Een netwerk van beton6201484beton in beeldbeton in beeldEen netwerk vanOpvallende betonnen balkenstructuur in metrostation in BoedapestEen netwerk van beton 62014 85beton Onder de oppervlakte van het historische erfgoed inBoedapest (Hongarije) zijn twee ultra moderne metro-stations gerealiseerd. Station Fv?m t?r, op de linker-oever van de Donau, is een tweelingbroer van stationSzent Gell?rt t?r aan de overzijde. De stations zijnuitgevoerd met een indrukwekkende betonconstructie.Beide stations zijn onderdeel van de metrolijn M4 diehet zuiden van de stad verbindt met het centrum.11 Twee van de ontwerpuitgangspunten vande moderne metrostations in Boedapestwaren een opvallend interieurontwerp temaken en de constructie goed in het zichtte latenEen netwerk van beton6201486beton in beeldfaciliteiten. Vanuit hier kan het perron worden bereikt via vierroltrappen. Deze zijn geplaatst in een lange tunnel, uitgevoerdin schoonbeton. De tweede ingang, gelegen nabij de TU Boeda-pest (M?egyetem), is uitgerust met twee liften en een vastetrap. Vanaf deze ingang zal het station ook worden verbondenmet de grote ondergrondse parkeergarage die nog moetworden gebouwd.BalkenstructuurHet station bestaat uit een doosgedeelte en een tunnelgedeelte.Twee van de ontwerpuitgangspunten waren een opvallendinterieurontwerp te maken en de constructie goed in het zicht telaten. Dit is bereikt met opvallende kriskras lopende betonbalkenop drie niveaus, die samen een groot betonnen netwerk vormen.Dit kan worden gezien als symbool van vervoer en reizen met dehectische, kriskras lopende wegen van de reiziger. Toepassingvan de balken had tegelijkertijd een eenvoudige reden: steunbieden aan de wanden tegen horizontale belastingen.Langs de 7,34 km lange metrolijn zijn tien halten te vinden. Deeerste ontwerpplannen voor M4 werden gemaakt in de jarentachtig en negentig. Daarin werden stations geschetst die demanier van denken uit de jaren zeventig en tachtig weergaven.Voor de huidige metrolijn zijn deze tekeningen ge?pdatet naarde wensen van de eenentwintigste eeuw, met als belangrijkstedoel mensen te stimuleren meer gebruik te maken van open-baar vervoer.36 m onder straatniveauGelegen onder de oever van de Donau is station Szent Gell?rtt?r een van de diepst liggende halten van de metrolijn; het plat-form ligt op 36 m onder straatniveau. Deze ligging bepaalt vooreen belangrijk deel het ontwerp van het station. Het directbovenliggende gebied maakt deel uit van de Werelderfgoedlijstvan UNESCO.Het station heeft twee ingangen. De hoofdingang aan hetSzt. Gell?rtplein is een eenlaags gebouw met loketten en andereEen netwerk van beton 62014 87A Aplatform+4 level0 5 10 15platform+0 level0 5 10 152 Het moderne station SzentGell?rt t?r is ingepast in hethistorische centrum vanBoedapest; rechts op de fotoeen van de ingangen3 In het tunnelgedeelte zijn dewanden bedekt met illustratiesvan moza?ektegels van hetHongaarse Zsolnai porselein,wat ook gebruikt is in hetnabijgelegen Hotel Gell?rt4 Het station bestaat uit eentunnelgedeelte (links) en eendoosgedeelte (rechts)5 De hoofdingang aan hetSzt. Gell?rtplein is via vierroltrappen in een tunnelverbonden met het perronEen belangrijke opgave was de verlichting. Doordat er weinigmogelijkheden bestonden voor daglichttoetreding moest hetontwerp worden gebaseerd op kunstmatige verlichting. Gepro-beerd is het natuurlijke daglicht zo veel mogelijk te imiterenwaarbij het gevoel moet ontstaan dat er zonlicht invalt doorhet netwerk van betonbalken.Twee bouwmethodenHet doosgedeelte bevindt zich onder de kade en is gebouwdin een open bouwput, gerealiseerd met de cut-and-cover-methode. De bouwput wordt deels begrensd door diepwanden,deels door stalen damwanden. De wanden zijn bedekt met234 5Een netwerk van beton6201488 PROJECTGEGEVENSproject M4 Szent Gell?rt t?r,ondergronds station, Boedapest (HU)locatie Szent Gell?rt t?r, Boedapest (HU)opdrachtgever Budapesti K?zleked?si Zrt.architect sporaarchitectsconstructeur en aannemer consortiumFmterv (Boedapest), Uvaterv (Boedapest)en Mott-macdonald (Boedapest)bvo 7100 m2ondergrondse verdiepingen 5bovengrondse verdiepingen 1massa gewapend beto circa 31 500 m3planontwerp 2005-2012realisatie 2006-2014prijs circa 25 miljoenbeton in beeld 6 Het station is uitgevoerd via de cut-and-cover-methode (openbouwputmethode)7 Station Szent Gell?rt t?r in uitvoering8 Een van de zijden van het doosgedeelteis bedekt met cortenstaalgeprefabriceerde betonnen panelen die onder meer de ventila-tiekanalen verbergen. Een van de zijden van het doosgedeelte isbedekt met cortenstaal, daar waar de twee liften zijn geplaatstmet glazen wanden die naar binnen kijken.Het andere stationsdeel is gesitueerd onder bestaande bebou-wing. De tunnel is gebouwd via de NAT-methode (NewAustrian Tunnelling Method). Hierbij is de te realiseren tunnelonderverdeeld in segmenten die vervolgens sequentieel wordenontgonnen. Vaak wordt voor deze methode mijnbouwappara-tuur ingezet.Het combineren van deze twee delen tot ??n geheel was eengrote uitdaging. De architect heeft ervoor gekozen juist eenafwijkende afwerking toe te passen. In het tunnelgedeelte zijnde wanden daarom bedekt met illustraties van moza?ektegels.Gekozen is voor de keramische tegels van het HongaarseZsolnai porselein omdat dezelfde zijn gebruikt in het nabij-gelegen Hotel Gell?rt. 687