Jos Kronemeijer6201352interviewJos KronemeijBetontechnologie als strategische schakel tussen ontwerp en uitvoering62013 53cvHoewel Kronemeijer `bijna alles' interessant vindt, heeft betonaltijd een streepje voor, al in zijn jeugd. Dat krijgt hij mee vanzijn vader, in die jaren docent betontechnologie aan MTS enHTS. De kennis van het materiaal die hij al in zijn jeugdjarenopdoet, komt goed van pas op de MTS Bouwkunde. In die tijdheeft het vak betontechnologie nog een belangrijke plek in hetonderwijs. Maar ondanks zijn voorliefde voor beton ziet hijvoor zichzelf toch eerder een toekomst in de uitvoeringsorga-nisatie bij een grote waterbouwer.Ondanks twee MTS-diploma's moet hij eerst z'n militairedienstplicht vervullen. Hij komt terecht bij de Genie waar hijzich onder meer met demolitie van betonconstructies kanbezighouden. "Daar sloeg de vonk eigenlijk pas echt over. Pastoen zag ik dat beton veel meer omvat dan wat ik in mijn oplei-dingen tot dusver had geleerd."Noord NederlandNa zijn verlengde diensttijd, gaat Kronemeijer eind 1989 aande slag bij een middelgrote woningbouwer in z'n woonplaatsSneek. "Ze zochten daar werkvoorbereiders en ik had, mededankzij wat vakantiewerk in die richting, het idee de uitvoe-ring in te gaan nog niet helemaal losgelaten. Maar dat was nietecht een succes." Via een advertentie komt hij in contact metde toenmalige stichting Kwaliteitsdienst Beton Noord Neder-land, een organisatie die voor en namens zo'n 27 betonprodu-centen in vier provincies ondersteunende diensten aanbiedt ophet gebied van betontechnologisch advies en kwaliteitsbegelei-ding. Dat wat ze in het westen bij moederconcerns kondenopvangen, wordt hier gezamenlijk centraal bekostigd. De stich-ting zoekt op dat moment een betontechnoloog, maar dat isKronemeijer op dat moment feitelijk nog niet. Toch wordt hijuitgenodigd voor een gesprek en er is direct een klik. "Het wasook weer niet zo dat ik bij nul moest beginnen. Op de MTSleerde je toen beduidend meer over betontechnologie dan nuop de HTS. Bovendien had ik Jaap Holthuis als chef en leer-meester, destijds een landelijke bekendheid in de betonbran-che. En ik ben snel allerlei aanvullende cursussen gaan volgen.Eigenlijk ben ik daar nooit mee gestopt. Qua opleidingen ben1 Jos Kronemeijer bij deZuid-Willemsvaart,`s-Hertogenboschfoto: Peter de Koning, PDK FotoerHet lijkt haast of er betonspecie door zijn aderen stroomt, zoenthousiast is Jos Kronemeijer over zijn vak. De functie die hijheeft, materiaaltechnoloog bij een grote aannemer, is hem ophet lijf geschreven. Alle bagage die hij bij eerdere werkgeversheeft meegenomen, komt erin samen.Naam Jos KronemeijerLeeftijd 48Opleidingen MTS Bouwkunde enCiviele Techniek, HEAO Economie &Recht, diverse betontechnologischopleidingen in Nederland, Duitslanden Groot-Brittanni?Werkgevers Betoncentrum NoordNederland, Nebest Adviesgroep,Van Hattum en Blankevoort /Volker InfraDesignJos Kronemeijer6201354interviewvoor deze service, zolang er maar wat tegenover stond. Maar erveranderde snel veel in de markt. Buitenlandse grondstofpro-ducenten en aannemers met andere werkmethoden, maar ooknieuwe contractvormen deden hun intrede. En de traditionelesamenwerking in de sector veranderde ingrijpend. Voor mijbetekende dit dat ik me alleen nog maar zou bezighouden methet managen van labonderzoek. Dat sprak mij veel minderaan. Ik wilde naar buiten en zo breed mogelijk bezig zijn metde technologische afstemming van grondstofselectie, produc-tie, ontwerp en uitvoering."Kronemeijer is dan ook verheugd als hij in 2001 wordt bena-derd door Nebest, een ingenieursbureau gespecialiseerd in watnu wel als het expertiseveld `Asset management' wordt aange-duid. Er was dringend versterking nodig bij inspectie, schade-analyse, kwaliteitsbewaking en projecttoezicht. "Nog steedseen erg interessant vakgebied, ik zag het een beetje als foren-sisch onderzoek aan