ir.D.deRoverNV. NeUs Bouwindustrie,Uitgeest1Ontwikkeling van de groothande/spr?zen vanbetonstaal QR 40, de CAO-uurlonen in hetbouwbedr?f en de bouwkosten, over een pe"riode van 1?jaar240 f+t---+- --+---+--+---+--+---+--+//"'-1220~I-+=xtt_=_=l==t==l=::j:::=l=::j:::=l=~:-=~=1200 ~180+---+-+----+-l---I------J,-L-+---+-+-------f,"'---jH50 +-----+--+---+-+---+-/A-+---+-+-,,,..-Lf--160+-----+-+---1-+---+-+---+-+---+--1---44O+---+-+--t--+~--1-+------Jc--+------J--+---4f-- ---- ---- -+~- ..-+----+-+---+-+---+20+---+-+---+--t---+-+---+-+---+-+---4'59 '60' '61 '62 '63 '64 '65 '66 '0/ '68 '69- - - stoolprijzen----- .uurloon-?_.-.bouwkostenCement XXII (1970) nr, 4Rationalisatie vlechtwerkUD.C.691.87:65.011.4Rationalisatie van wapeningIn de uitvoering van betonskeletten z?n de drie belangr?kste bewerkingen: bekisten, vlech-ten en betonstorten,De bekistingsmethoden evolueren voortdurend.Het betonstorten verloopt b? gebruik van bouwkranen en betonpompenbevredigend.De w?ze van vlechten van de wapening is echter sinds het begin van het bouwen in betonvr?wel ongew?zigd gebleven. Twee verbeteringen z?n geweest de toepassing van gepunt-laste wapeningsnetten en het niet meer toepassen van haken b? de invoering van gepro-fileerd betonstaal.Er z?n een aantal dringende redenen om de huidige ambachtel?ke manier van werken tevervangen door een rationeler systeem.Deze z?n:? het kunnen beschikken oVer de mogel?kheid tot bouwt?dverkorting, daar vlechtwerk vooreen deel op het kritieke pad ligt;? het kunnen verlagen van het aantal te besteden manuren voor knippen, buigen en in hetwerk brengen van de wapening;? het kunnen beschikken over een dusdanig systeem van geprefabriceerde wapening, dat eenniet-vakman of b?v. bekistingssteJler de wapening kan plaatsen.Organisatorisch kan een ambachtel?k arbeidsproces niet meer gehandhaafd bl?ven b? eenvoortschr?dend raffinement van bekistings- en stortsystemen.Constructeur en aannemerIn hetbotlwvak.is cle aard der verantwoordelijkheid van constructeur en aannemer anders.Bij de realisering van deze verantwoordelijkheid hanteert de constructeur als uitgangspuntde mechanica principes (GBV), de aannemer efficiency principes.In dit spel is de aannemer de zwakste partij omdat in de gezagsverhouding de constructeurboven de a~nnemer is geplaatst. Het is duidelijk dat van aannemerszijde deze situatiemoeilijk is te doorbreken.Bij het bekisten en storten kan de aannemer nog zijn eigen 'know-how' inbrengen, van hetvlechtwerk ligt de uitvoering vrij exact vast inde vorm van een gedetailleerde wapenings-tekening. In het verleden was de interesse in de loonpost 'vlechtwerk' gering. Het risicowordt nog vaak afgewenteld op de onderaannemer. Deze constellatie remt duidelijk de ont-wikkeling die er had moeten zijn.Integrale kostprijsDe integrale kostprijs van een onderdeel kan bij het ontwerpen en bouwen als besliscrite-rium gehanteerd worden.De prijs van een onderdeel is samengesteld uit ontwerp-, materiaal- en uitvoeringskosten.Deze kostenelementen tezamen vormen de integrale kostprijs.Een constructeur, die uit is op een minimaal staalverbruik, zal een diameter-keuze doen, diede theoretisch benodigde hoeveelheid wapening dicht benadert. Het is de vraag of dan deintegrale kostprijs minimaal is.Een belangrijke factor in dit verband is de verhouding van de staalprijs tot de ontwerp- enverwerkingskosten. In tabel 1 is voor een fictief geval het verschil in integrale kostprijsuitgerekend bij 5% ruimer staalverbruik en 15% grotere efficiency.Bij gelijkblijvende kosten gaat de voorkeur uit naar de methode met het laagste kostendeelvoor ontwerp en uitvoering. Indien de loonkosten sterker stijgen dan de staalprijzen, zullende integrale kosten alleen constant kunnen blijven indien het ontwerp rationeler wordt.In fig. 1 is de ontwikkeling van de uurloonkosten en betonstaalpr?zen over een periode van10 jaar uitgezet. De zeer sterk stijgende loonkosten be?nvloeden in steeds grotere mate deintegrale kostprijs. Door rationalisatie van de wapening kan de kostenstijging beperkt blij-ven. Het is op zich echter een vraagstuk hoe te bewerkstelligen dat de opdrachtgever dekosten van het grotere staalverbruik gecompenseerd krijgt door de lagere verwerkings-kosten.171Indien een constructiebureau zich een reputatie op het gebied van het rationeel ontwerpenvan de wapening verwerft, kan bij de inschrijving hiermee wel rekening worden gehouden.Tabel 1Financi?le consequenties op de integralekostprijs indien 5% meer staal wordt ver-bruikt met een gecalculeerde besparingvan 15% op ontwerp- en verwerkings-kosten.2Verband tussen aantal merken per 1000 kgbetonstaal en de verwerkte gemiddelde staaf-diameter; het overzicht betreft zeven uti/i-teitsWerken met een totaal verwerkte hoe"veelheid betonstaal van 800 tonontwerpkostenstaalkostenverwerkingskostenfntegrale kostprijsbesparing in %theoretische 5% meer danhoeveelheid de theoretischewapeningstaal hoeveelheid staal13 ct. 11 ct.60 ct. 63 ct.36 ct. 30 ct.109 ct. 104 ct.5Aantal merken per tonHet beperken van het aantal merken per 1000 kg verwerkt betonstaal is ??n van de midde-len om te komen tot rationalisatie. In fig. 2 is een overzicht gegeven van het verband tussenhet aantal merken per ton betonstaal en de gemiddelde staafdiameter. Het gewogen ge?middelde van deze 7 werken is 19 merken per ton.Het is opvallend dat het gewogen gemiddelde tot stand komt door twee groepen vanwerken. namelijk van 3 werken en van 4 werken met groepsgemiddelden van 32 en 12merken.In fig. 3 is er een relatie gegeven tussen het aantal merKen per ton en de verbruikte staaf-diameter. Hieruit blijkt dat het aantal merken per ton sterk afhangt van de gekozen staat.diameter. De invloed op de kostprijs van het aantal merken per ton is te berekenen methet gegeven van 'vaste kosten per merk'. In tabel 2 is een overzicht gegeven van dezekosten. Indien van ??n der onderzochte werken het aantal staven per merk geen 32 maar16 stuks geweest zou zijn, zou dit een besparing hebben opgeleverd van 16 X f2,33 =f 37,28 per 1000 kg. Hiervoor zou 6% meer staal verbruikt kunnen worden.24 26 28 32~ staafdiam. in mrn222018161410~J..1..!&18600 I,I"" ...8~\\70 . . -f---r-\60 -\50 \\ ._.. - --~~-- -~ -- gerriidd Ide--f--_. -........... r--""II'....20I -...~ I ---r--- 1.....--~ gemidd Ide10I -r---- 2I