ir.P.Warmenhoventechnisch secretaris CUR Tweede jaarvergadering van deConcrete SocietyNewcastle 15-18 april 1969De Concrete Society is de in 1966 tot standgekomen Engelse Betonvereniging, ontstaanuit een samengaan van enkele bestaandegroeperingen, tw.: de vereniging voor ge-wapend beton, de groepen voor voorge-spannen beton, bekistingen en wegverhar-dingen. Zij houdt behalve de gewone tech-nische bijeenkomsten met lezingen, films enexcursies, een meerdaagse jaarvergaderinggewijd aan een centraal thema.Dit keer was het de 'noord-oosthoek' vanEngeland en daardoor werd Newcastle uponTyne van 15-18 april jl. als vergaderplaatsgekozen. De noordelijke counties van Nort-humberland en Durham vormden in de vorigeeeuw een bloeiende streek dcor de rijkekolenlagen, scheepswerven en andere in-dustrie?n. De welvaart is in de laatste de-cennia echter omgeslagen door economischestructuurwijzigingen, veroudering van bedrij-ven met als gevolg een structurele werkloos-heid. Door de centrale en regionale over-heden wordt nu echter aan een nieuwe ont-wikkeling gewerkt; in dit kader wordt plan-matig het transportsysteem over weg enrail en de faciliteiten voor lucht- en scheep-vaart herzien en uitgebreid om de vestigingof uitbreiding van industrie?n te stimuleren,en nieuwe steden gecre?erd om moderne enaantrekkelijke woongelegenheid te verschaf-fen. Deze gebundelde planning bracht eenbouwactiviteit op gang, zowel op het gebiedvan verkeersvoorzieningen als van stede-bouw.De ontwikkeling van deze projecten vormdehet algemene onderwerp van dit symposiumdat plaats had in het stijlvolle en monu-mentale Civic Centre (stadhuis) dat ondermeer voor congressen een ruime zaal bevat(ontworpen dcor de stadsarchitect GeorgeKenyon).Het symposium werd geopend door de mi-nister van opvoeding en wetenschap, Rt.Hon. Edward Short, die afgevaardigde in hetparlement is voor het district Newcastle endaarom zijn waardering uitsprak voor dekeuze van de conferentieplaats en de be-1Het 'Civic Centre' in Newcastle waar de?aarvergadering van de Concrete Societyplaats had.langrijke rol toelichtte van het constructie-materiaal beton in de reconstructie van ditgebied, maar ook elders in het land waarzijn ministerie opdrachtgever was voor veleuniversitaire en schoolgebouwen.De eerste twee sprekers brachten een alge-mene voordracht om een beeld te geven vande grote lijnen van de plannen voor dit ge-bied. In de vorige eeuw vormden de brederiviermonden en de spoorwegen de ver-keersaders; de oudste spoorweg (25 mijl)werd door George Stephenson in 1825 hiergebouwd. Het Ministerie van Transport dien-de een regionaal verkeersplan te ontwikke-len, niet alleen voor de klassieke verkeers-systemen, maar uiteraard ook voor de nieu-we transportmiddelen over de weg en doorde lucht. Om aan de toekomstige behoeftenaan transport voor al deze verkeerssoortenop een evenwichtige en dus economischewijze tegemoet te komen, is een centraleco?rdinatie van de prognoses tot een inte-graal verkeersplan dwingend. De wet op hettransport van 1968 geeft de basis voor dezegeco?rdineerde planning voor de uitbreidingof modernisering van de infrastructurele wer-ken. In hoofdlijnen werden de doelstellingenvoor de ontwikkeling van de onderscheidenverkeerssoorten besproken.In deze planning is ook voorzien de vormingvan een zestal nieuwe woonsteden. De meestopvallende trek voor een bezoeker uit Ne-derland is het ruime grondgebruik, over-wegende laagbouw en wel uniforme, maarniet ge?ndustrialiseerde seriebouw. Over dearchitectonische aspecten valt -- als altijd --te disputeren, de geaccidenteerde terreinengeven een natuurlijke, verademende variatiein de conglomeraties. De winkelcentra toneneen overeenkomstig karakter als die vannieuwe of vernieuwde steden elders in Euro-pa. Een kort bezoek laat niet toe om te be-oordelen in hoeverre structuur en vormge-ving van deze leef- en woongemeenschap-pen in de toekomst ook sociaal zullen vol-doen. De planologische spreker was daar-over nogal sceptisch en meende dat de zichnu kristalliserende concepten van stadsplan-ning gebrek aan verbeelding en visie ver-toonden, die hen oud zou doen zijn op hettijdstip van gereedkomen. Een vluchtige be-zoeker kan deze klacht niet evalueren; hetligt in de aard der planologie, dat ze vooruit-loopt op haar realisaties. De grootte van deafstand is een resultaat van vele ongerichtekrachten in het spanningsveld van visie enwerkelijkheidszin.Na deze meer contextuele voordrachten ga-ven volgende sprekers een speciale aan-dacht aan het beton als constructiemateriaal.In dat opzicht is dit een historisch gebied:aan de zuidoever van de Tyne, Gateshead,bouwde de uitvinder van het cement, JosephAspdin, in 1832 de eerste cementfabriek. Ende bijna vergeten William Wilkinson uitNewcastle