betonconstructies, een soort CSI beton.Onderzoeken wat de oorzaak van schade is, terwijl je nognauwelijks iets van de constructie af weet. Nagaan of dieoorzaak zit in ontwerp, uitvoering, verwerking, het gebruik, ofvan alles een beetje. En vervolgens met een goed advies komen:wat zijn de mogelijkheden om de schade kwalitatief hoogwaar-dig te herstellen binnen beschikbare tijd en budget. Naast werkvoor onder meer woningbouwverenigingen mocht ik de inte-ressantste schades doen bij grote bedrijven als Corus, DSM,AKZO, DGW&T en DOW."BAM of Van Hattum?Kronemeijer raakt stilaan bekend in de markt en als BAMInfraconsult op zoek gaat naar een betontechnoloog voor deHSL-Zuid (`Rheda track'-bovenbouw) komen ze al snel bijhem uit. Goede technologen liggen immers niet voor hetoprapen. "Hoewel ik de reisafstand niet echt zag zitten, ben iktoch verleid te komen praten met Peter Prins. Snel daarna benik op detacheringsbasis voor Nebest aan de slag gegaan: hetwas hard en lang werken, ruim twee jaar lang door de weekbivakkeren in allerlei hotels. Maar ik voelde me als een vis inhet water. Ik kon mij uitleven in de dingen waar ik goed inben: ingangscontrole, procesbewaking, fijnafstemming metbetonmortelleveranciers. Dat voor vijf simultane bouwstro-men. Maar het ging vooral ook om preventie en informatie-overdracht. Ik moest vanaf dat moment veel vaker sparren metconstructeurs over aannames en consequenties van hun mate-ik een `stapelaar', ik heb een niet te stillen kennishonger!"Kronemeijer komt snel veel te weten over het materiaal en hethoe en waarom achter de toepassingen. "Gaandeweg kwam ikerachter hoe ongelooflijk veelzijdig het materiaal is. Door mijncentrale rol kwam ik met zeer veel aspecten van beton inaanraking, ook met zaken waar veel individuele bedrijvennooit mee te maken hadden. Wij hadden ons toen al bewustontwikkeld tot een servicegerichte organisatie, zowel naar deeigen leden als naar externen. We wilden af van de oudegedachte dat beton verkopen een spelletje is van wel of geenkorting. Toegevoegde waarde bieden, het bedenken en borgenvan de juiste maatwerkprestatie, dat was het motto. Toen waser nog geld voor een dergelijk regionaal orgaan. Er werd nietzo moeilijk gedaan over een paar kwartjes per kuub als opslagfoto:PeterdeKoning,PDKFoto2"Ik heb een niet te stillenkennishonger!"Jos Kronemeijer 62013 552 Uit zijn Nebest-tijd noemt Kronemeijer de HSL als een van de hoogtepuntenfoto: https://beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat3 De MPU Heavy lifter is door de bankencrisis nooit helemaal afgebouwdIn zijn huidige baan kan hij putten uit een grote schat aanervaring, opgedaan in zijn eerdere werkkringen: demolitie,betonmortel- en prefabbetonproductie, verwerkings- enuitvoeringsmethoden, geschiktheidsonderzoek, inspectie-,reparatie- en recyclingtechnieken. Ervaring die hij heeftopgedaan in heel verschillende organisaties. "Van een clubjemet 2? fte tot op dit moment een groot aannemingsbedrijfmet een kleine 500 fte binnen een concern van circa 15 000collega's. Je merkt de verschillen tussen die bedrijven wel.Grote bedrijven zijn vaak vrij bureaucratisch en bij een groteaannemer als Van Hattum heerst een behoorlijk zakelijkecultuur. Maar van de andere kant is er ook veel gewoon goedgeregeld. Zo is er bij grote bedrijven vaak meer budgetruimtevoor opleidingen en zijn de carri?rekansen groter."MPU Heavy lifterDoor zijn rol als materiaaltechnoloog bij een grote aannemer isKronemeijer bij heel veel projecten betrokken, in diversestadia. Het noemen van een hoogtepunt is lastig. "Het klinktflauw maar het zijn bijna allemaal hoogtepunten. Ik heb eenheel breed speelveld en kan mijn kennis op diverse vlakkeninzetten: in tenders, in het ontwerp, in de uitvoering, maar ookbij herstel, inspectie en onderhoudsvraagstukken."Toch noemt hij de MPU Heavy lifter als project dat hem totdusver misschien wel het meest is