C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 432De Scheepmakerstoren vormt deblikvanger op het Wijnhavenei-land, dat is gelegen tussen deNieuwe Maas en de Blaak. Voordeze enigszins gedateerde kan-toorwijk maakte de gemeente Rot-terdam een stedenbouwkundigplan dat voorziet in een mengelingvan kantoren en wonen, met eenmogelijkheid tot verdichting in devorm van hoogbouw.De appartementen van de woonto-ren hebben ruim uitzicht. Op hetzuidwesten bevindt zich eengebouwbrede glazen pui, metdaarachter een terras en eenwoon-/eetkamer, met uitzicht opde Nieuwe Maas, een park en hetcentrum (fig. 1). In de beide langs-gevels, die zijn afgewerkt metlichtgekleurd graniet op isolatie-materiaal, bevinden zich verschil-lende raamopeningen en ook hettrappenhuis aan de noordzijde istransparant opgezet. Zelfs de liftheeft een achterwand van glas, watde bewoners elke keer weer eenspectaculaire blik op de stad gunt.Vanaf de zevende verdieping zijnhet uitzicht en vergezicht rondomvrij, aangezien de omringendebebouwing hier stopt.A l g e m e e n o n t w e r pDe woningen zijn opgezet als`loft', een uit de Verenigde Statenovergewaaid begrip. Een loft is vanoorsprong een bedrijfsruimte,ruim en hoog, die is omgebouwdtot een flink bemeten apparte-ment. In de Scheepmakerstorenstaat elke bewoner een woonop-pervlak ter beschikking, dat voorafnaar keuze afgebouwd (casco +basisindeling) dan wel kaal (casco+ ontwerpindeling) kan wordenafgenomen. In het laatste gevalkunnen bewoners samen met eenkopersbegeleider de indelingbepalen, overigens wel met eentoets aan de regelgeving. De ver-schillende constructieve wandenbepalen in hoofdzaak de kadersvan flexibiliteit in de plattegrond.Op de eerste drie verdiepingenzijn de appartementen enigszinsafwijkend en ingepast in eengroter bouwvolume. Hier bevin-den zich de terrassen vooral aande zuid- en de noordgevel. Opbegane-grondniveau bevindenzich technische ruimtes, bergin-gen en commerci?le ruimtes. Ookis hier de entree voorzien van deondergronds gesitueerde, drie ver-diepingen tellende automatischeparkeergarage.C o n s t r u c t i eDe toren haalt zijn stabiliteit uit detwee schuin lopende betonnengevelwanden (d = 250 mm), aange-vuld met enkele betonnen dwars-wanden (d = 250 mm). De tweeschuine wanden, bouwkundig uit-gevoerd als binnenspouwblad,lopen door tot op het ondersteniveau van de parkeerkelder. Dezekelder is geconstrueerd in eenbouwput met rondom permanentedamwanden. De constructie isgefundeerd op vibro combinatie-palen; de keldervloer is om con-structieve redenen aan de dam-wanden gekoppeld.De eerste drie bovengrondseniveaus volgen nog de omvangvan de bouwput. Daarboven ver-jongt de toren zich, waarna deplattegrond zich herhaalt tot aande top (fig. 2). Vanaf de kelder totaan de vierde verdieping is betonin sterkteklasse B 35 toegepast;hierboven wordt B 65 verwerkt.De constructievloeren (d =250 mm) zijn voorzien van eengeluidisolerende zwevende dek-vloer. Alle leidingen zijn waarmogelijk in de vloeren wegge-werkt. Aan beperken van trillingenzijn geen nadere eisen gesteld.B o u w p u tOok deze binnenstedelijke bouw-locatie beschikt over een uiterstklein bouwkavel. Daarbij was hetprobleem niet zozeer de opslagvan materialen, maar veeleer debeperkte speelruimte. Meer daneens moesten werkzaamhedenworden uitgesteld of opeenvol-gend worden uitgevoerd, vanwegeonder meer veiligheidsredenen,wat een toename van de totalebouwtijd met zich bracht.Na het bouwrijp maken van hetterrein en het inrichten van debouwplaats, werden vanaf maai-veld stalen buispalen de grondingeslagen. Aansluitend werdenin deze buizen prefab-betonpalenaangebracht, waarna de resterenderuimte werd afgestort metbetonspecie. Hierna werden destalen buispalen weer getrokkenen werd vervolgens de damwand-kuip gezet. Voor deze volgordewerd gekozen om het eventueelScheepmakerstoren op traditionele wijze ter plaatse gestortAmbachtelijke uitvoering inhistorisch perspectiefJ. Immerzeel, Midreth BouwbedrijfOp een plek waar tijdens de Gouden Eeuw talrijke scheepstimmerwervenwaren gevestigd, verrijst momenteel de ruim 87 m hoge Scheepmakerstoren.Een luxe, 27 verdiepingen tellende woontoren met op de hoogste niveaus vanzonneterras voorziene penthouses. De luxe uitstraling wordt verder versterktdoor de invulling van het programma, met per verdieping ??n of meer appar-tementen. Voor de realisatie van dit bijzondere gebouw koos de