Korlebeschouwingrenbaan Duindiglover hel Iribunecomplex opOntwerpdoorF. Im mer z e e I, arch.Renbaan Duindigt is al ruim 60 jaar het centrum van de Neder-landse ren- en drafsport en het zal dan ook geen verwonderingwekken te vernemen dat het dagelijks bestuur der StichtingNederlandse Draf- en Rensport onder voorzitterschap van deheer P. B. van Binsbergen, eerst na rijp beraad en bestuderingvan vele plannen is overgegaan tot vernieuwing van de oudeen veel te kleine tribune-accommodatie.Aan het nieuwe ontwerp liggen enige primaire eisen ten grond-slag, nl.: /7. het vormen van drie afzonderlijke, echter met elkander ver-bonden eenheden, te weten:? een tribunecomplex voor 2000-3000 toeschouwers,? een bestuurs- en gastenloge,? een tribune met loge voor de eigenarenverenigingen;centrale ligging van het restaurant voor publiek, de totali-satorloketteneenheid en de administratieruimten;3. doorstroommogelijkheden voor het zeer bewegelijke pu-bliek, dat zich voor tussen de courses verplaatst: spe-lend bij de toto, etend en drinkend in de restaurants enbars, van de zon genietend op een terras of kijkend naarspelende kinderen in de speeltuin;4. maximaal toegestane bouwtijd van 6 maanden, ongeachtvorst of regen.Op uitdrukkelijk verzoek van de opdrachtgever is het op an-dere banen veelal aan de voorzijde gelegen restaurant voorhet publiek hieraan de achterzijde van de tribune geprojec-teerd, dit in hoofdzaak uit exploitatie- en capaciteitsoverwe-gingen.Voorts bood de achterzijde een ideale gelegenheid tot hetplaatsen van een centrale toto-eenheid van 68 loketten metadministratieruimte. Door het plaatsen van twee perscabinesop het tribunedak, heeft de pers een uniek uitzicht over hetfoto 3. tijdens de racesfoto 2. tribunecompfex, gezien vanuit de paddockgehele verloop van de courses. Een derde perscabine werdop de voor het publiek bestemde tribune geplaatst, waar dewat minder klimenthousiaste persmensen een onderkomenkunnen vinden. Nog tijdens de bauw werden de plannen voorhet restaurant zodanig gewijzigd, dat circa 100 diners per uurkunnen worden geserveerd.Door de tribune voor eigenaren tegen, en de eigenarenlogeboven de administratieruimten te projecteren ,werd tegelijker-tijd voldaan aan de eis van een centrale ligging voor de ruim-ten voor draf- en rencommissies, kleed- en waslokalen voorjockies, pikeurs en ometrices. dokterskamer, weegkamer enpolitiepost. Deze eenheid is geheel links geplaatst tegen dereeds bestaande paddock (waar de paarden in volgorde vanaankomst aan het publiek worden getoond). Hierdoor is tevenstegemoet gekomen aan de wens om de weegkamer direct aan-grenzend aan de paddock te hebben.foto, Jacques MeijerCement XVI (1964) Nr. 8 487n?ordgevelzuidgevelfig. 4. aanzicht gevelsf?g. 5. plattegrondeno garderobe1 caf?2 keuken3 buffet4 bar5 toilet6 snackbar7 berging8 totalisator9 administratie N.D.R.10 drafcomit?s11 pikenrs12 amatrices13 kleedruimte14 jockies15 rencomit?s16 weegkamer17 dokter18 politie19 vide caf?20 restaurant21 terras22 pantry23 kantoor24 tribune26 gastentribune27 eigenarenloge28 donkere kamer29 T.V.-commentator30 wedstrijdsecretanaat31 fotofinish + tijdopnemer32 rechter van aankomst + comit?s488\\- \, \ \\ \ \\ \\ \\ \\2021-1xverdiepingI I . .- I I I I I Ibegane grondII I I0=3'I I I,Cemenl XVI (1964) Nr. 8 489foto's: P. Aomijnfoto 6. hoofdtribune3,65+3,65+De spantrichting van de beide tribunes is loodrecht op debaan. De spantrichting voor de bestuursloge evenwel,staatparallel met de baan, waardoor deze loge speels en tevensgeaccentueerd tussen de twee grotere eenheden is komen testaan. Door de plattegrond van de bestuursloge los te makenvan het terrein, door hem als het ware hierboven? te latenzweven, werd tegelijkertijd voldaan aan de wens om eenspoel'mogelijkheid voor het publiek te realiseren en verkreegmen eveneens de mogelijkheid om het publiek tijdens regenhieronder de courses te laten volgen.Op het dak van de bestuursloge werd de zgn. rechterstoel ge-plaatst, waarin opgenomen zijn de ruimten voor rechter vanaankomst, tijdwaarnemer, fato-finishapparatuur, commissies,geluidcentrale en startinstallatie, commentatorruimten voorradio en T.V. en een donkere kamer voor ontwikkeling vanfinishfoto's. Op het dak van de rechterstoel kan een T.V.