bijgebleven. Het is eenbetonnen multifunctioneel hefvaartuig voor het demonterenen vervoeren van offshoreboorplatforms. "De Heavy lifter isals gevolg van de bankencrisis nooit helemaal afgebouwd. Heelerg zonde, het project stond bol van de innovatieve hoogstand-jes in technologisch, constructief ?n uitvoeringstechnischopzicht. Zo is er een lichtbetontype ontwikkeld waarmee zowelde betrokken Noorse offshorebouwers als de Oostenrijkse glij-specialisten geen of zeer beperkte ervaring hadden. Verriaalkeuzes. Ook leerden we intensiever nadenken over detechnische en ecologische duurzaamheid van constructies."Niet alleen Kronemeijer zelf is tevreden over zijn werk bij deBAM, ook bij het bouwbedrijf zijn ze enthousiast. Na twee jaarwillen ze graag dat hij er vast komt werken. Maar ondertussenzijn de kwaliteiten van Kronemeijer ook anderen opgevallen:ook Van Hattum en Blankevoort vraagt hem eens te komenpraten. "Ik heb uiteraard open kaart gespeeld en gezegd datik ook in gesprek was met BAM. Dat verbaasde hen niet.Uiteindelijk kon ik kiezen tussen twee bedrijven die mij allebeienorm aanspraken. Dat er bij Van Hattum toen geen anderetechnoloog in dienst was en bij BAM al zeker vijf, heeft uitein-delijk de doorslag gegeven. Bij Van Hattum zou ik meerverantwoordelijkheid krijgen en kon ik de functie meer naareigen inzicht invullen." Het is een grote stap in zijn loopbaan,ook priv?. Want met vrouw en twee zoons verruilt hij zijnleven in het noorden voor een nieuw avontuur in het westenvan het land.Spin in het webSinds zijn aantreden in 2005 is Kronemeijer actief als specialistmateriaaltechnologie. Eerst onder de vlag van Van Hattum enBlankevoort en sinds vier jaar bij Volker InfraDesign, het zelf-standige ontwerpbureau van het aannemingsbedrijf. "Zo'nbeetje alle lastige vraagstukken over cementgebonden produc-ten binnen het hele Volker Wessels concern komen vroeg oflaat bij mij terecht. En dat kan om van alles gaan: van windmo-lenfundaties en golfgetijdencentrales bij Schotland tot groutli-nings voor gestuurde booroperaties in de Kaspische Zee en vanLNG-terminals in Wales tot bruggen op de Antillen tot zink-tunnels in Mexico. Recent nog werd me gevraagd wat de moge-lijkheden waren de carbon footprint van een lopend project teverlagen door de hoeveelheid cement in het beton te reduce-ren. Mijn taak is dan vooral het ontwerpteam erop te wijzenwat de mogelijkheden en consequenties zijn, zoals de invloedop mechanische eigenschappen als kruip en krimp, het verhar-dingstempo, de bekistingsdruk, de aard en duur van de nabe-handeling, de kleur van het eindproduct en de recyclebaarheid.Gelukkig kan ik vaak de hulp inroepen van gespecialiseerdecollega's als constructeurs die vervormingsgedrag onder brand-of cryogene condities constructief kunnen duiden. En alswijzelf niet tijdig de capaciteit of expertise bezitten, schakel ikregelmatig bedrijven in als SGS, Nebest of BAS. En voorprojectoverstijgende ontwikkelvraagstukken ga ik naar TNO ofTU Delft. Soms ook naar buitenlandse universiteiten alsTrondheim, M?nchen of Dundee, net waar de gezochte kenniszit. Ik ben dus meer een soort spin in het web. Ik zorg ervoordat de juiste technologische kennis op de juiste plek en tijdstipin het ontwerpproces komt.""Het was echt fenomenaal wat wedaar hebben gepresteerd!"3Jos Kronemeijer6201356interview4 Een van de recente werken vanKronemeijer is de omlegging van deZuid-Willemsvaartfoto: WillemsUnie v.o.f.ontwerpen en uitvoeringsscenario's te beschouwen en daarmeekosten te besparen als dat bijvoorbeeld nodig is om binnen hetbudget te blijven. Voor een adviesbureau is dat lastiger. Advi-seurs bouwen snel een comfortabele extra marge in. Ze wetentenslotte nog niet hoe, door wie en wanneer het project wordtuitgevoerd en onder welke condities. Dat is als ontwerpendaannemer niet het geval, je kunt daardoor scherper ontwerpenof in het ontwerp rekening