ir.C.J.M.SchiebroekIngenieursbureau Schiebroek BV,EindhovenParkeergarage EindhovenDoor de gemeente Eindhoven, dienst publieke werken, is een structuurplan stadsverkeerontwikkeld, waarin als wezenlijke elementen enkele parkeergarages voorkomen (fig. 1). Deeerste daarvan is thans in uitvoering. Het ontwerp is van Kraayvanger Architekten BV teRotterdam, in nauwe samenwerking evenwel met de heer Hunnicut (Washington, USA). Deuitvoering wordt verzorgd door lBC Bouwgroep Nederland BV uit Best. De capaciteit be-draagt 1250 auto's; daarmee is het een van de grootste parkeergarages van Nederland. Hetoppervlak is 73,00 x 92,00 m2 , meteen centrale, in elkaar geschoven, dubbelesp?raal voor hetuitgaande verkeer. De parkeervlakken zijn hellend, zodat in feite de parkeerdekken zelf eenomhoog gaande spiraal vormen. Tegemoetkomend of kruisend verkeer komt dus niet voor(fig. 2).Exclusief de grond zijn de totale stichtingskosten f 15000000,-. Hiervan is voor de afwerk"vloer f 1 500 OOO,-gereserveerd. De stichtingskosten bedragen derhalve f 12 800,-perauto(prijspeil 1979).ConstructieDe constructie bestaat uiteenniet-gedilateerd skeletwaarvan destabiliteitisgeconcentreerdin de kern. De trappehuizen annex liftschachten langs de buitenzijde worden als vollediglosse gebouwdelen uitgevoerd. De constructie is gefundeerd op prefab-betonpalen (fig. 3 en4).De aanbestedingsprocedure waarvoor een vijftal aannemingsbedrijven waren uitgenodigd,hield tevens in dat voor de aannemingsbedrijven ruimte voor een alternatief zou wordengelaten. Van deze mogelijkheid is overigens geen gebruik gemaakt.De filosofie omtrent het ontwerp van de constructie kan worden weergegeven in de onder-staande punten.? Vanwege een fundering op palen, zullen de primaire zettingsverschillen gering zijn.? De spiraal met de daarbij behorende kolommen en balken is zelfs in geprefabriceerdeuitvoering uiterst stijf en in staat de stabiliteit van het gehele gebouw te verzorgen.? Vanwege de grote afmetingen (73 x92 m) zou het gebouw eigenlijk gedilateerd moetenworden, ook al is de stabiliteitsvoorzieningcentraal gelegen..1Verkeerscirculatieplan voorhetcentrumvanEindhovenCement XXXIII (1981)m. 5=r-eenr?chtingswegw winkel.centrum3265 TA050EEWOENSELSONNlJMEGENIN TE~NE VERKEERSREGULATIE--j----_..--10 15 ZOm.t .,;1-I ILJ....I I, I? I.:.I , I : t. fit,/ / ,>---.:-=-/",,'-'~'------...,\, ~ ,~_~r... -...?T. , , ,t ~'..~L.l l ...~ UIT ~03aUitvoering van de fundatie2Verkeerscirculatie in de parkeergarage? De trappen en liftschachten zullen als losse elementen worden behandeld.? De constructie moet worden gebouwd op een centraal in de binnenstad gelegen punt, waarhet bouwterrein weinig groter is dan het eigenlijke bouwwerk.3bUitvoering centrale gedeelteKnelpunten waren:- bepaling van het krachtenspel in de spiraal, inclusief de stabiliteitskrachten, waarondertorsie;- afmetingen van het gehele gebouw, waarbij gestreefd moestwordennaardeafwezigheid vandilatatievoegen;- beperkte mogelijkheden voorde uitvoering;- een korte bouwtijd van 210 dagen.Voor de bepaling van de hoofdconstructie is een onderzoek ingesteld naar een constructiefoptimum. Daartoe is een vergelijking gemaakt tussen een in het werk te storten vlakkeplaatvloer, een staalskelet met stalen of betonnen vloersystemen en het uiteindelijke toege-paste systeem van TT-elementen op een geprefabriceerd betonskelet (fig. 5).De vlakke plaatvloerbleekeconomisch haalbaartezijn op een rastervan 7,20x 7,20 m. Bijeengrotere overspanning zou deze oplossing te duur zijn. Het raster van 7,20 x 7,20 m bleek4Scheve projectie opengewerkte constructieCement XXXIII (1981) nr. 