Impressies van hetgeFIP-CongresStockholm, 6-10 juni 19821. InleidingHet ge internationale congres van de F?d?-rationinternationale de la Pr?contrainte(FIP) is van 6 tot 10 juni 1982 in Stockholmgehouden. Dit congres was namens de FIPgeorganiseerd door de Zweedse Betonvere-niging (Svenska Betongf?reningen), diehiervoor in de afgelopen vier jaar-sinds het8e FJP-Congres, 1978, Londen - enorm veelwerk verzet moet hebben.Het verloop van het congres als geheel ge-tuigde van een goede en weldoordachte or-ganisatie, waarvoor de Zweden alle huldeverdienen. Er moeten echter enkele kriti-sche kanttekeningen worden geplaatst bijhet congresgebouw (zie 3) en meer nog bijhet congresprogramma (zie 4). Maar voordat programma was duidelijk allereerst deFIP-organisatie verantwoordelijk, waarnade Zweden kennelijk bij de keuze van dehiervoor benodigde ruimten (en rekeninghoudend met naar verwachting rond 2000deelnemers) geen andere mogelijkheidmeer hadden.Het congres telde ruim 1450 deelnemers(plus nog zo'n 500 begeleidende personen,merendeels dames) uit 64 verschillende lan-den. Nederland leverde niet minder dan eenkleine honderd deelnemers, wat in belang-rijke mate was te danken aan de stimuleren-de activiteiten van de STUVO en de Beton-vereniging gezamenlijk.Het ge FJP-Congres was dus zonder meereen echt internationaal congres van grootformaat. De HP-Congressen zijn trouwensal geruime tijd de enige wereldcongressenwaar nagenoeg alle onderwerpen uithet uit~gestrekte gebied van de betontechniek aande orde komen. Dit is pas goed mogelijkgeworden nadat de FIP het oorspronkelijke,maar mettertijd toch te beperkt geblekenwerkgebied Voorgespannen Beton uit-breidde tot 'the Development of Concrete,Prestressing and Related Materials andTechniques.' Toen heeft ook de STUVO, alshet Nederlandse lid van de FIP, zijn naam opovereenkomstige wijze gewijzigd in 'Vereni-ging voor de Ontwikkeling van Beton, Voor-gespannen Beton en de daarbij ToegepasteMaterialen en Technieken.'Het congres vond plaats in het Jaarbeurs-complex M?ssan, gelegen in het tot Groot"Stockholm behorende ?lvsj?, dat vanuit hetCement XXXIV (1982) nr. 9centrum van de Zweedse hoofdstad binnentien minuten per trein bereikbaar is. Hierwas in de middag van zondag 6 juni 1982 deopeningszitting. En op de daarna volgendevier dagen waren er telkens vier parallel-zittingen: 'Seminars', 'Open FIP Commis-sion Meetings', sessions 'Technical Contri-butions' en 'Reports from FIP Commis-sions'. In de namiddag van donderdag 10juni 1982 was er tenslotte de slotzitting,voorafgegaan door de plenaire zitting 'Ge-neral Reports from Technical Contribu-tions.'Naast dit overvolle programma was er ver-der voor de deelnemers aan het ge FIP-Congres nog de tentoonstelling 'Concrete82' (zie 10) en een vrijwel continue vertoningvan films. Bovendien hebben sommige FIP-commissies de gelegenheid aangegrepenom ook nog een (besloten) vergadering tebeleggen. Verder was er op dinsdag 8 juni1982 de Eerste FIP Internationale Beton-kanorace (zie 11), al vanaf 15.30 uur, dustijdens de parallelzittingen, maar met degrote finale n? de werkzittingen van die dag.Vier avonden waren gevuld met de gebrui-kelijke social events (boottocht, receptie,concert en slotbanket). Tijdens twee van dieavonden zijn echter ook telkens twee apartecolloquia gehouden. Die waren in samen-hang met, maar overigens onafhankelijk vanhet congres georganiseerd door Zweedseinstituten en bedrijven (zie 7). Ook daardoorwerden de congressisten toen nog voor eenkeuze geplaatst, wat tijdens het eigenlijkecongres nog veel meer hetgeval was.Alle congresdeelnemers ontvingen bij de re-gistratie de eerste drie delen van de Procee-dings van hetge'FIP-Congres. Daarin staande rapporten voor de vier seminars, de rap-porten van de voorzitters van acht FIP-commissies en van een nieuwe FIP-werkgroep, alsmede de rapporten voor deopenbare vergaderingen van acht FIP-commissies. Het vierde deel van de Procee-dings, met een nu nog onbekende inhoud,zal naderhand aan de congresdeelnemersworden toegezonden.Dit artikel geeft een vrij groot aantal impres-sies. Behalve zakelijke mededelingen bevathet niet alleen lovende woorden, maar ook-zoals al in het voorgaande aangekondigd ~567een aantal kritische kanttekeningen. Voorde goede orde: het gaat hier uiteindelijk ompersoonlijke impressies van de auteur. Maardaarbij baseert hij zich ook op gesprekkendie hij zowel tijdens als na het congres heeftgevoerd met hoofdredacteur prof.ir.BW.van der Vlugt en met collega-redacteur ing.M.G.P.Nelissen, die beiden (ook) in een an-dere kwaliteit dan hoofdredacteur/redac-teur van Cement aan het ge FIP-Congreshebben deelgenomen. Bovendien heeft deauteur van dit artikel al tijdens het congresdienaangaande gesproken met een aantallandgenoten, onder wie enkelen die sinds1953 alle negen HP-congressen hebben bij"gewoond, en met enkele buitenlandse con-gressisten, onder wie Dr.George Sommer-ville (Cement and Concrete Association, En-geland), die in het mei-nummer van het En-gelse tijdschrift Concrete op het ge FIP-Congres heeft gepreludeerd [1 J.In komende nummers van Cement wordt na-der op de technische bijeenkomsten en dedaar gepresenteerde rapporten ingegaan.Daarbij kan dankbaar gebruik gemaakt wor-den van het Congres-verslag FIP '82 dat opinitiatief van de STUVO wordt samengestelddoor een twintigtal Nederlandse congres-deelnemers (zowel STUVO-Ieden alsanderen).2. StockholmStockholm met ca. 650000 inwoners(Groot"Stockholm telt er bijna 1,4miljoen)isduidelijk de hoofdstad van een rijk land datmet een land-oppervlakte van 411615 km2(12 maal Nederland) nauwelijks 8,4 miljoeninwoners bezit. Voor nagenoeg alle buiten-landers wordt vooral deze hoofdstad geken-merkt door hoge tot zeer hoge prijzen, inhotels en restaurants evenzeer als inwinkels.Stockholm ligt aan de mond van de M?lar,daar waar deze rivier via het M?lar-meer(met 1687 km2 een van de grootste Europesemeren) overgaat in de Saltsj?n (= Zoutzee),die in open verbinding staatmet deOostzee.Ter plaatse van deze overgang liggen drieeilanden (Stadsholmen, Riddarholmen enHelgeandsholmen), die eertijds ook strate"gisch van belang waren. Maar nu zijn zij alvele jaren onderling en met het vastelandaan de noord- en zuidzijde verbonden doorbruggen.3. Het congresgebouwGezien de grote belangstelling voor devoorgaande twee congressen (New Vork,1974 en Londen, 1978) hebben de Zweedseorganisatoren al direct gerekend op zo'n2000 deelnemers. Zo'n aantal stelt bijzonde-re eisen aan de accomodatie. Stockholmheeft feitel ijk geen echt congresgebouw vanhet formaat als bijvoorbeeld de congresge-bouwen in 's-Gravenhage, Amsterdam en~----./-~_...---...,.