VB '74beton', isOntwerp deel C van'Vooraf vervaardigdgereed!ir.E.J.A.Corsmitvoorzitter VB-commissie 11Zoals in het augustusnummer van dit tijdschrift reeds door de Commissie Voorschriften Beton werd medegedeeld, Is thans het OntwerpDeel C, 'Vooraf vervaardigd Beton' verkrijgbaar. Tot 30 november van dit jaar kan hierop kritiek worden geleverd, in te dienen bij :het secre-tariaat van de VB-commissie, p{a ir.W.C.Dees, Burgemeester van Woelderenlaan 56, Vlissingen.Het deel C van de betonvoorschriften gaat de Richtlijnen Prefab-beton 1967 (RPB 1967) vervangen. Deze richtlijnen die destijds werden op-gesteld door de gelijknamige Stupr?-commissie, waren in de eerste plaats een reactie op het gestelde in de GBV '62, waarin met de specialemogelijkheden van en eisen te stellen aan het geprefabriceerde beton geen rekening was gehouden. In Art. 1 lid 2 van deze oude voorschrif-ten werd gesteld dat 'ook vooraf gereedgemaakte constructiedelen. al dan niet op een fabriek vervaardigd, aan deze voorschriften dienen tevoldoen'.Bij het publiceren van de RPB 1967 was het de commissie al wel duidelijk dat de richtlijnen bij lange na nog niet volledig waren. Toen werddan ook aangekondigd dat nog een aantal hoofdstukken zou worden toegevoegd. Het ontwerp van Deel C is belangrijk uitgebreid tenopzichte van de bestaande richtlijnen, terwijl er ook verschillende wijzigingen zijn aangebracht. Dit gedeelte is verder afgestemd op deoverige delen van de VB 1974 en uiteraard samengesteld in overleg met de andere VB-commissies.In het onderstaande wordt een opsomming gegeven van de belangrijkste aanvullingen en wijzigingen:a. Aangegeven is aan welke eisen het bestek, de bestekstekeningen en de werktekeningen moeten voldoen; voorts is een poging gedaan omenige duidelijkheid aan te brengen in de verantwoordelijkheidskwestie, die immers bij prefab-beton nog ingewikkelder is dan bij normaleconstructies, daar hierbij meerdere groepen en instanties betrokken zijn.b. Zoals in deel A van de VB 1974 is aangegeven, wordt uitgegaan van de karakteristieke sterkten van de verschillende materialen. Bijprefab-beton mag onder bepaalde voorwaarden gebruik gemaakt worden van het volledige kromlijnige (J-E-diagram van de koud-vervorm-de staalsoorten, zoals dit in principe in art. 204.2 is toegestaan.c. Aan elementenfabrieken, die aan bepaalde hogere eisen voldoen, vooral wat de interne controle betreft, worden bepaalde privilegestoegekend. .d. Er zijn voorschriften gegeven voor de berekening van 'samengestelde liggers', waarbij op een geprefabriceerd balk- of vloergedeelte terplaatse nog een constructief meewerkende laag wordt aangebracht. Het is mogelijk dat in dit artikel nog- enkele essenti?le wijzigingenkomen, indien dit althans ook gaat gebeuren in het nogal bekritiseerde hoofdstuk over dwarskracht in het Ontwerp Deel E van de VB 1974.e. Er worden enkele regels gegeven voor de stabiliteit van prefab-constructies, zowel als deze voltooid zijn, dan wel tijdens de uitvoerings-fasen.f. Er is een nieuw voorschrift gegeven voor de berekening van de bij prefab-beton zo belangrijke op druk belaste mortelvoeg. Deze bereke-ning is gebaseerd op onderzoekingen verricht door de SBR-commissie B 7 en vastgelegd in rapport nr. 34 van de Stichting Bouwresearch.Hier is verschil gemaakt tussen 'gewone' uitvoering en de uitvoering onder duidelijk aangegeven strenge controle. In het laatste gevalmogen hogere voegspanningen worden toegelaten, hetgeen onder meer betekent dat de toepassing van prefab-kolommen van hoogwaar-dig beton effect gaat opleveren.g. Er wordt een voorschrift gegeven inzake de berekening van lusverbindingen tussen vloerelementen die op moment en dwarskracht belastzijn. Ook deze berekening is gebaseerd op een onderzoek van de SBR-commissie B 7, neergelegd in SBR-rapport B7-5.h. Er wordt een voorschrift gegeven voor de berekening beton stekende ankers die op trek en dwarskracht belast zijn, een construc-tie die bij prefab-beton veelvuldig toepassing vindt. Ook deze berekening is gebaseerd op onderzoek door de SBR-commissie B 7, neer-gelegd in rapport nr. 29.i. Een nieuwe serie artikelen betreft de hulpconstructies die nodig zijn voor de montage.j. Ook voor de ophanging van gevelelementen zijn nu voorschriften gegeven. Voor de toe te passen metalen die bij de bevestiging van dezeelementen gebruikt worden, verwijst men naar de 'Richtlijnen voor materialen voor bevestigingsmiddelen van gevelelementen', opgestelddoor een hiertoe door de Stupr? ingestelde studiecommissie. Deze richtlijnen zijn als bijlage aan deel C toegevoegd. Voor dit aanhangselis de vorm van richtlijnen gekozen, daar het niet uitgesloten is dat deze binnen afzienbare tijd aan wijzigingen of aanvulling toe zijn,hetgeen gemakkelijker bij richtlijnen dan bij voorschriften kan worden doorgevoerd.k. De artikelen inzake prefab-vloeren hebben nogal wat wijzigingen ondergaan, wat in hoofdzaak de consequenties zijn van de wijzigingenvan de VB ten opzichte van de GBV. De eisen betreffende de 'opleglengte' zijn iets lichter geworden onder voorwaarde dat aan de maat-toleranties zorg wordt besteed.I. De artikelen betreffende maatafwijkingen en toleranties zijn uitgebreid. In de toelichting is een voorstel gedaan voor een klasse-indeling.m. Een serie artikelen is gewijd aan de fabricage en de materialen. Daar deel C niet met maar naast deel B (Beton in het werk gestort) ge-bruikt zal worden, komen een vrij groot aantal artikelen in beide delen voor, zij het op diverse plaatsen met afwijkingen.In deze serie artikelen zijn ook de bijzondere eisen genoemd, gesteld aan de fabrieken zoals bedoeld :in sub c, dus die waaraan bepaaldeprivileges worden toegekend.Een eerste concept van dit deel C is reeds bij een interne hearing binnen de Stupr? behandeld; hieraan heeft ook de BFBN deelgenomen.De toen geleverde kritiek is daarna zoveel mogelijk in dit Ontwerp verwerkt.Zij die belangstelling hebben voor het geprefabriceerde beton, waarbij zeker ook gedacht wordt aan de architecten, worden aangeraden ditOntwerp kritisch door te nemen en zonodig kritiek in te dienen.Het ontwerp is te bestellen door overmaking van f 8,- per exemplaar op girorekening 212950, t.n.v. Verkoopassociatie Nederlands Cement,postbus 10, Amsterdam. Abonnees van Cement kunnen ??n exemplaar tegen de gereduceerde prijs van f 4,- bestellen, meerdere exempla-ren echter eveneens voor de prijs van (8,-.Cement XXVI (1974) nr. 9 347