-camera opgesteld worden, die dan recht voor de finishlijnstaat.De genoemde drie eenheden worden door een met een per-gola overdekt dakterras van 6,50 m breedte verbonden, waarhonderden mensen gezellig zittend aan een tafel met een, pa-rasol een plaatsje kunnen vinden, genietend van de bedrijvig-6,65+ heid bij de toto beneden zich. Dit terras loopt door tot in hetrestaurant voor het publiek, waar het een galerij vormt, vanwaaruit de rest van het terras wordt bediend.11,27+f?g. 7. zijgevel hoofdtribuneOp de eis binnen zes maanden in de nieuwe accommodatiete kunnen coursen, was maar ??n antwoord, nl. prefabricage.- - Hierdoor was men veel minder gevoelig voor vorst en veelsneller water- en winddicht na het gereedkomen van de con-structie-elementen.fig. 8. doorsnede hoofdtribun,efoto de drie tribune-elementen zijn verbonden door een promenadefoto 11. bestuursloge metrechterstoelfig. 12. zijgevel eigenorentribune fig. 13. zijgevel bestuurslogeAchteraf blijkt deze beslissing inderdaad de juiste te zijn ge-weest, aangezien de eerste van de 155 polen op 1 november1963 werd geslagen en half mei 1964 de eerste courses werdengehouden (v??r de weliswaar nog niet geheel gereed zijndetribunes), terwijl half juni de tribunes officieel in gebruik zijngenomen.De elementen met een gewicht van circa 22 ton, werden op hetterrein gestort. Gedurende de wintermaanden is in verwarmdetenten gewerkt. De montage van de elementen heeft co. drieweken geduurd, terwijl achteraf bleek dot deze bouwwijze aan-zienlijk goedkoper was don traditionele bouw, waaruit wel magworden afgeleid dot prefabricatie van constructie-elementenook normaal gewapend beton veel mogelijkheden biedt envoor veel architecten en ontwerpers de oplossing van hun pro-blemen zal blijken te zijn.Tot slot nog enige feiten.Het gehele tribunecomplex werd aangenomen en uitgevoerddoor het aannemingsbedrijf Fa. H. van Bergen Henegouwen enW. B. Schippers, uit 's-Gravenhage.Tegelijkertijd werden uitgevoerd:? een transformatorstotion met personeelsruimte,? de bestrating van het gehele terrein van circa 8000 m2, methierin opgenomen de drainering, elektrische- en geluids-be-kabeling, waterleiding en gasleidingen noor de diverse ge-bouwen,? twee toileltengroepen voor heren en dames met garderobes,? een stollencomplex van 42 stollen met hooizolder, zadel-kamer en rustkamer,? een moderne geluidsinstallatie die het gehele terrein, deboon, de tribunes en de gebouwen bereikt, waaraan ver-bonden een stortinstallatie die bediend wordt vanuit derechterstoel.Verder zijn de plannen gereed voor nog een stollencomplexvan 48 boxen, inclusief een binnenstol, een toto-rekencentralevoor circa 25 man administratief personeel, en een toto-ge-bouw met 20 lokeltenen administratieruimte.Cement XVI (1964) Nr. 8fig. 14. constructieschema bestuurslogefoto 15. 