Systeem van verlorenbekisting opnieuw 'tdekt'De laatste jaren zijn in de woningbouw ver-schillende veranderingen waar te nemen; erheeft een herori?ntering plaats naar woon-comfort en leefkwaliteit. Daarbij is van eenkritische opstelling sprake tegenover hetmassale bouwen. Over het algemeen bestaater een wens naar meer laagbouw, kleinerewoonprojecten, grotere vormvariatie en ho-gere technische kwaliteit. Als voorbeeld voorhet laatste mogen de nieuwe 'Voorschriftenen wenken voor het ontwerpen van woningen'gelden die per 1 juli jl. van kracht zijn gewor-den en onder meer stringentere eisen stellenaan de thermische en geluidsisolatie. Menkan dus stellen dat het bouwen, als facet vanonze samenleving, eveneens in beweging is.Daarbij hoort een verkenning naar nieuweeconomische oplossingen.Immers, gezien de kleinere opzet van veelwoonplannen, om met een bepaald detailverder te gaan, zijn de bekistingssystemendie ontwikkeld werden voor omvangrijke giet-bouwprojecten, in veel gevallen wat discuta-bel geworden. De terugkeer naar kleinscha-ligheid betekent ook een verschuiving in in-vestering, waarbij de economie minder be-paald wordt door de omvang van de toepas-sing.Als voorbeeld voor de genoede verken-ning geldt een bekistingssysteem dat nogonlangs door Van Neerbos bv te Vlaardingenin Nederland werd ge?ntroduceerd, het zgn.Tosta-systeem, genoemd naar de uitvinder.De grondgedachte hierbij is een blijvendebekisting, een bekisting dus die slechts ??nmaal te gebruiken is, maar waarbij de bespa-ringen verkregen worden op arbeidskosten.Het idee van verloren bekisting is al oud, enverwerkt tot het onderhavige systeem heeftmen er in Duitsland al enkele jaren ervaringmee opgedaan.Naast het voordeel van de besparing op ar-beidskosten bij een niet te groot project, endaarmee tevens een aantrekkelijk alternatiefvoor het traditionele bouwen met gemetsel-de wanden, gelden daarnaast de gunstigethermische en geluidsisolatie die verkregenworden door de opbouw van de bekisting.Deze bestaat namelijk uit gipspanelen dieaan beide zijden afgewerkt zijn met een be-paalde soort kartonlaag. Gezien de verzwaar-de voorschriften die thans voor de isolatie-eigenschappen van bouwmaterialen gelden,kan dit systeem van verloren bekisting be-schouwd worden als een voldoend antwoordop een nieuwe omstandigheid.De bekistingsplaten worden geleverd inafmetingen van 2,50 m bij een hoogte van0,50 m. De dikte bedraagt 2,5 cm. Tevenswerd een speciale afstandhouder ontwikkeldmet als bijzonder kenmerk: vooraf bepaaldebreukplaatsen, die toegepast worden in com-binatie met drukspreidende schijven. De laat-ste worden via een uitgespaarde sleuf overde vergrendeling geschoven en met eenkwartslag gefixeerd. Door naderhand dezevergrendeling met behulp van een tang opzijte wrikken, breekt het gedeelte van de af-standhouder dat buiten de bekisting steektop de vooraf bepaalde breukplaats af.Uit deze korte uiteenzetting van de bestand-delen blijkt reeds hoe eenvoudig hanteerbaardit systeem is. De bekistingsplaten zijn doorhun afmetingen en gewicht met handkrachtgemakkelijk op te tillen en te manoeuvreren.De afstandhouders, in de regel te plaatsenop onderlinge afstand van 50 cm, zijn meteen enkele handbeweging aangebracht en inde onderstaande plaat gedrukt, zodat de daar-op staande plaat volledig dragend is.7Het aanbrengen van de afstandhouder metdrukverdeelschijfBij de verwerking van de systeemonderdelenwordt op de ruwbouwvloer allereerst eenstellst geplaatst op 1 cm uit de buitenkantvan de bekisting. Vervolgens brengt menhiertegen uitvulstroken aan waarbij het vanbelang is dat de hoogte nauwkeurig wordtbepaald ten einde bij de verdere opbouw totonderkant volgende verdiepingsvloer met'hele' platen te kunnen werken. Na de eerstebetonstort wordt de verticale stand nauwkeu-rig bepaald, daar eventuele correcties dannog eenvoudig aan te brengen zijn. De wandwordt verder laag voor laag gestort.Wanneer sprake is van een binnenwand,worden de bekistingsplaten aan weerszijdentoegepast. In het geval van buitenwanden,eindgevels en spouwbladen wordt een com-binatie toegepast van gips-kartonplaten enhoutwolcementplaten.Na het storten en verharden van het betonontstaat een hechte verbinding met de ver-loren bekisting, daar de binnenste kartonlaagdankzij een speciale preparatie tijdens dehydratatie van het cement in een grof-vezeli-ge laag verandert. De buitenste kartonlaag iserop berekend om de bekistingsdrukken opte nemen.2Het aanbrengen van een kopschot; ook deuitvulstrook is duidelijk zichtbaarCement XXVII (1975) nr. 7 3023Het storten van de eerste laag4De tweede laag staat gereed om gestortte worden5Twee voorbeelden van de opbouw van eenbuitenwand, met bijbehorende R-aardenNadat de drukverdeelschijven verwijderdzijn, behoeven alleen de naden gevuld en af-gefilmd te worden om de binnenwand voorde eindafwerking met behang, tegels, e.d.geschikt te maken. Behalve de voordelen dieuit het bovenstaande reeds tot uiting kwa-men, kan de aandacht nog op de volgendepunten worden gevestigd:? met behoud van een rationele inzet is ersprake van een grote vormvrijheid, waarvande architect een dankbaar gebruik kan ma-ken. Gezien de flexibele toepassingsmoge-lijkheden lijkt eveneens een inzet bij renove-ringsplannen en bij de bouw van panden opeen opengevallen gat in een stratenwand zin-vol.? de stucadoor, die op de huidige bouwwer-ken meestal als zeer hinderlijk wordt ervaren,is bij deze wanden overbodig geworden. Detoepassing van gips komt ten goede aan hetwoonklimaat; men zegt wel 'gips ademt' - devochtuitwisseling gaat sneller.? verhoging van de thermische isolatie bijbuitenwanden. Het verkrijgen van een betereisolatiewaarde is mogelijk door voorzienin-gen te treffen in de spouw. Figuur 5 geeft aanop welke wijze en hoeveel de R-waarde ver-hoogd kan worden;? het gebruik van gipsplaten heeft een gun-stige invloed op de nagalm, die vooral bijharde en gladde oppervlakken zeer hinderlijkkan zijn. Demping van het geluid verhoogteveneens het leefklimaat.? tot slot een voordeel voor de gebruiker,die de harde ondoordringbare betonwandendikwijls als een handicap beschouwt bij hetaankleden van zijn huis. Mits het geen zwarestukken zijn biedt de verloren bekisting hemde mogelijkheid om ten minste schilderijene.d. op een eenvoudige wijze op te hangen.RedactieCement XXVII (1975) nr. 7 303