Stormvloedkering OosterscheldeEind 1979 werd een speciaal nummervan Cement uitgebracht over de toennog maar kort in aanbouw zijnde storm-vloedkering die ook in deze uitgave op-nieuw centraal staat. In de afgelopendrie jaar zijn enorme prestaties geleverden de opgedane ervaringen zijn talrijk opvele gebieden. De pijlers zijn bijna klaaren met de speciale vaartuigen wordtdruk gewerkt of proefgedraaid.De meest interessante uitvoeringsfasestaat voor de deur: het plaatsen van depijlers in de sluitgaten. Op 1 januari 1983wordt daarmee begonnen. Juist deze fa-se leent zich bij uitstek voor een we-reldwijde kennismaking en als de oor-spronkelijke planning was gehaald, zouhet plaatsen van de pijlers nu in vollegang zijn. Daarom was het Delta BarrierSymposium dat van 13 tot 15 oktober inRotterdam is gehouden, in deze tijd ge-pland. De redactie van Cement heeftmeegewerkt aan de totstandkoming vande Engelstalige Proceedings voor ditsymposium. Het novembernummer vanCement is daarvan - in grote lijnen - deNederlandse evenknie.Werd in 1979 meer het ontwerp van destormvloedkering toegelicht, nu staat depraktijk van de uitvoering centraal. Maarook worden de achtergronden van dehuidige ontwerpcriteria voor zeewater-keringen aan de jongste inzichten ge-toetst. De ontwikkelingen van de prefa-bricage in de waterbouwkunde en hetwerken met volledig nieuw materieel zijnonderwerpen die nog niet eerder werdenbeschreven. Aandacht wordt besteedaan de probabilistische ontwerpmetho-de en aan de duurzaamheid van de be-tonconstructie in samenhang met de be-scherming tegen corrosie van voor-spanstaal en wapeningsstaal. De onder-zoeken naar duurzaamheid en erosiebe-scherming waarop men zich bij het ont-werpen heeft gebaseerd komen even-eens aan de orde. De ervaringen opge-daan tijdens het prefabriceren van depijlers met name wat betreft het koelenvan de massieve constructies wordenbehandeld alsmede ontwerp en con-tructie van bewegingswerken.Al is de stormvloedkering een immenswerk, het zijn mensen die eraan werkenen daarom verdienen de arbeidsomstan-digheden nadere aandacht. Het 'monte-ren' van de stormvloedkering uit de ver-schillende geprefabriceerde onderdelenstaat te gebeuren en de daarmee samen-hangende aspecten als transport enplaatsing, maatafwijkingen en toleran-ties worden uitgebreid beschreven.Wij zijn de vele auteurs erkentelijk voorhun medewerking, wat ook geldt voordetekenkamers van Rijkswaterstaat enDosbouw, waar de vele tekeningen voordit speciale nummer zijn vervaardigd.Zodoende heeft Cement deze uitgaveover het grootste waterstaatwerk in Ne-derland tot stand kunnen brengen. Red.Introductieir. J. van DixhoomDirecteur-Generaal van RijkswaterstaatNa de storm ramp van 1953 waarbij 1800mensenlevens te betreuren waren en150 000 hectaren land werden overstroomd,is een plan ontwikkeld om een dergelijkeramp in de toekomst te voorkomen.Het zogenoemde Deltaplan voorzag in deafsluiting van de zeearmen In het zuid-westen van ons land door middel van dam-men. Alleen de Westerschelde en de Rotter-damse Waterweg dienden open te blijvenvan wegen de achterliggende havens.In 1957 is de Deltawet aangenomen. Nietalleen werd een betere bescherming tegende zee nagestreefd, ook de zoetwaterhuis-houding werd verbeterd. Door de dammenzouden bovendien de Zuidhollandse enZeeuwse eilanden ontsloten worden.Het begin van de jaren '50, toen de wederop-bouw na de tweede wereldoorlog zijn vol-tooiing naderde, was een gunstige periodevoor nieuwe ontwikkelingen. Door bevol-kingstoename en een sterk groeiende in-dustrie kwam het belang van het milieusteeds sterker naar voren. Daarbij ging hetniet alleen om bescherming tegen storm-vloeden, maar ook om de wijze waarop hetwater van de Rijn en het Deltagebied konworden gebruikt.Het Deltaplan bracht dus meer dan alleenbescherming en de uitvoering ervan begonmet de verdediging van de meest kwetsbareplaatsen in het land rondom Rotterdam enmet de afsluiting van de smalste zeearmen.Zo werd in 1958 begonnen met de bouwvaneen beweegbare stormvloedkering in deHollandse IJssel. De omstandigheden voorde scheepvaart en de scheepsbouwindu-strie achter de kering bleven bij de gekozenoplossing bijna onveranderd. Voor perio-den waarin de kering is gesloten kan descheepvaart gebruik maken van een schut-sluis naast de stormvloedkering.Een belangrijk onderdeel van de Deltawer-ken vormen de grote uitwateringssluizen inhet Haringvliet die halverwege de jaren '60gereed kwamen. Het offici?le tijdschemawerd