aannemergezien het constructieve ontwerp voor een traditionele uitvoeringswijze, meteen klimbekisting voor de wanden en losse tafelbekistingen voor de vloeren.1 |Artist impression van dezuidwestelijke gevelC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 4 33ontwrichten van de damwandendoor het heien van de palen te ver-mijden.De bouwput werd gestabiliseerddoor middel van drie stempelra-men. Dat bemoeilijkte het uitgra-ven van de bouwput (foto 3).Deze klus, waarvoor normalitereen week nodig zou zijn, vergdenu twee maanden. Ook het aan-brengen van het beton was hier-door lastiger dan gebruikelijk.Nadat de laagste betonvloer wasgestort en verhard, kon hetonderste stempelraam wordenverwijderd. De andere stempelra-men kenden een soortgelijkebouwvolgorde.B o u w m e t h o d i e kDe plattegrond, met zijn taps toe-lopende vorm, de vele hoeken enschuine lijnen en de vele sparin-gen, leende zich op voorhand nietvoor een uitvoering met prefabvloeren. De complexe bouwplaatsmaakte dat ook tunnelen niet totde mogelijkheden behoorde: dekraan kon niet ver genoeg achter-uit om met de tunnelbekisting tekunnen manoeuvreren. Uiteinde-lijk is gekozen voor een uitvoeringin klimbekisting voor de wandenen tafelbekisting voor de vloeren(foto 5).BouwcyclusGestart wordt met het installerenvan de twee langswanden; aller-eerst de wand op as 6 en aanslui-tend de wand op as 3 (zie fig. 2).Voor het plaatsen van de stelkis-ten, het aanbrengen van de sparin-gen, vlechten van de wapening enhet stellen van de sluitkisten zijndrie dagen benodigd. Intussen isook het werk aan de dwarswandop as C begonnen en ten slotte dewand op as B. Op de vijfde dagwordt begonnen met het sluitenhiervan en begint het werk aan dekolomschijf op as 5. Op de achtstedag worden in ??n gang allewanden ?n kolomschijf gestort.Een dag later kan de binnenkistworden losgehaald.Vervolgens staat de vloer op deplanning, met achtereenvolgenshet bekisten (twee dagen), maat-voeren van onder meer installatiesen isokorven (??n dag), vlechtenvan de onderwapening (ander-halve dag), aanbrengen van deW+E-installaties en vlechten vande bovenwapening (??n dag).Daarna kan de vloer wordengestort.In totaal zijn voor de ruwbouw percirca 156 m2grote verdiepingzestien werkdagen ingecalculeerd.In de overall planning zijn tevenstwee reservedagen opgenomen.Het trappenhuis dat zich aan deachterzijde bevindt, wordt uitge-voerd in een staalconstructie. Dezewordt zes verdiepingen achter hetbetonwerk aan gemonteerd. Zodrade ruwbouw op de negende ver-dieping is aangekomen, zal hiereen hefsteiger worden ge?nstal-leerd om de stalen beplating voorde binnenspouwbladen te kunnenmonteren.Met de montage van de puien engevelbekleding wordt gestart zodraverdieping 20 van de ruwbouw isgerealiseerd. De verdere afbouwbegint zodra de ruwbouw zich opde 24ste verdieping bevindt.2 |Plattegrond veertiendeverdiepingillustratie: DHV bv3 |De met beton aangestor-te prefab palen wordenzichtbaar op de bodemvan de bouwputfoto: J?rgen Leschinger516164562925 692539752925 6925 520 6508 46673975401810162177605000765 1847 2820431341406050BC67BC5A'21A43A2D1D3 4A'C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 434KraaninzetIn de eerste fase van de bouw staatde kraan op een vrij geringehoogte van 40 m. Hiervoor zijntwee redenen. Allereerst wordthiermee het windverlet beperkt.Maar bovenal wordt zo het contactbevorderd tussen de kraanmachi-nist en de arbeidsintensieve werk-zaamheden aan de kelder en deplint. Naderhand wordt de kraanopgehoogd tot 68 m om uiteinde-lijk op een hoogte van 110 m teeindigen.De kraan wordt benut om gevel-materialen, wapening, beton enbekistingsmaterialen naar bovente brengen en is daarmee volbezet.In de gevel worden witte natuur-steenplaten en aluminium puienmet hoogwaardige beglazing toe-gepast. Voor het monteren van denatuursteen gevelbeplating zullenhefsteigers aan de zijgevelsworden bevestigd.T e n s l o t t eDe eerste paal werd geslagen op15 december 2003. Na twee jaarwas de onderbouw gereed en konworden gestart met de bouw vande eigenlijke toren. De toren wordtdecember 2007 opgeleverd. nProjectgegevensopdrachtgever:Memid Investments bvconstructeur:DHV bvhoofdaannemer:Bouwbedrijf Midreth bvleverancier bekisting:DOKA Nederland bvleverancier betonspecie:Basal West bv5 |Bekisting voor de gevel-wanden staat gesteldfoto: Henk van der Veen4 |Vanaf de vierde verdie-ping start de cyclus