Op weg naarinternationale eenheidin de notatiesDe 13de Plenaire Zitting van het Comit?Europ?en du B?ton (CEB), die van 24 t/m26 september jl. in Scheveningen is gehou-den en waar in een volgend nummer vanCement uitvoerig op ingegaan zal worden,heeft tenminste ??n concreet resultaat op-geleverd: internationale notaties voor beton,die vrijwel zeker ook door Amerika aanvaardzullen worden.Bij de oprichting van het CEB in 1953 isonder meer ingesteld Commissie VII 'Nota-ties - Terminologie', ten einde algemeen aan-vaardbare notaties en omschrijvingen tevinden om 'elkaar beter te verstaan'.Wat betreft de internationale terminologieis dit niet alleen voor het CEB-werk vanbelang, maar evenzeer voor het grote gebieddaarbuiten. De eenheid in notaties is danook een der doelstellingen van het CEB.De beoogde terminologie omvat equivalenteuitdrukkingen in verschillende talen.De CEB-commissie VII, met als rapporteur/voorzitter aanvankelijk de OostenrijkerSoretz en sinds enige tijd de SpanjaardGarc?a Meseguer, kwam binnen enkele jarenmet een uitgewerkt voorstel, dat na enigeondergeschikte wijzigingen in 1959 door hetis aanvaard -- zie ook het Bulletind'Information du , nr. 25, juli 1960.In Cement XIII (1961) nr. 11 heeft ir.J.Brakelde Nederlandse vertaling van die CEB-notaties gepubliceerd in zijn artikel 'Interna-tionale notaties voor beton en gewapendbeton'. Daarmede introduceerde hij wat eenjaar later ook in ons land aanvaard zouworden: in de GBV 1962 zijn namelijk denotaties geheel aangepast aan die van het. Die 'aanpassing' heeft in het beginnogal wat weerstand opgeroepen, zoals(achteraf) gemakkelijk te begrijpen valt. Wijmoesten immers radicaal afstand doen vandatgene waarmee de voorschriften (metname de GBV), de studieboeken, de vak-litteratuur en de praktijk ons vertrouwdhadden gemaakt. Thans, na nog geen zevenjaar, kunnen wij ons erover verwonderendat het allemaal toch nog zo gemakkelijk isgegaan.Het door ons land aanvaarden van de CEB-notaties kan worden beschouwd als eenkleine, maar belangrijke bijdrage aan dedoor het beoogde eenheid in de beton-techniek. Daarin stonden wij niet alleen.Frankrijk, niet ten onrechte de'bakermat vanhet CEB' genoemd, was ons al gedeeltelijkvoorgegaan: de 'R?gles B.A. 1960'.Andere landen daarentegen waren mindervoortvarend, of althans minder gauw bereidom zich aan te passen.Ondanks de bedoelde 'terughoudendheid' ineen aantal landen, die misschien wel eensontmoedigend zal zijn, heeft de CEB-Com-missie VII sedertdien niet stilgezeten. Erwaren inmiddels enkele nieuwe taken bijgekomen.De voorgestelde notaties (en terminologie)waren weliswaar opgenomen in de Practi-sche Richtlijnen CEB van 1964. Maar dezerichtlijnen zouden binnen enkele jaren wor-den uitgebreid tot 'algemene' b?ton-richt-lijnen van het CEB en de FIP, zodat denotaties in dit opzicht uitgebreid moestenworden, in het bijzonder wat betreft devoorspanning. Tegelijkertijd kon men probe-ren de notaties werkelijk 'mondiaal' temaken.Niet vergeten mag worden dat de nieuwenotaties wel door de CEB-leden warenaanvaard, maar niet door de Verenigde Sta-ten. Amerika is immers ook nu nog geenecht lid van het CEB, wat echter niet be-tekent dat er geen samenwerking zou zijn.Het CEB kent namelijk al enige tijd tweeCollaboration Committees, het ene met hetAmerican Concrete Institute (A.C.I.), hetandere met de American Society of CivilEngineers (A.S.C.E.). Deze samenwerkingkomt sinds kort ook in CEB-Commissie VIItot uiting, namelijk door het lidmaatschapvan prof.D.Vanderbilt, de voorzitter van hetACI-Committee 104 'Notations'.Ten slotte behield CEB-Commissie VII hetniet te onderschatten werk voor de eenheidin de terminologie. Dat dit niet overbodig is,werd ook tijdens de 13de Plenaire C?B-zit-ting bij herhaling duidelijk. Enkele wijzi-gingsvoorstellen werden onvoldoende ofzelfs verkeerd begrepen alleen omdat er'verkeerde' uitdrukkingen waren gebruikt.Dinsdag 23 september, een dag voor de13de Plenaire Zitting, heeft de CEB-Com-missie VII vergaderd met enkele Amerika-nen, p.a. de reeds genoemde prof.VanderbMten voorts diens landgenoten Sozen enReese, resp. voorzitter en lid van het -Collaboration Committee.Bij vergelijking van de nieuwe Amerikaansenotaties en die van het bleken er meerovereenkomsten dan verschillen te bestaan.De voornaamste verschillen zijn, dat