----_.veelal volgens een rechthoekig patroon enworden begrensd door talrijke winkels enkantoren, terwijl grote en kleine parken deopen opzet extra accentueren. In dezestadswijken zijn ook delaatste decennia be-langrijke bouwactiviteiten ontwikkeld. Zo isin de jaren 1960-1970 in Norrmalm het pro-ject Sergels Torg (Sergelsplein) gereali-seerd: een verdiept voetgangersareaal metveel winkels, restaurants enz.De laatste jaren heeft Stockholm er een ex-tra trekpleister bij: de Wasa, een ruim 350jaar oud Zweeds oorlogsschip (62 m lang,12 m breed), dat aan het begin van zijn eers-te reis op 10 augustus 1628 door onbekendgebleven oorzaak plotseling kapseisde endaarna met manen muis is gezonken. In1956 werd dit rijk-uitgevoerde schip, dat in-dertijd 1200 m2 zeil voerde, teruggevondenop de bodem van de Baai van Stockholm. In1961 is de Wasa boven water gebracht;sindsdien wordt het met alles wat eraan vastzat en erin aangetroffen werd, geprepareerden geconserveerd. Het scheepswrak isondergebracht in een tijdelijk gebouw ophet grote eiland Djurgarden (Diergaarde) inhet oostelijke deel van Stockholm, waar devoortdurende restauratiewerkzaamhedente bezichtigen zijn. Aldus ontstond er eenzeer bijzonder museum, waar jaarlijks tien-duizenden binnen- en buitenlanders eenbezoek brengen. Voor Nederlanders is erdaarbij nog de bijzonderheid dat de Wasa inhet begin van de 17e ?euw onder leiding vanNederlandse scheepsbouwers in Stockholmis gebouwd.Vorig jaaris er een prijsvraag uitgeschrevenvoor een nieuwe behuizing van de Wasa.Direct ten noorden van de door het M?lar-Meeren de Saltsj?n gevormde waterweg lig-gen de noordelijke en oostelijke voorsteden(Norrmalm en ?stermalm). Evenals de zui-delijke voorstad S?dermalm zijn deze wij-ken van meer recente datum, grotendeelsnog geen eeuw oud. De brede straten lopen2-3Stadhuis Stockholm (boven, architectRagnar ?stberg) en stadhuis Enschede(onder, architect ir.G.Friedhoff), waarbij deinvloed van de Zweedse architectuurduidelijk ismet de eeuwenoude Riddarholmskyrkan,zijn vooral in de 17e eeuw verscheidene ge-bouwen neergezet, die thans merendeels bijoverheidsdiensten in gebruik zijn. In de vori-ge eeuw verrees hier het eerste parlements-gebouw (Riksdagshuset), dat is gebruikt tot1905, toen het nieuwe parlementsgebouwgereed kwam. Dat nieuwe Riksdagshuset isin de jaren 1866-1905 gebouwd op hetkleinste eiland, Helgeandsholmen.Tot in onze eeuw zijn langs de oevers vandeze drie eilanden, evenals langs de noord-en zuid-oevers van het M?lar-meer, ver-scheidene panden in een neo-klassieke stijlgebouwd. Het zijn vooral deze gebouwen,met hun aan breed water staande gevels, diehet centrum van Stockholm min of meer hetkarakter van een Hanzestad geven.Dichtbij dit historische centrum is in de pe-riode 1910-1920 aan de noord-oever van hetM?lar-meer het imposante stadhuis ge-bouwd, eveneens in een neo-klassieke stijlnaar een ontwerp van Hagnar ?stberg. DezeZweedse architect heeft toentertijd met eni?ge andere Scandinavische collega's navol-ging gehad in ons land, waar het Scandina-visch classicisme door sommigen (onderandere de Delftse School) bijzonder werdgewaardeerd. Zo is het door architect ir.G.Friedhoff ontworpen stadhuis van Enschecde (1930-1933) duidelijk ge?nspireerd doorhet stadhuis van Stockholm..-------.....---Op het aangrenzende eiland Riddarholmen,Op het grootste eiland, Stadsholmen, is om"streeks 1250 een fortificatie gebouwd en al-dus werd hier de basis gelegd voor de 'Gam-la Stan'. Deze 'Oude Stad' van middeleeuw?se oorsprong, met zijn eeuwenoude GroteKerk wordt gekenmerkt door smalle, bochti-ge straten en talrijke huizen en winkels,waaronder zich uitgestrekte keldergewel-ven bevinden. Vanaf de 17e eeuw zijn op diteiland ook grotere gebouwen verrezen. Zowerd in de jaren 1641-1674 het Riddarhuset('Huis van de Adel') gebouwd. De gevel metdoorgaande pilasters is ontworpen door deAmsterdamse architect Justus Vingboons,die dit geveltype dikwijls in Amsterdamheeft toegepast, zoals bij het Trippenhuisaan de Kloveniersburgwal en ~vrijwel zeker~ ook bij het pand Herengracht 507 (waar tot1979 de uitgever van dit tijdschrift was ge-huisvest). Andere gebouwen van formaatzijn hetKoninklijk Paleis (Stockholms Slott,1697-1754) en de Beurs (B?rshuset, 1762-1766).1Het eiland Riddarholmen, waar de vorigeeeuw het eerste parlementsgebouw verrees(schets van prof.drAJ.Zuithoff)Cement XXXIV (1982) nr. 9 568Utrecht. Daarenboven werden de Zwedengeconfronteerd met het feit, dat sinds 1970(6e Congres, Praag) de FIP-Congressenmeer en meer zijn gekenmerkt door parallel-zittingen, wat ertoe heeft geleid dat nu dag-elijks telkens vier (!) zittingen tegelijk zijngehouden. Vanzelfsprekend werden hier-door aan de benodigde congresruimten nogextra zware eisen gesteld. Daarbij kwamnog dat het al enige tijd bij de FIP-Congressen de gewoonte is om tijdens hetcongres een technische tentoonstelling teorganiseren en om gedurende het congresdagelijks een vri?wel continue vertoning vantechnische films te verzorgen.Dit omvangrijke pakket van eisen gaf deZweden maar ??n keuze-mogelijkheid: hetJaarbeurscomplex M?ssan in Alvsj?/Stockholm. Van dit complex stond ter be-schikking de grootste hal, met kolossale af-metingen, zodat niet veel meer dan de helftervan nodig was om het gehele congres-gebeuren erin onder te brengen. Maar dezehal (snerend een 'uit zijn krachten gegroei-de veilinghal' genoemd) is kennelijk aller-eerst bedoeld voor beurzen en tentoonstel-lingen, waaraan tegenwoordig ook wel eenseen congresje wordt gekoppeld om het ge-heel meer luister bij te zetten, en dus nietzozeer voor een internationaal congres vanallure, waaraan ook een bescheidenexposi-tie is verbonden.In deze vrij zakelijk ingerichte en ingedeeldehal zoekt men tevergeefs de ambiance vaneen echt congresgebouw. Het geheel is dui-delijk afgestemd op bezoekers van beurzene.d., die na een aantal uren weer weggaan,en vrijwel niet op cogressisten die er eendag of vier moeten vertoeven. Behalve in hetrestaurant stonden er vrijwel nergens tafelsmet stoelen of banken voor een ongedwon"gen gesprek. En de verstrekking van koffieen frisdranken verliep nogal gei'mprovi-seerd.Toch waren er in deze hal voldoende groteen kleine ruimten voor alle onderdelen vanhet ge FIP-Congres, met als groot voordeeldat alles binnen ??n hal plaatsvond en dusin alle onderdelen goed bereikbaar was. De-ze ruimten hadden echter hun beperkingen,Cement XXXIV (1982) nr. 9want het 'congresgebouw' bleef ondanksalles een tentoonstellingshal.De grootste congresruimte (A-1), aangeduidmet Main Hall en kennelijk bedoeld voor deplenaire zittingen (wat dat in dit geval ookmochten zijn), telde wel 2000 zitplaatsen,wat voor de openingszitting en de slotzittingruim voldoende was. Het grootste deel vandie zitplaatsen bevond zich op steiger"achtige constructies met een amfitheaters"gewijze opstelling. Van tijdelijke aard, wanthet was immers een tentoonstellingsruimte,die in verhouding tot zijn diepte veel tebreed was, althans alscongresruimte. Ove-rigens bezat alleen deze Main Hall de moge-lijkheden voor simultane vertaling (Duits,Engels, Frans en Russisch), die tijdens dedrie parallel-zittingen elders in de hal ge-heel ontbraken.Dan was er een veel kleinere zaal (A-2) meteen. theater-opstelling van losse stoelen,voor in het bijzonder de openbare vergade-ringen van de HP-commissies. Tenslottewaren er twee, nog veel kleinere zalen (K-1en K-2), waar in het Duits, Engels, Frans ofRussisch de technische bijdragen zijn ge-presenteerd. Het geheel werd verder aange"vuld met een (echte) tentoonstellingsruimtevoor 'Concrete '82', een