blijkt volgens historisch onder-zoek van Prof. Cassie de eerste vinder vanhet gewapend beton genoemd te moetenworden, omdat hij in 1854 een patent ver-wierf voor de toepassing van staven endraden in beton om deze te versterken. DitCement XXI (1969) nr. 7 3322De Newcastle Central Library.foto: Henk Snoek3Maquette van het 'Civic Centre' te Sunder-land. foto: Henk Snoekwerd in een intussen afgebroken gebouwgebruikt. Daarnaast verdient het feit vermel-ding, dat een betonskelet uit de vorige eeuw(1899) aan de Queyside in Newcastle nog ingebruik is, waarvan men in een archief deconstructietekeningen vond, opgemaakt vol-gens het Hennebique-patent.Uiteraard is het overal toenemende gebruikvan beton in de laatste decennia niet aandeze streek voorbijgegaan. In de eersteplaats kan in dit verband genoemd wordenhet Civic Centre, dat een sprekend gebruikvan dit materiaal toont (foto 1); en ook denieuwe Central Library (foto 2). Voorts na-tuurlijk nog vele andere gebouwen en wo-ningcomplexen en kunstwerken als de Tyne-tunnel en de Kingsgate voetbrug bij de ka-thedraal van Durham.Op een voordracht met vele lichtbeeldenover deze en andere bouwwerken volgdeeen bijzonder heldere lezing over speurwerken nieuwe ontwikkelingen op het gebied vanbeton door Prof. W. F. Cassie.Deze spreker constateerde aan het slot dater in Engeland gelukkig een groeiend be-grip bij architecten en ingenieurs ontstaatvoor research, maar dat men in dit opzichtachter is in vergelijking met het continent.Zijn voordracht maakte vele tongen los; uitde opmerkingen van de discussianten bleekde nog bestaande kritische instelling. Blijk-baar hadden deze het gevoel dat de re-search te ver van de praktijk afstond.De volgende spreker, Prof. Napper, archi-tect, had als intrigerende titel voor zijn voor-dracht gekozen: 'Is concrete really neces-sary?' Na het vertonen van enkele bouwwer-ken in beton uitgevoerd in binnen- en bui-tenland om enkele architectonische moge-lijkheden naar voren te halen, spitste zijnbetoog zich toe op vragen over de toe-komstige bruikbaarheid van de woningen.Bij het bewonderen van grote of anderszinsunieke bouwwerken, dient men zich te reali-seren, dat de grootste kwantiteit bouw-volume in woningen gaat. De structurele de-gelijkheid garandeert een lange levensduur,(vergaan, verwoesting door brand, enz. ge-ven geen grote bedreiging).Kan een betonwoning voor zo'n lange tijdblijvend voldoen aan eisen van wooncomfort(geluids-, warmte- en vochtisolatie) en zijnde gevormde ruimten in de woning en degroepering van huizen in een woonwijk vol-doende flexibel om leefbaar te blijven bijveranderende behoeften of levenspatronen inde toekomst?De degelijkheid ontneemt immers natuurlijkeverval- en afbraakmogelijkheden. Volgens despreker bestaat er niet alleen onvoldoendeinzicht in de leefbaarheidseisen van nu, maarook ten aanzien van kosten, die opgebrachtzouden moeten worden om vrijheden te be-houden van een adaptabiliteit in de toe-komst. Deze architectenproblematiek roeptveel vragen op, maar ondersteund moet wor-den de conclusie, dat research ten behoevevan het bouwen -- technisch, economischen sociaal -- een dringende zaak is en debestemming van een fractie van de jaarlijkseomzet reeds enorme mogelijkheden daartoezou openen.Als een soort demonstratie van de hernieuw-de vitaliteit van dit gebied gaf R. Colin Dea-con een boeiend overzicht van een aantalbouwwerken in beton, die de laatste jarenin dit gebied tot stand zijn gekomen. Naasthet hier reeds genoemde Civic Centre vanNewcastle werd de maquette getoond vaneen in aanbouw zijnd gebouw met dezelfdebestemming, het Civic Centre te Sunderland.Dit toont een interessante architectonischeopzet in de vorm van een aantal open zes-hoeken van enkele bouwlagen (foto 3). Ookde centrale bibliotheek van Newcastle geefteen positieve bijdrage te zien van de archi-tectonische mogelijkheden van het betonvoor representatieve gebouwen.Bij bruggen en viaducten komt duidelijkerhet constructieve tot uitdrukking. Terecht kangeconcludeerd worden dat zowel het een alshet ander de ontwerpers en aannemers, indeze streek toch nog veelal ingesteld op demeer traditionele materialen, kan overtuigenvan de nog niet voldoende onderkende mo-gelijkheden (foto 4).Men kon aan het einde van de conferentie,die op de laatste dag besloten werd met en-kele excursies door dit gebied, vaststellen datde keuze van plaats en het thema van dezeconventie een goede gedachte is geweest vande Concrete Society en daarmede een twee-ledig doel gediend is: de ontwerpers enbouwers in deze regionen te stimuleren en dedeelnemers uit andere streken van het landbekend te maken met de uitingen van eennieuwe opleving van dit landsdeel.4Royal Tweed Bridge, reeds daterend uit 1928Cement XXI (1969) nr. 7 333