dichtgedrukte gedeelte van de verbindingneemt immers een groter aandeel op vanhet over te brengen, reeds gereduceerde,balkmoment.Ten gevolge van de reductie van het balk-moment in en de toename van het balk-moment in C' neemt het veldmoment metcirca 10% toe. Dit lijkt nauwelijks een be-zwaar, omdat in het balkmidden, evenals hijC', meer ruimte aanwezig is voor het aan-brengen van wapening dan ter plaatse vande kolom-balkverbinding in In de gesta-pelde constructie (methode 3) wordt hetbalkmoment in nog verder gereduceerdtot circa 45% en neemt het balkmoment inC' verder toe met circa 30%. Het veldmo-ment geeft een toename van 10-15% te zien.De voorgaande beschouwing over het ge-drag van de balkmomenten in de knooppun-ten en C' en het veldmoment ten gevol-ge van de verschillende methoden van uit-voering, gaat zowel op voor het geval datgeen rekening is gehouden met normaal-krachtvervorming, als in het geval dat hier-mee wel rekening is gehouden. In het gevaldat wel rekening is gehouden met normaal-krachtvervorming ten opzichte van het gevalwaarin dit niet is gebeurd, zijn de balkmo-menten in 10-20% groter, de balkmomen-ten in C' 5-10% kleineren de veldmomenten/ nagenoeg gelijk gebleven. Hieruit blijktdus dat knooppunt zwaarder belast wordtin het geval dat met normaalkrachtvervor-ming rekening wordt gehouden. Alhoeweldit ongunstig is, blijft de toestand gunstigerdan in het geval dat geen rekening is gehou-den met normaalkrachtvervorming volgensmethode 1.De invloed van de normaalkrachtvervormingblijkt aanzienlijk te zijn. Bij de gestapeldeconstructie is de invloed het minst, terwijlbovendien nog eens extra is rekening ge-houden met de methode van uitvoering.Ongeschoord raamwerkVoor ongeschoorde raamwerken is in figuur5b een overzicht gegeven van de momentenin knooppunten en C' van het raamwerk bijde verschillende uitvoeringsmethoden, als-mede de daaruit voortvloeiende veldmo-menten (tweede verdieping). In de linker-kolommen treden de grootste momenten opbij wind van rechts. Ook nu weer blijkt dekrachtsverdeling het gunstigst te zijn bij uit-voeringsmethode 2c. Het balkmoment ?n ismet circa 20% gereduceerd en wordt voorcirca 65% opgenomen door de kolom onderde balk en verschilt nauwelijks met het balk-moment in ten gevolge van uitvoe-ringsmethode3,althansin het geval dat geenrekening is gehouden met normaalkracht-vervorming. De balkmomenten in nemen10-15% toe/af, terwijl de veldmomenten eentoename van circa 10% laten zien.Ook bij het ongeschoorde raamwerk is deinvloed van de normaalkrachtvervormingaanzienlijk. Hierbij dient te worden opge-merkt dat de invloed van normaalkrachtver-vorming bij alleen windbelasting verwaar-loosbaar klein is.Een vergelijking tussen het geschoorde enhet ongeschoorde raamwerk geeft voor hetongeschoorde raamwerk een toename vanhet balkmoment in te zien van 100-125%.Dit betekent een even grote toename van hetwapeningspercentage in de kolom-balkver-bindingen van de gevelkolommen met alsgevolg een duidelijke vermindering van desterkte-effectiviteit van deze verbindingen,indien dit percentage groter is dan ??n pro-cent. De balkmoment in C' laten een toenamevan circa 30% zien, veel minder dan in dekolom-balk-verbindingen van de gevelko-lommen.ConclusieEvenals bij ??nbeukige raamwerkenbe?nvloedt de wijze van uitvoering tijdens hetbekisten en ontkisten het krachtenspel in enrondom de kolom-balk-verbindingen vaneen tweebeukige raamwerk-constructie. In-dien bij de berekening van een raamwerk dewijze van uitvoering buiten beschouwingwordt gelaten (methode 1) dan zullen de wer-kelijk optredende balkmomenten vrijwel al-tijd minder dan 25% afwijken van de bere-kende balkmomenten. Bij methode 1 zal eenherverdeling van momenten altijd moetenleiden tot een vergroting van de veldmo-menten en derhalve tot een verkleining vande balkmomenten.Het in de beschouwing betrekken van denormaalkrachtvervorming leidt tot groterewaarden van de balkmomenten in de kolom-balk-verbindingen van de gevelkolommenen tot kleinere waarden van de balkmomen-ten van de kolom-balk-verbindingen in demiddenkolommen. Het verschil met dewaarden waarbij geen rekening is gehou-den met normaalkrachtvervorming, doetniet af aan de invloed van de wijze van uit-voering op het krachtenspel in en rondomde kolom-balk-verbindingen.Al snel rijst nu de vraag hoe de invloed vanandere grootheden zoals kruip, krimp enscheurvorming is op het krachtenspel. Deinvloed van deze aspecten wordt als voort-zetting van het gepubliceerde onderzoekafzonderlijk onderzocht in het kader van deafstudeerprojecten bij de vakgroep beton-constructies van de afdeling CivieleTechniek, TH-Delft.Voor aanvullende informatie en literatuur-opgave wordt verwezen naar het vooraf-gaande artikel.ErratumIn het eerste deel van dit artikel, gepubli-ceerd in Cement 1981 nr. 5, is een fout geslo-pen. Op blz. 304 staat in de rechterkolom opde 26ste en 27ste regel vanboven:... veldmomenten Mi (eerste verdie-ping) en (tweede verdieping). Hiervoordient u te lezen :... veldmomenten (twee-de verdieping).Nogmaals de quasi-lineaire elasticiteitstheorieIn het rekenvoorbeeld van het artikel 'Dequasi-lineaire elasticiteitstheorie', gepubli-ceerd in Cement 1981 nr. 4, wordt de indrukgewekt, dat de vergrotingsfactor --- zowelvoor de kolommomenten uit de verticale be-lasting, als voor de kolommomenten uit dehorizontale belasting geldt.Volgens de leer der mechanica houdt de cor-recte rekenmethode in, dat de vergro-tingsfactor geldt:a. voor de momenten uit de horizontale be-lasting;b. voor de momenten, die ontstaan ten ge-volge van verplaatsingen van een spant-constructi? door niet-symmetrische vertica-le belasting en/of door niet-symmetrischespantvorm;niet voor de momenten, die ontstaan tengevolge van symmetrische verticale belas-ting op een symmetrisch spant.In de constructie van het betrokken reken-voorbeeld bestaat de mogelijkheid van niet-symmetrische verticale belasting (al dan nietaanwezig zijn van een der puntlasten). In de,overigens maatgevende, momenten ten ge-volge van de symmetrische verticale belas-ting zijn derhalve ook momenten begrepen,die het gevolg zijn van verplaatsingen bijafwezigheid van een deel van de veranderlij-ke belasting. Om deze reden is, teneinde deaandachtvan het doel van hetartikel niet af teleiden, als wellicht wat grove benadering,gekozen voor toepassen van de vergro-tingsfactor op, zowel de momenten uit verti-cale, als die uit horizontale belasting.Correcter is uiteraard het onderzoeken vanal Ie belastingcombinaties, en berekenen vandedefinitieve momenten met deondera, bengenoemde regels.ir.W.C.Vis en ing.R.SagelCement XXXIII (1981) nr. 6 380