filmzaaltje, vergader-en secretariaatskamers, balies voor allerleidoeleinden, een postkantoor met telefoon-cellen, een restaurant, enz., enz. Zo te zienwas alles aanwezigen was er aan alles ge-dacht, maar desondanks bleef het - nog-maals gezegd - een tijdelijk onderkomen ineen tentoonstellingshal, waaraan veelal deserieuze stijl van een echt congres ontbrak.Kennelijk bood Stockholm geen andere mo-gelijkheden voor een FIP-Congres. Het valtechter te vrezen dat andere steden, waarook ter wereld, dezelfde en zelfs nog meermoeilijkheden zullen ontmoeten zolang eenFIP-Congres, als 'massa-congres', een bon-te mengeling van parallel-zittingen alsmedeeen tentoonstelling moet zijn.4. Programma ge FIP-CongresVrijwel vanaf het begin is er tijdens deopeenvolgende FIP-Congressen altijd aan-dacht besteed aan Bruggen, Gebouwen en5694Centrum Stockholm, met stadhuistoren(schets van prof.dr.A.J.Zuithoff)Volume I, Seminar Papers (204 blz.)Seminar on Design and Construction ofBridgesSeminar on Design and Construction ofBuildingsSeminar on Design and Construction ofOther StructuresSeminar on ResearchVolume 11, CommissionReports (236 blz.)Commission on Concrete Sea Structures(incl. Chariman's Report)Commission on8eismic Structures(incl. Chairman's Report)Commission on Concrete Pressure and Sto-rage Vessels(incl. Chairman's Report)Commission on Practical Construction(incl. Chairman's Report)Volume 111, Commission Reports (284 blz.)Commission on Lightweight Concrete(incl. Chairman's Report)Commission on Prestressing Steels andSystems(incl. Chairman's Report)Commission on Fire Resistance(incl. Chairman's Report)Commission on Prefabrication(incl. Chairman's Report)Commission on Practical Design(Chairman's Report only)Tabel 1Proceedings van ge FIP-Congres5Koninklijk paleis, StockholmUit het Final Programme blijkt tenslotte dater enkele overlappingen waren. Zo is er in deopenbare vergadering 'Sea Structures' ookover seismische problemen gesproken,hoewel die feitelijk in de openbare vergade-ring 'Seismic Structures' thuishoren. Verderbleek om b?j te wonen wat jewilde bijwonen.Er waren immers voortdurend vier zittingentegelijk en bovendien was er in drie van devier zalen geen simultane vertaling. Wie ver-standig deed, vertoefde alleen in zaal A-1,waar feitelijk alle thema's en onderwerpenaan de orde kwamen (met een simultanevertaling). Maar dan vroeg je je toch wel af,waarom er tegelijkertijd allerlei parallelzit-tingen gehouden moesten worden.De technische zittingen waren als volgt overde vier zalen verdeeld:zaal A-1 v.m. Seminarsn.m. Rapporten van de voorzittersvan acht commissies en een werk-groep (donderdag). Samenvattingvan de Technische Bijdragenzaal A-2 Openbare vergaderingen FIP-com-missieszaal K-1 Technische Bijdragen (E en F)zaal K-2 Technische Bijdragen (0 en R)In de praktijk heeft dit geleid tot een overvolprogramma (tabe/4).Hoewel er verderop in dit artikel nog naderop de technische zittingen wordt ingegaan,kunnen er nu al bij het congresprogrammaenkele kanttekeningen worden geplaatst.Zo is het opmerkelijk dat in de plenaire zit-tingen is gerapporteerd door de voorzittersvan vijf FIP-commissies, hoewel de openba-re vergadering van deze commissies nogmoest plaatsvinden. Natuurlijk kenden dievoorzitters het commissie-werk van de afge-lopen vier jaar en waren zij al op de hoogtevan de ingezonden rapporten, maar toch....de discussies tijdens de openbare vergade-ringen hadden iets zinnigs kunnen opleve?ren (tenzij dit niet de bedoeling is geweest,zoals het tijdens die vergaderingen leek).Opmerkelijk is verder dat de openbare ver-gadering van de FIP-commissie 'Brandwe-rendheid' niet in dezelfde zaal als de anderezeven openbare commissie-vergaderingenis gehouden, maar in een nog veel kleinere,hoewel vaststaat dat dit onderwerp alomveel belangstelling geniet.Technische Voorzitters- OpenbareSeminars bijdragen rapport vergaderingD/E/FlR D E F R D/E/FIR EBruggen x x x x x inlaan zee x xvaten. en tanks x xGebouwen x1aardbevingen x xstaal1Andere x systemen x xconstructies x uitv. praktijk x xbrand?werendheid x xResearch x x x x x lichtbeton x xontwerp-praktijk xSummariesD/E/FIRVolgens Tabel 3 is er tijdens het ge FIP-Congres royaal aandacht besteed aan devier (klassieke) hoofdthema's en evenzeeraan de onderwerpen van acht FIP-commissies en een FIP-werkgroep. Opge-merkt moet worden dat de zittinge':l met detechnische bijdragen allemaal eentalig wa?ren (Duits, Engels, Frans of Russisch), zon-der simultane vertaling in de andere driecongrestalen. Dit is beslist een bezwaar, zo-wel voor de belangstelling als voor de even-tuele discussies. De 'summaries' vooraf-gaande aan de slotzitting hebben dit be-zwaar maar.ten dele kunnen opvangen.Bij de zittingen met technische bijdragenontbrak merkwaardigerwijze een Duitstali-ge zitting betreffende gebouwen. Viel er in-derdaad door de Duitssprekende landenniets te rapporteren, of bood het toch alovervolle programma geen mogelijkhedenvoor een dergelijke zitting? Waarschijnlijkheeft de laatstgenoemde reden er ook toegeleid, dat zowel in een Franse zitting als ineen Russische zitting een combinatie vanGebouwen en Andere Constructies aan deorde moest komen.Alle openbare commissie-vergaderingenwaren Engelstalig, zonder simultane verta-ling, wat ook hier een ongunstige invloedheeft gehad op de belangstelling en de dis-cussies. De FIP-werkgroep 'Practical De-sign'is pas vorig jaar ingesteld en heeftdaarom geen openbare vergaderinggehouden.Bij de FIP-Congressen is het Russisch alvele jaren een van de offici?le congrestalen,zonder twijfel om aldus de deelneming uit'de Sovjet-Unie en andere Oosteuropeselanden te stimuleren. Maar deze vierde con-gresttaal betekent voor iedere congresorga-nisatie een extra belasting. Vandaar devraag, of die vierde taal gehandhaafd moetworden, ook al gezien het feit dat er inStockholm niet meer dan zo'n 25 Russischedeelnemers waren (plus nog ruim 50 con-gressisten uit andere Oosteuropese lan-den). De Russische zittingen ondervondendan ook maar weinig belangstelling. Zij de-den meer aan een Oosteuropees onderonsjedan aan een internationale bijeenkomstdenken!Als zwaarste kritiek moet tenslotte wordenopgemerkt, dat het dikwijls onmogelijkTabe/3Vier hoofdthema 's en negen onderwerpenvan het ge F/P-Congres (overz.icht naar een D/E/FIR = simultane vertaling in de vier congrestalen: D(uits), E(ngels). F(rans) en R(ussisch)idee van ir.Ch. Vos)Sinds het 4e congres (Rome/Napels, 1962)heeft de FIP een aantal commissies inge-steld, elk meteen eigen onderwerp, metdaarbij de taak om tijdens FIP-Congressenof bij andere gelegenheden over die onder-werpen te rapporteren. Vorig jaar is die serieaangevuld met de 'FIP Working Group onPractical Design'. Gedurende het ge Flp?Congres zijn alle acht FIP-commissies aanhet woord gekomen, zowel via de rapportenvan hun voorzitters (tijdens de als plenairbedoelde zittingen in zaal A-1) als tijdens deopenbare vergaderingen van die commis-sies (nagenoeg allemaal in zaal A-2). Boven-dien heeft de voorzitter van de nieuwe FIP-werkgroep gerapporteerd (in zaal A-1).Practical Design (working group)(ontwerppraktijk)Lightweight