men inAmerika voor de lineaire dimensies hoofd-letters gebruikt (het daarentegen kleineletters) en dat het voor de spanningenkleine Griekse letters gebruikt (met name en 1, terwijl de Amerikanen deze span-ningen met fenv aangeven).Ten einde elkaar tegemoet te komen vondmen het 'compromis': ook de Amerikanenzouden kleine letters gaan gebruiken voorde lineaire dimensies en het zou enX vervangen door f en v.Woensdag 24 september, de eerste dag vande 13de Plenaire Zitting, kwam dit voorstelaan de orde. Vooral het niet meer gebruikenvan en ontlokte nogal veel kritiek. Isdit niet de enige overeenkomst met anderevakgebieden? Kunnen de Russische colle-ga's hiermee accoord gaan? Wordt het voor-stel niet acceptabel als wij de Amerikanentegemoetkomen door hun hoofdletters overte nemen en dan onze kleine Griekse letterste behouden?Het leek onmogelijk tot een beslissing tekomen. De Amerikaanse delegatie bleefechter aandringen omdat men niet met legehanden wilde thuiskomen. In Amerika ver-schijnen binnenkort nieuwe voorschriftenvoor beton en daarin is nog plaats vooralgemeen aanvaarde notaties, welke dat ookzijn!Toen kwam de opmerking die al eens eerderin CEB-kringen was gemaakt, namelijk datvoor spanningen en sterkten dezelfde nota-ties worden gebruikt. Ligt hier misschieneen mogelijkheid voor een nieuw compro-mis? Dit tussen-voorstel werd in stemminggebracht en kreeg een ruime meerderheid.(Daarbij was het overigens opmerkelijk datde Russische mening nauwelijks zwaardertelde dan die van bij voorbeeld Libanon!)Nadat bij een tweede stemming was geble-ken, dat het oorspronkelijke voorstel vrijwelevenveel voor- als tegenstanders had, kreegCommissie VII het verzoek om in overlegmet de Amerikaanse delegatie binnen tweedagen een nieuw voorstel in te dienen.Vrijdag 26 september, op de laatste dag vande 13de Plenaire CEB-zitting, was er inder-daad zo'n voorstel. Het omvatte de principesvan de CEB/ACI-notaties, alsmede een uit-werking daarvan. Ofschoon dit voorstel ge-heel in overeenstemming was met de uitslagvan de eerste stemming, gaf de vrijheid inhet gebruik van en of van f en op-nieuw aanleiding tot discussie. Weer werdde opmerking gehoord betreffende het ge-wenste verschil in notaties tussen spannin-gen en sterktej. Iemand vroeg terloops, ofer inderdaad zoveel verschil bestaat tussen'strength' en 'ultimate stress'.Toen kwam er een Engelsman, een geborendiplomaat gelijk het merendeel van zijn land-genoten, die het verlossende woord sprak.Op zijn voorstel werden in de principes vande notaties twee woorden doorgestreept enkwam er ook nog een voetnoot. Daarmeeging iedereen (ten einde raad?) accoord entoen was er het volgende voorstel (ter ver-duidelijking aangevuld met enkele voorbeel-den):Latijnse hoofletters1. krachten en momenten (F, N, P, Q, M)2. geometrische en statische groothedenvan doorsneden (A, I, S)3. vervormingsmodulussen (?, G)4. temperaturen 'T)kleine Latijnse letters1. krachten en momenten per eenheid vanlengte of oppervlakte (m, n, f, v)2. lineaire grootheden (b, d, h, I, w)3. sterkten (spanningen)* (fc, fr, fs, v)4. snelheid, versnelling, frequentie5. indices (c = beton, s = staal)Griekse hoofdlettersworden niet toegepast(behalve in de wiskunde)(vervolg op blz. 535)Cement XXI (1969) r. 11 521vervolg van biz. 521(Op weg naar internationale eenheidin de notaties)kleine Griekse letters1. dimensieloze co?ffici?nten (ym. Ts)2. variabele spanningen* (, )3. specifieke vervormingen ()4. hoeken en hellingen5. soortelijk gewicht (y)* 'compatibility will be achieved in future'.Een nadere bestudering van deze principesen vooral van de uitwerking ervan leert ons,dat er nogal wat afwijkingen zijn van dat-gene wat w?j kennen uit de GBV 1962. Ditgeldt niet alleen ten aanzien van f en (voor sterkten), maar ook voor bij voor-beeld As en A, (i.p.v. A en ).Er is ook geprobeerd om verwarring te voor-komen, wat anders vooral in schrijfmachine-schrift niet denkbeeldig zou zijn. Zo wordtL niet gebruikt, / daarentegen wel; om ver-wisseling met 1 te voorkomen zou aan Lde voorkeur gegeven moeten worden. Ook wordt niet gebruikt (ten einde verwarringmet te voorkomen ( is thans de notatievoor het geometrisch wapeningspercentage=AS/AC; dit was = A/B).Het zal niet mogelijk zijn deze notaties ge-heel te verwerken in de documenten die opde komende /FI P-zitting