5 327Sa-bPerspectieven van de beide alternatieven6aOpengewerkte spiraal6 b - cUitvoering van de spiraalCement XXXIII (1981) nr. 5echter verkeerstechn isch te grotebezwaren op te leveren, waardoordeze mogelijkheid afviel.Bij het mogelijk toe te passen stalen skelet bleek het onderhoud een doorslaggevende post tezijn, terwijl de bouwkosten niet of nauwelijks lager zouden uitkomen dan voor een betonske"let. Ook werd als argument aangevoerd dat een garage met een staalskelet een hogergeluidsniveau bezit dan een garage met een betonskelet. Mogelijk geleidt staal de trillingenbeter.AI met al was het aanleiding te kiezen voor een geprefabriceerd skelet met TT-liggers. Despiraal werd voorgesteld alsin hetwerktestorten, maar een geheel ofgedeeltelijkgeprefabri-ceerde oplossing mocht worden aangeboden.SpiraalHet centrale gedeelte van de parkeergarage bestaat uit een viertal portalen, verbonden doorvoorgespannen balken, waarbinnen de dubbele spiraal (fig. 6). Die totaliteit is zo stijf en zoveelvoudig statisch onbepaald, dat iedere poging tot exacte voorspelling van de spanningente komen bij voorbaat tot mislukken is gedoemd. Zelfs de eindige elementenmethode geeftniet genoeg mogelijkheden. Gekozen is derhalve voor een methode om van de diverseonderdelen de extreme randvoorwaarden te bepalen en die onderdelen dan, indien nodig,met de eindige elementenmethode te berekenen. De voorgespannen balken, met een lengtevan 22 m, werden statisch bepaald gemaakt. Deze balken dienen in hoofdzaakvooropleggingvan de prefab-vloeren.Ter illustratie is in figuur 7b een indicatie g?geven van de randmomenten in een moot van despiraal (fig. 7). De randvoorwaarden zijn: scharnieren ter plaatse van de vloer, ingeklemdebinnen- en buitenwanden, en vrijheidsgraad van vervorming in wanden.De resultaten van de berekening geven bij verschillende randvoorwaarden grote verschillen.Van die resultaten zijn de meest kritische gekozen voor de detaillering van het betonstaal._n_I \3284200VOORGESPANNEN BALKEN 600x1250~11?O1 ,_20_30_0_,~ ~_--t'12""'0"101_PLA TTE GROND KERN--t j'80oQORSNEDE A-A SPIRAALBAK7 a- ba Onderdelen van de spiraalb Indicatie van de randmomenten in eenspiraalmootOverwogen is om de spiraal v??r te spannen, bijvoorbeeld met een VZA-systeem. Hier is vanafgezien omdat dan de spiraal vrij opgelegd zou moeten worden, waarvoor de constructie-hoogte ontbrak.Van ditonderdeel van de parkeergarage mag zeker nog vermeld worden dat, dankzij de goedesamenwerking tussen aannemer en betonmortelcentrale (Mebin-Beatrix) een aantal onder-delen konden worden gestort met een kwaliteit B 37,5.Prefab-skeletDestramienmaten zijn4,80x 16,35 men7,20x 16,35 mwaarbijeen grote regelmaat aanwezigis (fig. 8). Vooral de TT-vloerelementen zijn van grote uniformiteit. De rechthoekige kolom-men zijn vervaardigd uit ??n geheel, maximale lengte 16,00 m. De TT-elementen zijn gefabri"ceerd door Betonson, de overige prefab-elementen door Bouwbeton uit Best.Een gevolg van de helling van de parkeervlakken is datde consoles aan de kolommen steedsop een andere maat zitten, waardoor de uniformiteit wordt verbroken. De leverancier van de18Stramien van het skelet01' 02 03rr06T or0 10 11 12r14'15r rI I I II!A-~I I _ _c I-B--.~'""r- e~C-V!I BAL EN"'"t",-ei?~/,,-\ 1 .--1- :-:----.:-r I1-" \ s1--' ~--' J( ,J '"'"-LTT 2Lffii/soo '-', /J~ A 1 \ i1 \,~V "KOLO-MMEN ~ '00 -----l e-1I;K I1 -~~1 1t> ~M-- I-- , -~+-,- 1-II~ICement XXXIII (1981) nr. 5 329a.krachten tijdens montageb. krachten tijdens gebruikM, opgev'"'gen door tijdelijkekonstruktIeHl' krimP'. moerbalken" temp.~spannrngenH2, krmp + kruip TT-elementenV:vertil