houden met bouwsnelheid. Eenmooi voorbeeld daarvan is de Westrandweg. We waren op eenbepaald moment genoodzaakt een versnelling door te voerenen hebben toen de zogenoemde launching girder ontwikkeld,een soort portaalkraan waarmee de enorme prefab liggers ineen snelle serie konden worden gemonteerd. Het was de eerstekeer in Europa dat een dergelijk stuk materieel in deze metho-diek werd toegepast. Het was een doorslaand succes. Zoiets istekenend voor hoe innovaties tot stand komen. Vaak doorprojectspecifieke oplossingen die uit nood worden geboren."Kronemeijer speelt vaker een rol bij innovaties die soms zelfstot wereldwijde octrooien leiden. Naast de impactbestendigeSFRHPC-shell op een kademuur op de Maasvlakte, recent ??kweer met HyMoCo. "Dit staat voor `Hydratatie Monitoring enControle' en is feitelijk een `tweede generatie' verhardingsbe-heersingsconcept waarbij het beton gemonitord en gecontro-leerd verhardt. Dit op basis van remote gestuurd modulerendkoelen ?n verwarmen met een ingestort leidingcircuit.Hiermee is vooral in koude perioden bij massaconstructies debouwtijd vaak nog verder te verkorten, zonder dat het risico opthermische scheurvorming toeneemt."KnowhowDoor zijn ervaring bij beton- en betonmortelproducenten weethij hoe belangrijk de samenwerking tussen leverancier enaannemer is, al in een vroeg stadium. "Mijn ervaringen daarinzijn best positief. Leveranciers staan er meestal wel voor openom samen tot een goede oplossing te komen. Als je maar goeduitlegt dat je iets bijzonders van plan bent, staan ze doorgaanste trappelen om mee te werken. Maar het kan natuurlijk altijdvoordat er leveranciers in beeld waren, heb ik mij, met dankaan mijn toenmalige chef Cees Brandsen, in Noorwegen eenweek mogen verdiepen in de uitvoeringsaspecten en de licht-betonsoorten die in die offshoresector bestonden. Het was echteen h??l bijzonder project, met name dankzij de niet-aflatendewil tot samenwerking tussen alle betrokken partijen, steedsopnieuw. Alle neuzen stonden dezelfde kant op. Iedereen waszich ervan bewust dat het een project was, wat nooit eerder indie vorm was gebouwd en misschien wel nooit meer zou terug-komen. Dat gaf heel veel energie en zorgde voor ongekendecommitment bij iedereen. Het was echt fenomenaal wat wedaar hebben gepresteerd! En we hebben er heel veel kennisopgedaan, kennis die bij veel nieuwere projecten nuttig blijkt."Zo'n MPU Heavy lifter is een unieke belevenis. Maar Krone-meijer haalt voldoening uit veel meer werken. "Ook in deregio's kom je zeer interessante vraagstukken tegen. Het geefteen goed gevoel om bij elk project n?t die ene oplossing aan tekunnen dragen, waardoor budgetten en planningen kunnenworden gehaald."Zuid-WillemsvaartEen van de recente werken van Kronemeijer is de Zuid-Willemsvaart dat in dit nummer van Cement uitgebreid wordtbeschreven. Hij houdt zich bezig met betonspecificaties, meng-selonderzoeken, vervaardiging van ijkgrafieken en material-files met adiabaten en daarmee verbonden scheurrisicoanaly-ses van massadoorsneden. Er vindt veel overleg plaats tussenbetoncentrales en projectmedewerkers van de deelclusters."Omdat wij ontwerp-, uitvoerings- en technologische kennis inhuis hebben, zijn we in staat om heel snel met optimale oplos-singen te komen. Je leert bij deze aannemers drie keer zoveelen drie keer zo snel als wanneer je in slechts ??n van deze driedisciplines actief bent. Zo zijn we beter in staat parallelle"Adviseurs bouwen snel een extra marge in"4Jos Kronemeijer 62013 575 Tijdens de bouw aan de Westrandweg werd ter versnelling van hetbouwproces een launching girder ontwikkeld en moest het voorloopprocesmet kolompijlerbalken vervolgens m??versnellen, waaruit HyMoCo werdontwikkeldring vaak wordt onderschat. Het wordt niet als een sexy vakervaren. Bij een hoop mensen bestaat de misvatting dat betoneen lowtechmateriaal is, ook soms binnen ons eigen