C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ekis ting encement 2005 8 51De tunnel bestaat uit verschillendegedeelten (fig. 1): een folieconstructie (1), een gedeelte met damwanden en onderwaterbeton (2),vier zinkelementen en een tunneldeel in het bouwdok (3) en een insitu tunnel die in een droge ontgraving wordt aangelegd (4).Voor de tunnel wordt 120 000 m3constructiebeton en 8000 m3onderwaterbeton gestort,900 000 m3grondwerk verricht en19 000 m2folie aangebracht.In dit artikel wordt nader ingegaanop de bekisting voor de zinktunnelen voor de in situ tunnel (fig. 2).T u n n e l o n t w e r pDe minimum horizontale straalbedraagt in het bouwdok 1250 men voor het in situ gedeelte 650 m.Doorgaans wordt elke afzonderlijke tunnelmoot recht uitgevoerd,zodat een eventuele cirkel met eenkoordenboog wordt benaderd.Omdat bij deze tunnel de straal ergklein is en de afwijkingen ten opzichte van de straal te groot werden, is besloten om in het middenvan elke tunnelmoot een knikpuntaan te brengen.Opvallend aan beide doorsneden isverder het ontbreken van een afschuining bij de aansluiting wanddak. In het oorspronkelijke ontwerp was wel een afschuiningopgenomen, omdat de gedachtewas dat dit de bekisting zou vereenvoudigen. In overleg is echterbesloten de afschuining achterwegete laten, mede omdat dan de brandwerende bekleding gemakkelijkerzou kunnen worden aangebracht.Een ander verschil met de tot opheden uitgevoerde tunnels is datde brandwerende bekleding vande wanden (Promatect) op hetbeton komt en tijdens het stortenmoet worden meegenomen, dusin de bekisting moet wordengesteld. De bekisting moet daarom een sparing hebben die op dejuiste hoogte moet kunnen worden gesteld.B e k i s t i n g s o n t w e r pElke moot wordt in drie stortsgemaakt: de tunnelvloer, de middenwanden en de buitenwanden+dak.Bekisting vloerDe vloerbekisting bestaat uit eeneenvoudige staalconstructie meteen houten bekleding (fig. 3).Op deze bekisting wordt een kimbekisting geplaatst (foto 4).Bekisting middenwandenDe middenwanden worden uitgevoerd met een grootwandbekisting(foto 5). De elementbreedte bedraagt 3,75 m. In twee bouwstromen worden negentig tunnelmoten gemaakt, zodat de maximaleinzet circa 45 keer bedraagt.De bekisting is bekleed met eenonlangs ontwikkelde WisaformElephant beplating. Dit is eenhouten berkenfineerplaat met een1,6 mm dikke, lichtgrijze kunststof coating.Deze platen zijn in opdracht vande bouwcombinatie voorzien vanmessing en groef. Hierdoor blijftde bekisting vlakker en is er minder lekwater. Bijkomend voordeelis dat de bekleding van het bekistingselement zich als ??n geheelBekisting A73-tunnel RoermondNoord-Zuidverbinding perweek dichterbijing. L. Gielbert, Combinatie Besix - struktonOp de kortste autoroute vanuit Noord-Nederland naar Maastricht vormt hetdeel Venlo-Echt nog de enige ontbrekende schakel. Op dit traject wordtmomenteel de A73-Zuid aangelegd. Om milieutechnische en stedenbouw-kundige redenen wordt bij Roermond een circa 2,4 km lange tunnel aange-legd (fig. 1). Deze tunnel is geschikt voor alle verkeer, ook voor het vervoer vangevaarlijke stoffen. De tunnel kruist de Roer, een spoorlijn (de IJzeren Rijn) enenkele provinciale wegen.1 |Bovenaanzicht en langs-doorsnede van het tun-neltrac?bron: Via Limburg10270 10270513654455121543010270 1027056005600helling 3% helling 3%westbaanwestbaan2 |Dwarsdoorsnede vanzinktunnel (boven) en insitu tunnel (onder)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ekis tingencement 2005 852gedraagt. Hierdoor is er minderreparatie aan de bekisting, omdater nooit ??n enkele plaat loskomttijdens het ontkisten.Bekisting wanden+dakDoor een team bestaande uit projectleider, hoofduitvoerder enbekistingsdeskundige werd eeneisenpakket met randvoorwaarden, routing enz. vastgesteld.Daarna kon voor de bekistingenvoor de zinkelementen en voor dein situ elementen offerte wordenaangevraagd. De belangrijksterandvoorwaarden waren:? weekcyclus moet haalbaar zijn;? bekistingen voor zinktunnel enin situ deel moeten uitwisselbaar zijn;? knik in het midden moet eenvoudig uitvoerbaar zijn; daartoemoet de bekisting kunnen worden gedeeld;? bekisting moet zowel voor alsachteruit kunnen rijden en aantwee zijden bordessen hebben;? op de bekisting in het bouwdokmoet altijd Promatect wordenaangebracht; bij het in situ deelhoeft dit slechts op enkele plaatsen. Dit gebeurt achteraf.Na vergelijking van een aantalontwerpen en de daarbij behorende prijzen is in samenwerkingmet de uitverkoren bekistingsleverancier een definitief ontwerpgemaakt. Hierbij is gebruikgemaakt van ervaringen die zijnopgedaan bij vorige tunnelprojecten zoals de hsltunnels en deCalandtunnel.B i j z o n d e r e a s p e c t e nWeekcyclusEen `traditionele' tunnelcycluskent verschillende vaste elementen: een dag verrijden, een dagPromatect leggen en een dag storten. Om daarnaast geen verderewerkdagen te verliezen heeft deverharding altijd plaats in