'doorspoelmogelijkheid' van het publiek"""540 iTechnische- aspecten en uitvoeringdoorA. Rom ij n, betonadviseurNa het besluit het gemaakte ontwerp te realiseren, stond, alsvoorwaarde voorop dat het tussen twee courseseizoenen g'e-bouwd moest worden; een moeilijke opgave, temeer daar allesopgetrokken moest worden in de wintermaanden, zodat pe-riodes van onwerkbaar weer een niet geringe rol zouden kun-nen spelen. Er is dan ook gezocht naar minder klassieke bouw-wijzen die het tijdrovend opstellen van bekistingen op grotehoogten zouden voorkomen.Het gehele complex is in drie onderdelen te onderscheiden:1. eiqenorentribune,2. gastentribune,3. hoofdtribune.Deze drie onderdelen, door een promenade op ongeveer3,50 m hoogte met elkaar verbonden, werden gedilateerd, zo-dat alle onderdelen onafhankelijk van elkaar gebouwd zijn.Bij de opzet van de hoofdtribune is er van uitgegaan dezegeheel te prefabriceren, waarbij de hoofdspanten uit drie on-derdelen zijn samengesteld. Besloten is in de fundering (diena grondboringen op palen van 5 m werd gezet) kassen tesparen met een diepte van 50 cm. Hierin zijn de spantpotengeplaatst en, na op hoogte stellen, aangestort, Het langsver-band is daarna met behulp van een doorlopende balk, dieeveneens geprefabriceerd werd, op ca. 9,00 m hoogte gevon-den. Gelijk met het hei- en verdere funderingswerk werd doorde aannemer op een aangrenzend terreingedeelte een werk-vloer gemaakt, waarop de elementen voor de hoofdtribuneliggend gestort zijn. Van deze elementen werd de dakliggerhet zwaarst, namelijk 22 ton. Gewerkt werd met een simpeleglijbekisting van 60 Cm hoog (de dikte van de spanten is 50 cm).Nadat het gestorte spantdeel enigszins verhard was, werd hetafgedekt met zilverpapier. De bekisting werd vervolgens 50 cmomhoog gehaald, waarna een tweede spantdeel gestort werd.foto 16. na elkaar gestorte soontdelen, gescheiden door tussen-liggend zilverpapier foto: J. v. d. PlasOp deze wijze zijn telkens vier spantdelen op elkaar gestort.hetgeen een aanzienlijke besparing aan benodigd oppervlakwerkvloer en transportweg betekende. Oponthoud tijdens vorst-perioden is ondervangen door de gehele werkvloer te over-kappen met een linnen tent, waaronder verwarmingselementenwaren geplaatst. Ook de funderin?swerkzocrnheden werdenin die periode onder tenten voortgezet.De voor transport en rnonto?ebenodi?de hijsogen werden in debovenliggende spantdelen uitgekast, aangezien aanbrengen nahet storten minder juist leek.Direct na het gereedkomen van de fundering werd beqonnenmet de montage van de spanten, die v??r het aanbrengenvan de koppelbolk. met behulp van ingebetonneerde schroef-huizen tijdelijk geschoord werden met [NP profielen.De onderdelen van de veertien hoofdspanten zijn gemonteerd4921374dokligg"r( 22 ton)geprefabriceerdelangsverbandfig. 17. montageschema van de spantdelenin de volgorde zoals in fig. 17is aangegeven, waarbij de verbin-dingen direct definitief moesten worden aangewerkt (fig. 18).Inmiddels waren de tribunetreden die ook ter plaatse gestortzijn, gereed gekomen, zodat deze direct gemonteerd kondenworden. Door de nog aanwezige tijdelijke scharing was hetmogelijk zonder steigerwerk of dergelijke het langsverbandaan te brengen.De eigenarentribune is tot aan de dakligger een betrekkelijkklassiek skelet. Gezien de afmetingen hiervan, bleek dat bijscherpe tijdcalculatie in geprefabriceerde bouw geen winst tebehalen was. Alleen bij de dakligger leverde prefabricagevoordeel op, doordat hoge bekistingen op deze wijze verme-den konden worden. Deze ligger is daarom op dezelfde wijzegestort en gemonteerd als die van de hoofdtribune.De gastentribune, geprojecteerd tussen hoofd- en eigenaren-tribune, bleek door de noodzaak van de geweldige inklemmingvan ieder spant in de funderingsbalk, niet voor prefabricagein aanmerking te komen.De vier V-vormige spanten, ingeklemd in de funderingsbalk,dragen het dak door middel van trekstangen van hoogwaqrdigstaal 32 Dywidag).De berekeninqsrnethoden toegepast bij hoofd- en eigenaren-tribune, zijn als vrij klassiek te beschouwen.De gastentribune daarentegen bracht enige complicaties metzich mee en het lijkt ons interessant deze in een volgendnummer van Cement nader toe te lichten.fig. 18. deta?l verbinding van de drie spantdelentribunedeelCernent XVI (1964) Nr. 8