Concrete(constructies van lichtbeton)Fire Resistance(brandwerendheid van betonconstructies)Tabe/2Overzicht van de acht F/P-commissies eneen F/P-werkgroepPractical Construction(uitvoeringspraktijk)Prestressing Steels and Systems(Voorspanstaal en voorspansystemen)Seismic Structures(betonconstructies in aardbevingsgebie-den)Concrete Pressure and Storage Vessels(drukvaten en opslagtanks van beton)Concrete Sea Structures(betonwerken in en aan zee)Prefabrication(prefabricage in beton)Andere Constructies. Dat gebeurde trou-wens altijd in plenaire zittingen die aan Out-standing Structures waren gewijd. Tijdensde laatste congressen is aan deze reeks ookhet onderwerp Research toegevoegd.Op basis van deze traditie is erook geduren-de het ge FIP-Congres aan die vier onder-werpen afzonderlijk aandacht besteed, zo-wel tijdens dezgn. Seminars (in zaal A-1) alsin de zittingen met Technical Contributions(in de zalen K-1 en K?2). Dat daarmee dezittingen met Outstanding Structureskwa-men te vervallen had al eerder protesten op-geleverd, onder meer van de STUVO. Overi-gens is de slotzitting op 10 juni 1982 vooraf-gegaan door de plenaire zitting 'General Re-ports from Technical Contributions', waarvijf voorzitters de technische bijdragen heb?ben samengevat.Cement XXXIV (1982) nr. 9 570maandag t/m donderdag de technische tentoonstelling 'Concrete 82' en een vrijwel continue vertoning vantechnische filmsZaal A-1 Zaa1A-2 Zaal K-1 Zaa1K-2MainHall Openbarevergadering Technische bijdragenzondag 6 juni n.m. Openingszittingn.m. Ontvangst- 'Dag van deZweedse vlag'maandag 7 juni v.m. Seminar Vaten en tanks Onderzoek (E) Onderzoek (D)Bruggenn.m. Voorzitters rapport Uitvoeringspraktijk Bruggen (E) Bruggen (D)In/aan zeeVaten en tanksAardbevingenavond BoottochtColloquium A 'Wensen en mogelijkheden'Colloquium B 'Uitvoeringsomstandigheden'dinsdag 8 juni v.m. Seminar In/aan zee Bruggen (F) Bruggen (R)Gebouwenn.m. Voorzitters rapport Aardbevingen Research (F) Research (R)Staal/sy?temenUitvoeringpraktijkBrandwerendheidvanaf 15.30 uur Beton-kanoraceavond Receptiewoensdag 9 juni v.m. Seminar Lichtbeton Gebouwen (E) OpenbareAndere constructies vergaderingBrandwerendheidn.m. Voorzitters rapport Staal/systemen Andere AndereLichtbeton constructies (E) constructies (D)PrefabricageOntwerppraktijkavond ConcertColloquium C 'Duurzaamheid'Colloquium D 'Afschuivingsbreuk'donderdag 10juni v.m. Seminar Prefabricage Andere construc- Andere construc-Research ties en ties engebouwen (F) gebouwen (R)n.m. Summaries vantechnischebijdragenSlotzittingavond slotbanketTabel 4Het overvolle programma van het geFIP-Congreszijn in het Seminar 'Other Structures' ookonderwerpen als golf-energie en OTEC be-sproken, hoewel die beter op hun plaats wa-ren geweest in de openbare vergadering'Sea Structures'. (OTEC is ook nog ter spra-ke gekomen in de Franstalige zitting Re-search, waarin een Nederlandse bijdragedienaangaande was ondergebracht).Het hier gepubliceerde congresprogrammaen de daarbij geplaatste kanttekeningen zijnzeker al voldoende om duidelijk te maken,dat hetge FIP-Congres totop zekere hoogteniet aan de verwachtingen heeft voldaan.Anders gezegd: het kon niet aan de ver-Cement XXXIV (1982) nr. 9wachtingen voldoen, daar men kennelijk teveel in ??n congres heeft willen onderbren?gen. Dit heeft er ook toe geleid, dat de kwan-titeit op allerlei onderdelen afbreuk aan dekwaliteit heeft gedaan.5. Voorgaande FIP-CongressenDe genoemde tekortkomingen van het geFIP-Congres zijn duidelijk het gevolg van dewijze waarop de FIP-congressen zich in deloop der jaren hebben ontwikkeld. Daaromlijkt het raadzaam om de voorgaande achtcongressen in vogelvlucht te beschouwen.Daarbij wordt gebruikgemaakt van het arti-kel van de Engelsman Sommerville [1J enmeer nog van het artikel 'Voorgespannenbeton en internationale samenwerking' datin 1970 in Cement is gepubliceerd (2). Bijdeze beschouwing zal blijken dat er tijdensof na het 5e FIP-Congres (Parijs, 1966) een571soort kentering is gekomen, wat in de loopder jaren heeft geleid tot een overvol con-gresprogramma, zoals dat in Stockholm.Ruim een jaar na de oprichting van de FIP isin 1953 in Londen het eerste FIP-Congresgehouden. De vier congressen daarna wa-ren in Amsterdam (1955), Berlijn (1958),RomeINapels (1962) en Parijs (1966). Dieeerste vijf congressen hadden allemaal eenaantal hoofdonderwerpen. Voor elk daarvanwerd een groot aantal rapporten ingediend,waarvan een algemeen rapporteur een sa-menvattend rapport maakte.Voor het 3e FIP-Congres (Berlijn, 1958) zijnook rapporten betreffende OutstandingStructures ingediend. De voor dit onderdeelaangestelde algemeen rapporteur heefttoen een kolossaal werk moeten verrichtenom het grote aantal rapporten over uitzon-derlijke voorgespannen betonconstructiesop een zinnige wijze samen te vatten. Datwas feitelijk een onmogelijke opgave, van-daar dat vanaf het 4e congres (Rome/Napels, 1962) zittingen plaatsvonden waarinalle rapporteurs hun bijdrage met Outstan-ding Structures konden presenteren. Der-gelijke marathon-zittingen (in totaal welruim 10 uur durend), die ook tijdens het 5econgres (Parijs, 1966) zijn gehouden, warenondanks alles een uitgezochte gelegenheidom te worden geconfronteerd met het bestewat elk land te presenteren had. Deze zittin-gen werden vanaf het begin verdeeld overde hoofdthema's Bruggen, Gebouwen enAndere Constructies. Maar het waren altijdplenaire zittingen (met simultane vertalin-gen), waaraan alle congressisten kondendeelnemen.Tijdens het 4e congres (Rome/Napels, 1962)werd aangekondigd dat de FIP,al dan nietinsamenwerking met andere organisaties,een aantal commissies ging instellen. Tij-dens het 5e Congres (Parijs, 1966) hebben alniet minder dan negen van die commissiesgerapporteerd! Sedertdien hebben de FIP-commissies een duidelijk stempel op hetprogramma van de FIP-congressen gedrukt.Vanaf hun oprichting lag het immers in debedoeling dat die commissie (ook) tijdensFIP-Congressen zouden rapporteren. Ditwerd nog gestimuleerd doordat sommigeFIP-Ieden zich afvroegen 'Wat doen diecommissies eigenlijk?'.Vanaf het 5e FIP-Congres werden er echtersteeds meer bezwaren geuit tegen de mara-thonzittingen met Outstanding Structures.Wie bijvoorbeeld alleen in bruggen ge?nte-resseerd was, had weinig behoefte om ooknaar de presentatie van gebouwen e.d. teluisteren. Een soortgelijk bezwaar ontstondgeleidelijk ook tegen de opeenvolgendeplenaire zittingen met de rapporten van FIP-commissies. VoordeFlPwaren dezebezwa?ren aanleiding om het congresprogramma'te wijzigen, wat geleid heeft tot het organi-seren van parallel-zittingen. De noodzaakhiervan werd overigens ook gevonden in hetfeit, dat de FIP-Congressen inmiddels wa-ren uitgegroeid tot echte massa-congres-sen: bij het eerste congres (1953) nog maarca. 