hetweekeinde. Aldus bepaalt de hoeveelheid te verwerken wapeningvaak de keuze voor een week ofeen tweewekencyclus.Bij het ontwerp van de bekistingvoor de Roertunnel was een weekcyclus het uitgangspunt. Dit betekende dat het ontkisten van debinnenwand, het lossen van dedakbekisting en het verplaatsen,schoonmaken, oli?n en weer vanPromatect voorzien van de gehelebekisting zo snel mogelijk moestgebeuren. Tijdanalyses leerden datschoonmaken en oli?n van dewandbekisting tijdens het verplaatsen van de bekisting veel tijdkostten. Dit kon worden opgelostdoor deze bewerkingen uit hetkritieke pad te halen. De wandbekisting mag in principe eerderworden ontkist, omdat deze nietdragend is. Het ontwerp voorziethierin. De wand kan ongeveer1 m naar binnen worden gehaald,zodat ze kan worden schoongemaakt, geolied en opnieuw vanPromatect voorzien (foto 6).Een andere tijdverslindende activiteit is het in de breedte positioneren van de tunnelkist. Dit kan op142100087802020450 160180172 18 4o.k.IPEIPE160IPE160vloerL80x80x8L50x50x5L80x80x8evt. hijspuntgezette plaat t=42x plaat 190x60 - t=43 |Detail vloerbekisting4 |Storten tunnelvloer5 |Grootwandbekistingvoor de middenwandenfoto: Hendriks stalenbekistingstechniekC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ekis ting encement 2005 8 53diverse manieren. Verreweg desnelste manier is om ervoor tezorgen dat de tunnelbekistingdirect op de juiste plaats terechtkomt. Dit is bereikt door de bekisting te voorzien van diverse geleidingen. Doordat de wandbekistingiets verder of minder ver kan worden uitgeschoven, is er enkelecentimeters speling bij het positioneren van de bekisting, zodat erminder noodzaak is om dit exactte doen.Door deze maatregelen staat deeerste tunnelbekisting op maandagmorgen 10.00 uur gereed voorde vlechter of voor het leggen vande Promatect. In het bouwdokbrengt de vlechter in drie dagentijd circa 105 ton wapening aanen wordt de weekcyclus gehaald(foto 7).KnikTijdens het ontwerp bleek deinvloed van de knik in het midden van de moot groot te zijn. Deeerste zorg was om het achterstedeel van de bekisting zonder problemen de knik te laten passeren.Dit is opgelost door in ontkistetoestand veel ruimte tussen debekisting en het gestorte beton tecre?ren. Als extra ontsnapping ishet mogelijk voor en achterdeellos te koppelen, zodat eerst hetvoorste deel met de kopkist kanworden gesteld, waarna metvlechten kan worden begonnen.Tot op heden is overigens vandeze mogelijkheid geen gebruikgemaakt.Een volgend probleem dat uit deknik in het midden voorvloeide,was het overstek van de bekistingin het al gestorte tunneldeel.Het achterdeel van de bekistingkan slechts tot de knik wordenverreden. Doordat de lengte vande tunnelmoten per wand variabel is, steekt de bekisting danover. Door de kleine straal kan ertheoretisch een kier ontstaan vancirca 5 mm. Om dit te voorkomen zijn alle voorkomendewandlengten ge?nventariseerd enheeft elke wandbekisting in hetin situ deel een andere lengte.Hierdoor wordt het overstekbeperkt en bedraagt de kier maximaal 1,5 mm (fig. 8).PromatectDe Promatect onder het dek wordtop de bekisting gelegd en dientgelijk om de benodigde stelruimte6 |Terugrijden bekistingbinnenwand7 |Activiteiten in het bouw-dokC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ekis tingencement 2005 854ter plaatse van de beide wanden teoverbruggen. De Promatect voorde wanden wordt op een sponning in de bekisting gezet. Hierdoor hoeft dit slechts minimaalaan de bekisting te worden bevestigd. Het deel van de wandbekisting achter de Promatect is voorzien van een houten bekledingom het bevestigen ervan te vergemakkelijken.OverigAl in het ontwerp is aandachtbesteed aan details om het nodeloos met spullen slepen te voorkomen. Op de rijdbalken zijn bakken gemaakt om materiaal engereedschap in te bewaren ennaast elk centergat is een ophangpunt voor de pen en een volgplaataangebracht. De centerpennenkunnen horizontaal en verticaalworden verschoven om het klassieke conflict tussen wapening encentering te voorkomen.S t a n d v a n z a k e nHalf november waren ruim twintig moten gestort (foto 9). Deweekcyclus wordt zowel in het stedelijk deel als in het bouwdokgehaald. Om overbelasting van demobiele betoncentrale te voorkomen worden de moten van het insitu gedeelte al op donderdaggestort.De planning is dat de tunnel31 december 2007 wordt opengesteld voor het verkeer. De voortgang van het project is ondermeer te volgen via de websiteswww.vialimburg.nl enwww.schumulder.nl nProjectgegevensopdrachtgever:Rijkswaterstaatontwerp en uitvoering:Combinatie Besix-Strukton v.o.f. (CBS)leverancier bekisting:Hendriks stalen bekistingstechniekleverancier betonmortel:Levra N.V.leverancier Promatect:Promat b.v.vlechtwerk:Wapenings Team Brabant9 |Noord-Zuidverbindingper week dichterbijfoto's: www.schumulder.nlca.5mmkistdeelkistoverstekkistdeelmootvoegmootvoegwandkistbuitenwandkistoverstekmootvoeg8 |Kieren door knik in tun-nelwand