nauwkeurig nagekomen en de ontwik-keling van nieuwe bodembeschermingsme-thoden, dijkbouw en sluitingsoperaties we-zen erop dat de grootste zeearm - de Oos-terschelde-in 1978 zou kunnen worden af-gesloten met een dichte dam. Achter dezeCement XXXIV (1982) nr. 11 6834Beweegbare stormvloedkering In deHollandse IJsselfoto: KLM-Aerocartodam zou een brakwater meer van lieverleezoet worden, wat voor de landbouw op deeilanden gunstig zou zijn. Echter, de bevol-king kreeg in die tijd meer belangstellingvoor het milieu, met inbegrip van het be-houd van het landschap en speciaal ten aan-zien van natuurgebieden. Zo werd ook deOosterschelde met z'n betrekkelijk grotegetijverschillen, grote zandbanken en on-diepten, meer en meer van belang voor deoester- en mosselkwekerij en daarnaastvoor biologen die in dit gebied bijzonderinteressante en unieke ecologische proces-sen ontdekten.De Oosterschelde bleek een estuarium tezijn met een grote planktonproduktie en eenvan de kraamkamers voor de fauna in deNoordzee.Een herbezinning op de afsluiting wasnoodzakelijk. Er brak een lange periode aanvan politieke debatten, demonstraties vanactiegroepen en wetenschappelijke con-frontaties, voordat de regering een nieuwestudie aankondigde met betrekking tot detotale afsluiting van de Oosterschelde.Rijkswaterstaat, als onderdeel van het mi-nisterie van Verkeer en Waterstaat moestdeze studie ter hand nemen. Op basis van destudie naarde uitvoerbaarheid nam de rege-ring in juni 1976 de beslissing een storm-vloedkering te bouwen in de monding vande Oosterschelde. De kering kan worden ge-sloten als een stormvloed wordt voorspeld.In normale omstandigheden zal de keringgeopend zijn, zodat het Oosterscheldebas-sin meestal onder invloed van eb en vloedzal blijven staan.In principe is de constructie van de keringvergelijkbaar met de stormvloedkering indeHollandse IJssel. Alleen de overwegingendie ten grondslag liggen aan deze oplossingzijn vooreen deel anders: het hoofddoel vanbeide keringen is bescherming tegen hogegetijden; een bijkomend doel is voorde Hol-landse IJssel in alle omstandigheden descheepvaart mogelijk te maken en voor deOosterschelde het milieu te laten voortbe-staan.In deze uitgave van het tijdschrift Cement-die een afspiegeling vormt van het in okto-ber gehouden Delta Barrier Symposium -wordt gedetailleerde informatie gegevenonder de voorwaarden en resultaten van dedoor Rijkswaterstaat uitgevoerde studie,evenals over ontwerp en uitvoering van destormvloedkering.Voor een veelomvattend en ambitieus planals deze stormvloedkering is een krachtin-spanning nodig van alle waterbouwkundigedisciplines.Daarom is er van het begin af aaneen nauwesamenwerking geweest tussen Rijkswater-staat, aannemers, ingenieursbureaus en re-searchinstituten zoals het WaterloopkundigLaboratorium te Delft en de Voorst, alsmedehet Laboratorium voor Grondmechanica teDelft.Drie Rijkswaterstaatdiensten zijn nauw be-trokken bij de bouw van de stormvloedke-ring:- de Deltadienst als co?rdinator en alge-meen ontwerper voor alle projecten in hetDeltagebied;- de Directie Bruggen die alle staalcon-structies ontwerpt;- de Directie Sluizen en Stuwen die alle be-tonconstructies ontwerpt.Gewoonlijk wordt een project ontworpendoor Rijkswaterstaat en vervolgens aanbe-steed. Toezicht tijdens de bouwfase wordteveneens uitgeoefend door Rijkswaterstaat.Vanwege de complexheid van het project ende korte beschikbare bouwtijd, ?seen ande-re methode toegepast. In een vroeg stadiumis een consortium van aannemers 'Dos-bouw' uitgenodigd deel te nemen aanonderhandelingen volgens algemene crite-ria betreffende hun bekwaamheid, de kos-ten van hun materieel, de overheadkostenenz.Resulterend is een 'overall' contract opge-steld dat de criteria behelst voorde deelcon-tracten; deze worden in een later stadiumnader uitgewerkt. Aangezien de bouw vande stormvloedkering verscheidene jaren zalvergen, kunnen nieuwe technieken in nau-we samenwerking met de aannemer wordenontwikkeld. De vorm van dit contract maakthet mogelijk dat zowel aannemer als op-drachtgever profijt hebben van deze nieuweontwikkelingen.5Spuisluizen in het Haringvlietfoto: AerocameraN.B. De meeste foto's zijn afkomstig vanonderstaande fotografen; bij de diversefoto's is de bron kort aangegeven.- Aerocamera, Bart Hofmeester, Rotter-dam- Jack van Bodegom, Spijkenisse- Delta-phot, Middelburg- Hoofddirectie Waterstaat, bureau Re-prografie, 's-Gravenhage- KLM-Aerocarto, SchipholCement XXXIV (1982) nr. 11 684