350 deelnemers, maar bij het vijfde(1966) al bijna 2000!6-7Uitreiking van de FIP-medailles door PrinsBertiI, o.a. aan drJr.G.F.JanssoniusTabel 5De hoofd-onderwerpen van de eerste vijfFIP-CongressenKeynote addressesBij deFIP-Congressen is het nog maarsindskort de gewoonte om tijdens de openings-zitting een of meer 'Keynoteaddresses' telaten uitspreken. Dit is echter zonder meereen goede gewoonte, daar bij een openings-zitting in principe alle congresdeelnemersalsmede de hen begeleidende dames aan-wezig zijn. Volgens de Amerikaanse Web~ster's New Collegiate Dictionary is een key-note Address of een Keynote Speech: Anaddress designed to present the issues ofprimary interest to an assembly (as a politi-cal convention) and aften to arouse unityand enthusiasm. Van dergelijke feestrede-OnderscheidingenTijdens de openingszitting zijn door PrinsBertil twee Freyssinet-medailles uitgereikt,aan prof.dr.M.Birkenmaier (Z?rich) en aanprof. Ben C.Gerwick (San Francisco). Zijontvingen deze bijzondere onderscheidingvanwege hun bijzondere activiteiten op hetgebied van het voorgespannen beton.Bovendien heeft Prins Bertil vier FIP-me-daillesuitgereikt, namelijk aan onze landge~noot dr.ir.G.F.Janssonius (zie ook Cementnr. 7/1982, blz. 442), de Franse ingenieurM.Kavyrchine, de Japanse professor K.Na-kano en de Zweedse ingenieur S.E.Svens-son. Zij ontvingen deze speciale onders-cheiding vanwege hun verdiensten jegensde FIP (wat vooral voor dr.Janssonius geldt)en voor hun prestaties op betongebied (watvooral geldt voor Svensson, die wel de 'va-der van de glijbekisting' wordt genoemd).zaal A-1 , waarvan al opgemerkt is dat hier deambiance van een echte congreszaal ont-brak.Prins Bertil van Zweden, die zonder chauf-feur en ook zonder verdere begeleiding arri-veerde, sprak het openingswoord, waarmeehij het ge HP-Congres extra luister bijzette.Afgewisseld dooreen folkloristisch, Zweedsmuzikaal programma is daarna het woordgevoerd door prof.M.Lorentsen, de voorzit-ter van de Zweedse Betonvereniging, enprof.R.Lacroix(Parijs), die in 1978 presidentvan de FIP is geworden.Tijdens het 6e FIP-Congres (Praag, 1970) ishet idee van de parallel-zittingen nog maargedurende ??n middag gerealiseerd. Bij dedaarna gevolgde congressen (New Vork,1974 en Londen, 1978) kreeg dit idee echtersteeds meer navolging, wat er in 1982 toegeleid heeft, dat er in Stockholm dagenlangtelkens vier zittingen tegelijk waren. Aldusontstonden er als het ware 'congresjes bin~nen een congres', wat zeker niet de bedoe-ling van een internationaal congres kan zijn.Vanaf het 5e FIP-congres (Parijs, 1966) kre~gen de FIP-commissies steeds gelegenheidom over hl,Jn werkzaamheden te rapporte-ren. Dat heeft de behoefte aan parallel-zittingen groter gemaakt, vooral toen diecommissies (ook nog) openbare vergade-ringen mochten houden, voor de eerstemaal in Londen (1978) en dit jaar ook inStockholm.Vanaf het 4e FIP-Congres (Rome/Napels,1962) zijn er veel rapporten over Outstan~ding Structures gepresenteerd. Maar vanafhet7e FIP-Congres (NewYork, 1974) zijn dierapporten ondergebracht in speciale zittin-gen met Technical Contributions. Vanaf het8e FIP-Congres (Londen, 1978) zijn hierbijde klassieke hoofdthema's Bruggen, Ge-bouwen en Andere Constructies, aangevuldmet het onderwerp ReSearch. Tijdens het geFIP-Congres dit jaar in Stockholm zijn aandit viertal ook nog aparte seminars gewijd.Ook dit was weer een aanleiding om het aan-tal parallel-zittingen te vergroten.6. OpeningszittingDe feestelijke openingszitting vond plaats inGeconcludeerd moet worden, dat de FIP-Congressen de verkeerde weg ingeslagenzijn, feitelijk alleen omdat men steeds meer,en zoals in Stockholm is gebleken: veel teveel, in ??n congres wilde onderbrengen.Gehoopt mag worden dat met het 10eFIP-Congres (New Delhi, 1986) een nieuwe koerszal worden ingeslagen. Die hoop lijkt ge-rechtvaardigd, want tijdens de slotzittingwerd aangekondigd dat het 10e FIP-Congres ??n hoofdthema krijgt: Voorge-spannen beton in ontwikkelingslanden.Recent onderzoek(vier lezingen)Rapporten van FIP-commissies en'gemengde' commissies:PrefabricageBrandwerendheidCorrosie-problemen(RILEM-FIP-IABSE)AardbevingenPraktische richtlijnen(FIP-CEB)LichtbetonTanksMachine-fundamentenHoogwaardig betonWapenings- envoorspanstaalOutstanding Structures(individual reports)Duurzaamheid envermoeidheidUitvoeringsproblemenEconomische aspectenPrefabricage enstandaardisatieOutstanding Structures(individual reports)(Wegen en vliegvelden- One-day Symposium)OntwerpmethodenUitvoeringstechniekenPrefabricageOutstanding Structures(GeneralReport)BrandveiligheidBreukveiligheidStatisch onbepaaldeconstructies5. Parijs(1966)4. Rome/Napels(1962)3. Berlijn(1958)2. Amsterdam Injectie- en verankerings-(1955) problemenVoorspanstaalPrefabricageMomentenverdeling instatisch onbepaaldeconstructiesSchaalconstructies1. Londen(1953)Cement XXXIV (1982) nr. 9 572naars, waarvan er in Stockholm wel drie wa-ren, wordt dus iets bijzonders verwacht.Dit trio werd gevormd door twee Zweden,met in hun midden onze landgenootir.J.C.Slagter (sprekend als hoofdinge~nieur-directeur van Rijkswaterstaat, Direc-tie Sluizen en Stuwen, maar per 1 mei 1982benoemd tot Hoofddirecteur Landwegen,Oeververbindingen en Wegverkeer in deHoofddirectie van de Waterstaat).De eerste Zweedse spreker, prof.G.Hum~braeus, directeur van de Kungl. Svenska In~genj?rs-vetenskapsakademien (Kon. Zweed~se Academie van Ingenieurswetenschap~pen), hield een inleiding over 'Currenttechnical development and its challenge tothe building industry'. Hij sprak vrij mono-toon en zonder gebruikmaking van visuelehulpmiddelen over de talrijke technischeontwikkelingen van onze tijd en de daaruitte verwachten bouwopgaven. Van enige vi-sie was geen sprake en alle vermelde feitenwaren al bekend aan iedereen die de moeiteheeft gedaan om zich op de hoogte te hou-den van wat er in deze wereld aan de orde is.De derde spreker, een landgenoot van deeerste, was dr.I.B?rtemark, directeur vanCementa AB,h?t Zweedse concern op hetgebied van cement en verwante produktenCCementa means more than cemenf).lnzijn voordracht, getiteld 'Concrete techno-logy - a young art with ehallenges and pos"sibilities', behandelde hij eerst de geschie-denis van cement en beton. Daarna be-lichtte hij twee specifieke aspecten, t.w. dewarmte~accumulatie in beton en het relatiefgeringe energieverbruik bij het bouwen inbeton. Tenslotte gaf hij een overzicht van deveelzijdigheid van beton als bouw- en Con-structiemateriaal. Mede zank zij ruim 40 dia'sbeslist interessant, maar dan toch alleenvoor wie zelden of nooit met beton te makenheeft. En dat kon van de toehoorders nietgezegd worden.Tussen deze twee Zweedse bijdragen in hadir.Slagter de taak om in 20 ? 