in decem-ber a.s. te Wenen aan de orde moetenkomen. Dit zal pas het geval kunnen zijn inde definitieve uitgave van de InternationaleB?ton-Richtlijnen CEB/FIP, waaraan op hetZesde FlP-congres volgend jaar juni tePraag de laatste hand moet worden gelegd.In ieder geval dienen wij in ons land reke-ning te houden met enkele belangrijke wij-zigingen in de notaties voor beton. Denieuwe Nederlandse Betonvoorschriften,die in de loop van het volgend jaar ver-schijnen, zullen voldoende mogelijkhedenbieden om deze notaties ook in ons land inte voeren.v.d.V.De stabiliteitvan hoge gebouwenWie met computers werkt, moet ertegen kun-nen af en toe door zo'n apparaat op de vin-gers getikt te worden.Dit is mij gebleken, toen ik op suggestie vanir. Van Roosmalen de stabiliteitsberekeningvan het eerste voorbeeld van mijn artikel(het tweescharnierportaal) nog eens uitvoer-de, maar nu zonder de omstreden horizonta-le kracht van 1 kgf.Ik had in mijn weerwoord (CementXXI, nr. 10,blz. 475, onder in middelste kolom) beweerddat de computer geen niet-symmetrische ver-vormingstoestand kan produceren voor eensymmetrische en symmetrisch belaste con-structie. Welnu, de computer kan het wel:er wordt bezwijken gesignaleerd bij een be-lastingsfactor liggend tussen 2,12901 en2,12902, waaruit volgt dat Pcr ligt tussen1,819045 EI/L2en 1,819053 EI/L2. De theore-tische waarde, waarbij geen rekening gehou-den wordt met de rekstijfheid, is 1,821291EI/L2, terwijl bij de eerste berekening (metdie ene kgf) gevonden was 1,817327 EI/L2.Het weglaten van de horizontale kracht heeftdus inderdaad invloed op het resultaat. Deiets geringere stijfheid blijkt echter toch ookinvloed te hebben.Ik heb de computerberekening daarna voort-gezet om te zien of de symmetrische knik-vorm ook bereikt kan worden. Het bleek dater bij een belastingsfactor van 15,091 nogslechts ??n negatief diagonaal-element in degesplitste matrix was, doch bij een belas-tingsfactor van 15,092 waren er twee nega-tieve diagonaal-elementen. Ik maak daaruitop dat de symmetrische knikvorm ligt tussenPer = 12,893882 EI/L2en 12,894737 El/L2.De theoretische waarde ?S Per --1 2,894424EI/L2.In dit geval heeft de rekstijfheid wegens desymmetrie geen invloed op het resultaat.Ten slotte: het zoeken naar de belastingsfac-tor waarbij voor het eerst een diagonaal-element negatief wordt, is hetzelfde als hetzoeken van de belastingsfactor waarbij dematrix net niet meer positief definiet is.Ik hoop dat het bovenstaande ertoe mogebijdragen dat het vertrouwen in de juistewerking van het stabiliteitsprogramma wordtversterkt.ir.G.E.J.S.L. Voitus van HammeOratieprofessor BruggelingOp 26 november a.s. te 16.00 uur, zal prof.ir.A.S.G.Bruggeling in de Aulavan de T.H.-Delft zijn inaugurele rede houden, ter gelegenheid van de aan-vaarding van het ambt van gewoon hoogleraar 'Beton' van de afdeling derWeg- en Waterbouwkunde van de Technische Hogeschool te Delft.ContentsEngineering Works of Concrete in the Zuyder-SeaReclamation Works (p. 483-492)by ir. M. KlasemaThis year the Zuyder-Sea Reclamation Service willcommemorate its Golden Jubilee. This Service wasfounded on 1st May 1919 with the objective of im-plementing Dr. ir. Lely's plans. A number of motiva-tions led to the drawing up of these pians. First ofall, there was the protection of the areas around theopen Zuyder-Sea against flooding during north-SommaireOuvrages d'art en b?ton du Zuyderzee (p. 483-492)par 1' ir. M, KlasemaCette ann?e le Service des ouvrages du Zuyderzeec?l?bre son jubil? d'or. C'est en effet le 1er mai 1919que ce service fut cr?? en vue d'ex?cuter le grandplan du ?r. ir. Lely. Plusieurs motifs ont ?t? ?l'origine de ce projet. Signalons d'abord le d?sir deprot?ger les r?gions autour du Zuyderzee contre ?esinondations lors des temp?tes qui soufflent pendantdes jours du sud-ouest. Ce d?sir a amen? ? ?leverInhaltKunstbauten aus Beton bei den Zuiderseearbeiten(S483-492) Von ir. M. KlasemaDieses Jahr feiert der Dienst der Zuiderseearbeitensein gpldenes Jubil?um. Am 1. Mai 1919 wurdedieser Dienst gegr?ndet um den Plan von Dr. ing.Lely zur Ausf?hrung zu bringen.Es gab mehrere Gr?nde, die zu diesem Plan gef?hrthaben. An erster Stelle der Schutz der Gebiete umdie Zuidersee herum gegen Ueberschwemmungenw?hrend anhaltender Nordwestst?rme. Dies hat zumCement XXI (1969) nr. 11 535