concern.Maar het tegendeel is waar. Beton is een hightechcomposiet-materiaal dat elke keer een unieke, specifieke maatwerkpresta-tie levert. Als je je daar niet van bewust bent, blijft het eenproduct dat door slechte begeleiding of vanwege gebrek aankennis, tot sterk tegenvallende resultaten leidt."Hoewel het belang van het vak alleen maar groter wordt,neemt de kennis ervan bij andere disciplines als uitvoering enontwerp volgens Kronemeijer alleen maar af. "Ontwerp,uitvoering en technologie zijn vaak gescheiden werelden. Endat wordt door de komst van de Europese normen en deontwikkelingen op betongebied alleen maar sterker. Neem demilieuklassen. De Eurocode dwingt dat op tekeningen somszestien separate klassen per ori?ntatievlak moeten wordenbenoemd. Wat maakt dat tekeningen vol staan met cryptischecoderingen. Probeer dat nog maar eens uit te leggen aan werk-voorbereiders en hoofduitvoerders. Die raken sneller het spoorkwijt. Ik merk dan ook dat zij nu veel eerder naar mij toeko-men dan vroeger."Dat het kennisniveau terugloopt, heeft er volgens Krone-meijer ook mee te maken dat betontechnologie op de HTSniet of nauwelijks meer wordt gedoceerd. "Maar ook in hetLBO- en MBO-onderwijs zijn enkele basisbeginselen vanbeton wat mij betreft verplichte kost. Iemand die in de bouwterechtkomt, op welk niveau dan ook, moet toch weten datbeton tijd nodig heeft om goed te verharden, goed moetworden nabehandeld, enzovoort. Gelukkig vangt het curso-rische onderwijs, bijvoorbeeld bij de Betonvereniging, dezeterugloop in het dagonderwijs goed op. Dat avondonderwijsligt in Nederland op een z??r hoog niveau. En dan zijn ernatuurlijk nog de interne opleidingen bij de bedrijven zelf.Ikzelf draag niet alleen bij aan het cursorische onderwijs, ikbesteed ook vrij veel tijd aan het opleiden van nieuwe colle-ga's. Alles om kennis te verspreiden. Wat dat betreft, juich ikhet initiatief zeer toe om naast Betoniek Standaard ook Beto-niek Vakblad uit te brengen. Dit magazine kan een belang-rijke rol spelen in de kennisdeling." Kronemeijer maaktoverigens deel uit van de redactie van Betoniek Vakblad datin oktober 2013 voor het eerst uitkomt.In die rol als redactielid kan hij ook zijn kennis met collega'sdelen bij andere bedrijven. Maar ook zelf is hij nog altijd nietuitgeleerd. En hij blijft ambitieus. "Mijn doelstelling is heelbescheiden: ik wil de meest creatieve allround betontechno-loog van het noordelijk halfrond worden", sluit hij af met eenknipoog. Jacques Linssenbeter. Het komt voor dat specifieke informatie over de moge-lijkheden van een betonmengsel niet al in een tenderfase wordtvrijgegeven. Dan zijn wij niet in staat die bepaalde oplossingenin die fase te onderzoeken en in te brengen. Maar dit zijn tochmeer de uitzonderingen. Zeker in vergelijking met het buiten-land doen wij het wat samenwerking betreft heel goed. Datgeldt ook voor de knowhow bij leveranciers. Die ligt in Neder-land op een hoog niveau. En daar kunnen wij als aannemerweer gebruik van maken. Je moet daarbij overigens niet hetonderste uit de kan willen halen, qua prijs. De laatste twee ofdrie euro korting per kuub lijkt bij sommigen aanvankelijkmisschien een besparing, maar later in de uitvoering krijg jedat geheid als boemerang terug. Daarvan zijn onze inkopersook doordrongen, omdat ook zij weten dat het slechts om deprijs van het halffabricaat gaat. Onze inkopers gaan met heelgedetailleerde specificatielijsten op pad. En vaak alleen naarvooraf geselecteerde leveranciers. Volgens mij zijn wij daarinredelijk uniek."BetontechnologieUit alles blijkt dat Kronemeijer heel veel waarde hecht aan hetvak betontechnologie. "Ik zou graag een lans breken voor mijnvakgebied: betontechnologie is een veelzijdige en strategischediscipline, waarvan het belang door zowel ontwerp als uitvoe-"Ik juich het initiatief zeer toe omnaast Betoniek Standaard ookBetoniek Vakblad uit te brengen"5