25 minuten hetauditorium het een en ander te vertellenover de Stormvloedkering in de Ooster-seheide. Meer dan wie ook tijdens het gehe-le ge FIP-Congres heeft hij daarbij duidelijkgemaakt dat bouwen in eerste en laatste in-stantie 'dienen' is. Wij bouwen immers nietom het bouwen zelf, maar omdat de mens enzijn omgeving daar behoefte aan hebben.Zijn met technische dia's ge?llustreerd ver-haal liet zien wat er in de Oostersehelde ge-bouwd wordt. Tegelijk met deze dia's ver-scheen op een tweede scherm een serieniet-technische dia's met fraaie voorbeel-den van de flora en fauna. Voor velen moetdeze bijzondere presentatie een eye-openerzijn geweest. Zij konden zich al luisterenden kijkend realiseren dat een gigantischproject als de Stormvloedkering niet alleende veiligheid van mensen (met hun dieren,hun land en hun goederen) beoogt, maarook de belangen van onze omgevingbehartigt.Jammer dat het effect van de zo zorgvuldiggeselecteerde dia's voor een deel verlorenging door de onvoldoende kwaliteit van deprojectoren en door hinderlijk strijklicht vanCement XXXIV (1982) nr. 9enkele niet-gedempte lampen. Maar deson-danks bleef het uitzonderlijke presentatie,die in de zaal veel waardering ondervond.En daardoor leverde ons land al tijdens deopeningszitting van het ge FIP-Congres eenbijzondere bijdrage.7. Technische zittingenZoals al is aangekondigd, zal later in Ce-ment nader op de technische zittingen en dedaar gepresenteerde rapporten worden in-gegaan. Daarom kan in dit artikel wordenvolstaan met de vermelding van een aantalimpressies.a. SeminarsOver de vier klassieke hoofdthema's Brug-gen, Gebouwen, Andere Constructies enResearch zijn op vier achtereenvolgendedagen seminars gehouden, waar verschei-dene rapporten werden gepresenteerd (ta-bel 1). be bijeenkomst betreffende Gebou-wen is georganiseerd en geleid door onzelandgenoot Dipl.-lng.J.N.JAVambersky.Zoals ook bleek tijdens de zittingen metTechnische Bijdragen (zie 7c), is van de ge-noemde vier hoofdthema's de bruggen-bouw het meest internationaal. De in onsland bekende constructies en uitvoe-ringswijzen komen ook in veel andere lan-den voor. Alleen wordt de vormgeving insommige landen (bijv. China en de Sovjet-Unie) meer door functionele eisen dan (ook)door architectonische overwegingen be"paald, waardoor de bruggen en viaducten indie landen op ons een wat grove en stuggeindruk maken.Bij gebouwen daarentegen komt een veelgrotere verscheidenheid voor. Dit is goedverklaarbaar, want bij deze constructiesspelen ook factoren als klimaat, cultuur enwelvaart een belangrijke rol.Zoals nog sterker bleek tijdens de desbe-treffende zittingen met Technische Bijdra-gen, is het hoofdthema Andere Constructiesmettertijd steeds meer gaan omvatten, feite~lijk alles wat niet bij Bruggen en Gebouwenth uishoort. SommervilIe komt daarom tot deconclusie, dat de FIP dit veelomvattendehoofdthema niet lang meer kan aanhouden[1].b. Openbare commissie-vergaderingenMomenteel zijn er acht FIP~commissiesac-tief (tabel 2). Twee ervan hebben een Neder-lander als voorzitter: prof.dr.ir.A.S.B.Brug-geling is voorzitter van de FIP-commissie'Voorspanstaal en voorspansystemen' enir.J.H. van Loenen is voorzitter van de FIP-commissie 'Betonwerken in en aan zee'.De FIP-commissie, zijn wel eens de levens-adersvan de FIP genoemd [3], en dat is zon-der meer waar. Want op elk van de be-schouwde deelgebieden biedtde desbetref-fende FIP-commissie een unieke gelegen-heid voor samenspraak en samenwerkingvan deskundigen uit diverse landen. Daar-enboven heeft elke commissie tot taak omtijdens FIP-Congressen of bij andere gele"genheden (bijv. symposia) over het onder-havige onderwerp te rapporteren, zo moge-lijk ook in de vorm van FIP-rapporten.' Debetekenis van de acht FIP-commissieskwam tijdens de plenaire zittingen goed tot573uitdrukking in de rapportages van de desbe-treffende voorzitters.Tijdens het ge FIP-Congres hebben die achtFIP-commissies elk een 'open commissionmeeting' gehouden. Alle goede bedoelin-gen ten spijt leken dit meer commissiever-gaderingen van de leden met hun 'aanhang'dan echte openbare vergaderingen. Het ge-bruik van slechts ??n taal, LC.het Engels,was zeker niet bevorderlijk voor een goedesamenspraak met anderen. Misschien wasde hiervoor beschikbare tijd te kort, maar dediscussies zijn eerder tegengehouden dangestimuleerd, wat voor een openbare verga-dering zeker niet de bedoeling kan zijn.Desondanks zijn er tijdens die openbarecommissie-vergaderingen verscheidene in-teressante rapporten gepresenteerd. Dat zijtoen niet allemaal evenveel aandacht heb-ben gekregen, kwam door de ??ntaligheid(Engels) en de krap bemeten tijd.Overigens was er relatief veel belangstellingvoor de zitting 'Betonwerken in en aan zee',omgetwijfeld omdat offshore een interna?tionaal onderwerp is. Bij de zitting 'Vaten entanks' viel er een zekere matheid te bespeu-ren: enerzijds omdat er over de zgn. drukva-ten voor kerncentrales toch niet zoveelnieuws te melden was, anderzijds omdat debouw van betonconstructies voor cryogeneopslag de laatste jaren enige stagnatievertoont.'c. Technische BijdragenDe zittingen met Technische Bijdragen heb-ben sinds het 7e FIP-Congres (New Vork,1974) de plaats ingenomen van de - altijdplenaire - zittingen betreffende 'Outstan-ding Structures', terwijl vanaf het 8e FIP-Congres (Londen, 1978) het thema Re-search eraan is toegevoegd. Veel ingrijpen?der dan deze wijzigingen is echter het feit,datde bedoelde zittingen sindsdien??ntaligzijn geworden (Duits, Engels, Frans ofRussisch).Het grote aantal Technische Bijdragen kande indruk wekken, dat er via deze zittingentoch nog een kans is geboden aan degenendie niet in aanmerking waren gekomen voorde Seminars met dezelfde thema's. Dit kanbest waar zijn, maar desondanks vormdende zittingen met Technische Bijdragen eenvan de interessantste onderdelen van het geFIP-Congres. Deze conclusie werd nog eens'Kort voor hetge FIP-Congres zijn ondermeer verschenen: Recommendations forthe Design ofprestressed Concrete Structu~res for the Storage of Refrigerated LiquefiedGases (RLG), FIP/3/6: 1982, en Cryogenicbehaviour of materials for prestressed con-crete, State of Art Report, FIP/5/11: 1982.'Projecten als die bij Dow-Terneuzen,Oxi rane-Rotterdam en DSM?Limburg bewij-zen echter dat in ons land de cryogene be-tonconstructies actueler dan ooit zijn.bevestigd tijdens de plenaire zitting 'Gene-ral Reports from Technical Contributions'(voorafgaande aan de slotzitting), toen vijfvoorzitters de technische bijdragen hebbensamengevat. Onnavolgbaar daarbij was dethans in Amerika vertoevende FransmanJean Muller (jarenlang bij Campenon-Bernard, Parijs), die zonder enige aanteke-ning een hele serie technische bijdragenvan de Franstalige zittingen samenvatte, inde juiste volgorde en zonder enigehape-ring!d. ColloquiaIn samenhang met, maar overigens onaf"hankelijk van het ge FIP-Congres zijn er tij"dens twee avonden telkens twee aparte col"loquia gehouden:~ What do we require from concrete andwhat can we achieve? (georganiseerd doorhet Zweedse Cement- och Betong lnstitutet)- Working environment and profit in con-crete construction (georganiseerd door deZweedse organisatie Byggh?lsan, een soortBedrijfsgezondheidsdienst voor de Bouw-nijverheid, die zich verder met sociale verze-keringen en veiligheid bezighoudt)- prediction of service life of concretestructures (georganiseerd door het Zweed-se concern Cement AB)- Mechanism of shear failure (georgani-seerd door de Afdeling Bouwmaterialen vanhet Lund Institute of Technology).Vooral de laatstgenoemde twee colloquia(Duurzaamheid en Afschuivingsbreuk) wa-ren van een behoorlijk niveau en kennelijkook interessant omdat het bijeenkomstenwaren van deskundigen die elkaar al ken-den, van vroegere ontmoetingen en in elkgeval uit de literatuur. Wie echter de offici?