bevorderlijk is voor de levensduur. Het hoeft geen betoog dat een enander veel kosten met zich meebrengt, zowel wat slijtage als omloopsnelheid betreft.Opgemerktwordtdat in het Midden-Oosten veel sneilertotontkisten kan worden overgegaandan in Europa. De aanvangssterkten liggen aanzienlijk hoger en het gebeurt wel eens datbinnen 72 uur een 28-daagse sterkte wordt bereikt. De laatste fase in het nabehandelingspro-ces is het bespuiten van de oppervlakken met een curing compound waarmee een damp-dichte laag op het beton ontstaat. De curing compound is wit van kleurofgealuminiseerd omde zonnestraling te weerkaatsen. De normale curing compound breekt in het Midden-Oostenklimaat niet snel af en oppervlakken die een verdere afwerking moeten ondergaan kunnendaarom beter met een op basis van was geproduceerde compound worden bespoten. Ditsoort produkten is in ongeveer 14 dagen afgebroken. Cu ring compound alleen is als nabe-handelingsmiddel ten enen male onvoldoende in dit klimaat. Als men geen curing compoundwil toepassen moeten de betonoppervlakken gedurende een week met jute afgedektblijven.Het ontstaan van haarscheurtjes in slanke prefab-elementen zoals palen is nauwelijks tevoorkomen. Door het oppervlak te bestrijken met een of meer lagen van een chemisch ofchemisch-bitumineus preparaat met sterk afdichtende, hechtende en elastische eigen-schappen, wordt toch een dicht oppervlak verkregen.Als algemene opmerking tot slotvan ditonderdeel kan worden gesteld datvoldoendewater inhet beton gehouden moet worden voor een volledige hydratatie. Het is dan ook van hetgrootste belang zo snel mogelijk na het storten met de nabehandeling te beginnen. Het velewater dat daarbij nodig is moet ookwerkelijkaanwezig zijn, het moet zoet zijn en ongeveer deomgevingstemperatuur bezitten,5. Enkele ontwerpaspectenDe kademuren van de haven in Dubai zijn grotendeels opgebouwd uit 65 000 massieve 45 tonzware ongewapende betonblokken. Zeker in de beginfasevan dit werk waren wij van meningdatgeavanceerde ontwerpen meervoorde hand gelegen zouden hebben en wellichtgoedko-per waren geweest. Eenmaal van de eerste uitvoeringsschrik bekomen hebben wij het'eenvoudige' ontwerp leren waarderen als een ontwerp waarbij de verschillende problemengoed waren op te lossen. In gebieden aan zee waar schaarste aan drinkwater bestaat,prefereren wij thans ongewapend beton als het onderdeel zich daarvoorleent. Bovendien kanin ongewapend beton, mitsgecontroleerd, zeewaterworden gebruikt. Het beton isbovendienminder kwetsbaar voor scheurvorming.AfmetingenDe afmetingen van onderdelen van betonconstructies, de grootte van de verschillendestorten, dit mede gezien de toepassing van dilatatie- en expansievoegen, vormen in deextreme omstandigheden waarmee men hierte maken heeft belangrijke punten. Uit ervaringhebben wij destelregel gehaald datonderdelen van gewapend-betonconstructies van grotedoorsnede geen grotere afmetingen dan 10 meter moeten bezitten. Slankere constructiesdienen naar verhouding kleiner te worden. Aan wanden wordt een maximum lengte gesteldvan 6 meter. Vloerplaten, of de nog moeilijker te storten dakplaten, moeten bij voorkeur insecties van maximaal 6 x 6 (of 5 x 5) meter worden gestort. Bij toepassing van doorgaandewapening moet de voegafdichting van hoge kwaliteit zijn, om het wapeningsstaal tegencorrosie te beschermen.Doorgaande balken (zoals kraanbalkliggers) worden bij voorkeur in een 'hit and miss'systeem gestort. Dit betekent dat een balk in gedeelten om en om wordt gestort, waarbij deeerst gestorte stukken groter zijn dan de naderhand tussen te storten gedeelten. Om deoptredende krimpspanningen tot een minimum te beperken, worden de tussen te stortenkorte stukken ('misses') liefst meer dan 7 dagen na de eerst gestorte 'hits' gestort. Omdezelfde reden worden de 'misses' vaak veel korter gekozen dan de 'hits'.In verticale zin moeten wanden zo snel als technisch mogelijk is op de respectievelijkevloersecties worden gestort, om de krimp zo veel mogelijk gelijktijdig te laten plaatshebben.Het beste is als dit tussen 48 en 72 uur na het storten van de vloer gebeurt.Plotselinge doorsnede-veranderingen moeten worden vermeden, aangezien deze tot niet tevoorspellen spanningen kunnen leiden.17512Opslagterrein van de betonfabriek waar dezgn. stabits voor de golfbrekers wordengebouwd13Bij het bouwen van de controle-toren moestde ondersteuningsconstructie in deschaduw worden gehouden om te grotelengteveranderingen te voorkomen14Controle-toren in gerede toestandCement XXXIV (1982) nr. 3DetailleringHet afwijkende karakter van bouwen in het Midden-Oosten komt ook in allerlei details totuitdrukking. Gewoonlijk wordt een grotere betondekking toegepast dan wij in Nederlandhanteren. Daarom zijn afstandhouders en centerpennen van grote afmetingen nodig.Constructies onder het maaiveld moeten worden afgeplakt met bitumineus dakleer incombinatie met een primer. Dit wordt ook toegepast op werkvloeren. Op deze laag dakleerwordt dan nog eens een 50 mm dikketweedewerkvloer gestort. Voordat funderingen wordenaangeaard moet het dakleer aan zij- en bovenkanten worden voorzien van triplex, hardboardof dergelijke. Deze procedure is erg tijdrovend temeer daar het dakleer slechts hecht op eendroog betonoppervlak. Er zijn echter chemische middelen in de handel die zonder bezwaarop nog vochtige betonoppervlakken aangebracht kunnen worden. Bij inwateren van grond-aanvullingen moet zoet water worden gebruikt.ConclusiesHet is technisch en economisch redelijk haalbaar in het beschreven milieu betonspecie tebereiden en te storten met een maximale temperatuur van 32 tot 34?C. De Amerikaansevoorschriften eisen 32 ?C, de Britse voorschriften 35?C. Deze cijfers zijn in veel bestekkenopgenomen. Voor ongewapend beton is maximaal 38 oetoegestaan. Maar steeds geldt: hoelager de specietemperatuur, hoe beter dat is.Om de genoemde temperaturen te bereiken zijn verschillende maatregelen nodig. Hetverwaarlozen van enkele schakels daaruit brengt het effect van de overige maatregelen sterkterug en leidt dus tot verspilling. En alle inspanning gaat teniet als teveel tijd wordt verlorentussen aanmaken en storten.Een goede nabehandeling is van even groot belang als het samenstellen van een goedebetonspecie. De beschreven procedures zijn tijdrovend en kostbaar. Ook hier geldt datgemaakte fouten in welk stadium ook, niet gemakkelijk door latere behandelingen goedge-maakt kunnen worden.Als ergens het oude spreekwoord opgeld doet dat 'de kost voor de baat uitgaat', is dat wel inhet Midden-Oosten. Nonchalance, zeker in de zomer, wordt hard en snel gestraft. Een goedontwerp, een goede uitvoering, zo mogelijk het exact beheersen van het prefabriceren,leveren hun rendement op. Dit maakt een werk niet goedkoop, maar wel duurzaam.176