-le busverbindingen vanaf de 'M?ssan' miste,liep grote kans om ook deze colloquia temissen, daar bijna niemand wist waar zij inStockholm werden gehouden.8. Nederlandse congres-bijdragenTijdens het ge FIP-Congres zijn niet minderdan 16 Nederlanders aan het woord ge-weest. Ons land heeft dus heel wat bijgedra-gen aan het welslagen van dit congres. Des-ondanks leeft hier en daar het idee, dat Ne-derland nog veel meer had kunnenbijdragen.In tabel 6 wordt een overzicht gegeven vande Nederlandse bijdragen.9. SlotzittingDe slotzitting, in de namiddag van donder-dag 10 juni 1982, begon met de presentatievan twee uitnodigingen: een dubbele uitno-diging voor twee op elkaar aansluitendeFIP-Symposia in augustus 1984 in CalgarylAlberta, Canada, en een uitnodiging voorhet 10e FIP-Congres, dat in maart 1986 inNew Delhi, India, zal worden gehouden.De beide FIP-Symposia in Alberta wordengeorganiseerd door hetCanadian Prestres-sed Concrete lnstitute (CPCl). Eerst hetsymposium 'Concrete Pressureand StorageTabel 6Nederlandse bijdragen aan het geFIP-CongresCement XXXIV (1982) nr. 9Vessels' op 27 en 28 augustus 1984, daarnahet symposium 'Prefabrication' op 30 en 31augustus 1984. De deelnemers kunnen ver-volgens desgewenst naar VancouverlBritish Columbia, Canada, waar op 4 sep-tember 1984 het congres van de lABSEIAIPC zal beginnen.Het 10e FIP-Congres (16-21 maart 1986,New Delhi), dat wordt georganiseerd doorThe Institution of Engineers (India), krijgtals hoofdthema 'Prestressed Concrete inDeveloping Countries.' Bij de met fraaiedia's ge?llustreerde uitnodiging werd eropgewezen datlndia ligtin een gebied met 1 ?2 miljard inwoners (waarvan ruim 0,7 miljardin India) en dat er hier nog heel veel moetworden gebouwd. Uit India zelf verwachtmen zo'n 1000 deelnemers en uit de buur-landen ook nog wel 200 ? 300.Tijdens de slotzitting is bekendgemaakt, datde Engelsman John A.Derrington (van SirRobert McAlpine &Sons Ltd.) gedurende dekomende twee jaar president van de FIP zalzijn. De West-Duitser dr.Hans Wittfoht (vanPlensky & Z?llner Baugesellschaft mbH &Co) is voor die periode benoemd tot DeputyPresident (eerste vice-president).Openingszittingir.J.C.Slagter: Stormvloedkering Ooster-seheide (Keynote Address)Seminars (plenairezittingen)- Bruggenir.D.W.Bilderbeek: Bahrain Causeway- GebouwenDipl.-lng.J.N.J.A.Vambersky (organisator envoorzitter): Inleidingprof.Dr.-lng.H.W.Reinhardt: DemonteerbarebetongebouwenRapportages namens FIP-commissies(plenaire zittingen)- Voorspanstaal en voorspansystemenprof.dr.irAS.G.Bruggeling (commissie-voorzitter): Chairman's ReportirW.M.Faas: Inleiding (n.a.v. FIP-rapportCryogenic behaviour)- Betonwerken in en aan zeeir.J.H. van Loenen (commissie-voorzitter):Chairman's Report- Prefabricage in betoning.M.H.W.Peters: Voorschriften voor ka-naalplaatvloerenOpenbare vergaderingen van FIP-commis-sies (Engelstalig)- Betonwerken in en aan zeeir.J.H. van Loenen (voorzitter)ir.J.Buijs: Stootbelastingen- Voorspanstaal en voorspansystemenprof.dr.ir.A.S.G.Bruggeling (voorzitter)ing.D.C.Binnenkamp: Duurzaamheid VZA- Prefabricage in betonir.J.J.B.J.J.Bouvy: Vrije uitbouw met prefab-elementenTechnische bijdragen- Andere constructies (Duitstalig)ing.Th.Cool: Stadion G3lgenwaard. Utrechtir.H.W.Bennenk: Overkluizing De Boelelaan,Amsterdamir.C.J.M.Schiebroek: Explosiebestendigegebouwen- Research (Franstalig)ir.Ch.JVos: Koud-waterpijp voor OTECir.T.HAFeijen: Afgeveerde metro-banen57410.Tentoonstelling Concrete '82Tijdens het ge FIP-Congres is in het con-gresgebouw de technische tentoonstellingConcrete '82 gehouden. Een dergelijke ten-toonstelling dient de congressisten te infor-meren over de nieuwe technische ontwikke-lingen op de gebieden die door de FIP wor-den bestreken. Bij voorgaande congressenis die doelstelling niet zo goed tot zijn rechtgekomen. Daarom heeft de HP ook vorigjaar weer aan de leden-landen gevraagd omzo mogelijk een collectieve, nationale standin te richten. In Stockholm bleek alleen decombinatie STUVO/Betonvereniging ditidee geconcretiseerd te hebben. Het 'Hol-land Centre' dat hiervan het resultaat was,verdient ook daarom een afzonderlijke be-spreking (zie verder).Concrete '82 telde behalve het Holland Cen-tre 71 stands, waarvan sommige met eentwee- of drievoudige bezetting zodat er intotaal 77 bedrijven, organisaties e.d. aanwe-zig waren, met de volgende herkomst:Zweden 22overige Noordeuropese landen 4Duitse Bondsrepubliek 13Engeland 12overige Westeuropese landen 12Itali? en Spanje 8Hongarije 1USA en Canada 4Japan 177Zoals op een tentoonstelling tijdens eenFIP-Congres valt te verwachten, waren er inStockholm verscheidene stands geheel danwel grotendeels gewijd aan voorspansyste-men en voorspanstaal. Deze stands warengevuld met vijzels, verankeringen e.d. als-mede met foto's van gerealiseerde beton-constructies. Voor wie in het vak zit, zoalstoch nagenoeg alle congressisten, bodendie stands derhalve niets nieuws. De desbe-treffende standhouders gaven meer 'acte depr?sence' dan dat zij informatie over nieuwetechnische ontwikkelingen verstrekten. Ditgeldt trouwens voor het merendeel van destands in Stockholm. De exposanten warener kennelijk allereerst ten behoeve van hunrelaties.In dit opzicht heeft Concrete '82 misschienaan zijn doel beantwoord, maar een derge-lijke jaarbeurs-achtige tentoonstellinghoort toch feitelijk niet thuis bij een serieusinternationaal congres.Hoewel de tentoonstellingsruimte grensdeaan de voornaamste twee congreszalen, ishet bezoek eraan beperkt gebleven. Er wasdan ook niets gedaan om het bezoek te sti-muleren. Dit was bijvoorbeeld mogelijk ge-weest door de verstrekking van koffie enfrisdranken in de tentoonstellingsruimte telaten plaatsvinden. Ook de distributie vannationale congresbijdragen e.d. had hiereen plaats kunnen krijgen.'Holland Centre'Op initiatief van de STUVO, en daarbijgeassisteerd door de Betonvereniging,heeftNederland in Stockholm als enige landeen collectieve, nationale stand ingericht.8-9Het Holland Centre op de tentoonstellingConcrete '82, met een blik in de stand vanhet Delta Barrier SymposiumBij de realisering daarvan heeft het Neder-lands Centrum voor Handelsbevordering(NCH) een waardevolle rol gespeeld. Het al-dus tot stand gekomen Holland Centre wasgegroepeerd rondom een ontmoe-tingsruimte, waarin ook de publikaties vanBetonvereniging, Stichting GUR-VB, STU-VO en TH-Delft eenplaats hadden gekregen.Het geheel werd gecompleteerd door destands van 13 Nederlandse diensten, bedrij-ven, adviesbureaus, organisaties, institutene.d. Dit waren:Rijkswaterstaat (Ministerie van Verkeer enWaterstaat);NEDECO (Netherlands Engineering Consul-tants);Van Neerbos BetonchemieBV;Schokbeton BV;Combinatie Silobouw (Betonson, Van Lee,Schiebroek);Volker Stevin Beton- en Waterbouw BV;Nederlandse Spoorwegen NV;Nederlandse Draad-Industrie (NDI) BV;IBBC-TNO;Hollandsche Beton- en Waterbouw BV;Adviesbureau D3BN;Balm BV, E.S.B.D.;Delta BarrierSymposium 1982;Betonvereniging, CUR-VB, STUVO, TH-Delft.Deze 13 standhouders hebben er in belang-rijke mate toe bijgedragen, dat Nederlandzich tijdens het ge FIP-Congres te Stock-holm, en wel in de tentoonstelling Concrete'82, op een originele en tegelijk indrukwek-kende wijze kon presenteren als een landmet veel technische kennis en vaardigheid,en bovenal met een grote saamhorigheid.Daardoor werd het Holland Centre een ont"moetingsplaats, niet alleen van destandhouders en de Nederlandse congres-sisten, maar ook van een groot aantalbuitenlanders.Nationale congresbijdragen e.d.Het is bij de FIP-Congressen een goede ge-woonte dat de leden-landen in zgn. 'mem-Cement XXXIV (1982) nr. 9bergroup stands' de gelegenheid krijgenom nationale congresbijdragen e.d. te dis-tribueren. Ook in Stockholm werd die gele-genheid geboden, jammer genoeg niet in dedirecte omgeving van de technische ten-toonstelling Goncrete '82.De omvangrijke papiermassa die aldus ver-zameld kon worden (het postkantoor stondter beschikking om alles te verzenden), be-stond ook nu weer uit twee categorie?n:~ collectieve publikaties van een aantalleden-landen van de FIP (deels specialeboekwerken, overigens speciale edities vannationale tijdschriften),- individuele publikaties over allerleionderwerpen (merendeels de op schrift ge"stelde Technical Contributions).Wie al die publikaties heeft verzameld, zoalszeer veel congressisten hebben gedaan,komt op vrij eenvoudige wijze in het bezitvan een zeer grote hoeveelheid informatie.Na ontvangst ervan, d.w.z. na thuiskomst,zal het echter de nodige zelfdiscipline kos-ten om al die informatie te bestuderen, teselecteren en te distribueren, opdat het me-rendeel niet ongezien in de prullenmandverzeild raakt. Dit geldt trouwens evenzeer575voor de Proceedings van hetge Flp?Congres!'The Netherlands: a country presents itself'Geheel afwijkend van wat tot dusverre ge"bruikelijk was (bij het Nederlandse FIP-Iidevenzeer als bij alle andere FIP-Ieden), heeftNederland zich op het ge FIP-Congres ookgepresenteerd met de brochure 'TheNetherlands: a country presents itself'(ondertitel: Concrete, staft of life) [4]. Bij deoffici?le opening van het Holland Centre(maandag 7 juni 1982) heeft dr.ir.L.J.M.Ne"lissen als voorzitter van de STUVO de eerstetwee exemplaren van deze bijzonderepubli-katie overhandigd aan mr.Ph. van Heusde,de Nederlandse ambassaeur in Zweden, enaan prof.R.Lacroix, de president van de FIP.Daarna heeft ambasseur Van Heusde, dievergezeld was van zijn charmante (Zweed-se) echtgenote, het Holland Centre officieelgeopend.11. Eerste FIP-BetonkanoraceHet idee om kano's van beton te bouwen enmet dergelijke betonkano's wedstrijden tehouden, is voor het eerst in 1970 in de Ame-rikaanse staat IIlinois geconcretiseerd. In10-11Uitreiking van de eerste exemplaren van deNederlandse congresbrochure aanFIP-president prof. Lacroix en ambassadeurVan Heusde (rechts)12-15De Eerste FIP-betonkanorace. Deconstructieprijs werd gewonnen door hetAustralische team. Door het toepassen vaneen minimale wanddikte in ferrocementkonden zij hun boot (in losse delen)opgerold vervoeren. Veel aandacht was erook voor 'de 7 dingetjes', ??n van de tweeboten van het Betondispuut, metvoorspanning samengesteld uit 7prefab-segmenten1977 is dat idee ook in Europa ge?ntrodu-ceerd, want toen is op initiatief van het Be-tondispuut (TH-Delft) in Delft de eerste Ne-derlandse betonkanorace gehouden. Daar-na zijn - inmiddels internationaal geworden- betonkanoraces gehouden in Eindhoven,Breda, Zwolle, Rotterdam en dit jaar in Hen-gelo. Dergelijke wedstrijden staan openvoor technische studenten, die zelf hun be-tonkano (mee) gebouwd moeten hebben.Het in Delft en Eindhoven in praktijk ge"brachte idee heeft daarna ook geleid tot in-ternationale betonkanoraces in Engelanden Belgi?, en dit jaar tot de Eerste FIP-Betonkanorace te Stockholm, ter gelegen-heid van het ge FIP-Congres.Deze internationale betonkanorace is dins-dag 8 juni 1982 gehouden op het water vande Riddarfj?rden, tegenover het stadhuisvan Stockholm, d.w.z. in het hart van dehoofdstad van Zweden. Aan deze race werddeelgenomen door 17 teams uit zes ver-schillende landen: Zweden (7), Nederland(4), Engeland (2), Denemarken (1), DuitseBondsrepubliek (1), Noorwegen (1) en Au-strali? (1).De vier Nederlandse betonkano's waren albekend van de race in Hengelo: twee van debetonkanovereniging Koers/U.T.(TH-Eind-hoven) en twee van het Betondispuut (TH-Delft). Bij de weging was er al direct veelbelangstelling voor de Australische kano,die met een gewicht van 25 kg verreweg delichtste was. Zijn opvolgers waren de tweekano's uit Eindhoven, met een gewicht vanrespectievelijk 36 kg en 37 kg. De ene Delft-se kano (44 kg), met de veelzeggende naamWASA-2, heeft in Hengelo de snelheidsprijsgewonnen. De andere betonkano uit Delftwas door zeven in Delft studerende ing'smet behulp van voorspanning samenge-steld uit zeven prefab-segmenten (vandaarde toepasselijke naam DE 7 DINGETJES).Met een gewicht van 167,5 kg was deze op-merkelijke voorgespannen, geprefabriceer-de betonkano verreweg de zwaarste inStockholm, waar echter ook nog kano's meteen gewicht van respectievelijk 153 kg, 147kg, 135 kg en 132,5 kg hebben meegedaan.Na de gebrUikelijke series, halve finalesenz., bleek bij de finale het team van deTechnische Universiteit van Lyngby, Dene-marken, het snelste te zijn, gevolgd door deAustralische kano en de Delftse WASA-2.Cement XXXIV (1982) nr. 9De Australische kano, Aurora Australis ge-naamd, ontving zeer terecht de constructie-prijs. Deze bijzonder lichte, snelle en ooknog fraai afgewerkte betonkano is namelijkop een zeer originele wijze gebouwd. DeAustralische studenten van de School of Mi-ning and Civil Engineering, Universiteit vanSydney, hebben hierbij een oplossing ont-wikkeld voor het probleem: Hoe vervoer jeeen betonkano van zo'n 6 m lengte over dehalve aardbol? Van de door hen ontworpenkano hebben zij in Sydney een 'uitslag' ge-maakt, zodat de bodem, de zijkanten en hetdek in een plat vlak kwamen te liggen. In devorm van deze uitslag is daarna een vlakkeplaat gemaakt van een soort ferrocementMet een dikte van nauwelijks 1 mm bleek ditmateriaal opgerold te kunnen worden, zon-der dat er in de cementmortel scheuren ont-stonden. Aldus kon de gehele betonkanogemakkelijk vervoerd worden, namelijk alseen rol met een lengte van 1,25 m en eendiameter van ca. 0,7 m. In Stockholm werddit pakket weer uitgerold, waarna dezevouw-kano zijn definitieve vorm kon krijgen.Daarbij is gebruikgemaakt van smalle stro-576ken van hetzelfde materiaal die eveneens inopgerolde toestand van Sydney naar Stoc-kholm waren vervoerd.De 'Aurora Australis', die overduidelijk dederde generatie betonkano's inluidt en inStockholm veel bewondering heeftgeoogst, is in de Zweedse hoofdstad achter-gebleven, toevertrouwd aan de goede zor-gen van de Zweedse Betonvereniging die ditbijzondere geschenk met begrijpelijke trotsin ontvangst heeft genomen.A.A. van der VlistLiteratuur1. G.Sommerville, Some personal researchon research; Concrete 16 (1982) nr. 5, mei1982, blz. 37-382. A.A. van der Vlist, Voorgespannen betonen internationale samenwerking; CementXXII (1970) nr. 6, blz. 231-2383. M.G.P.Nelissen, HP-Congres 1978 teLonden; Cement XXX (1978) nr. 10, blz. 479-4854. M.G.P.Nelissen, Concrete - Staff of Life;Cement XXXIV (1982) nr. 7, blz. 443-447