prof.ir.B.W.van der Vlugtbestuurslid Stichting CUR-VB De Nederlandse enEuropese bouwvoorschriften1. InleidingIn de jaren 1974-1976 verschenen de delen A t/rn Fvan deVoorschriftenBeton. Verwacht wordtdat in het komende najaar het Concept 'Aanvullingen en wijzigingen' wordt gepubliceerd.Volgens het tijdschema zullen deze aanvullingen en wijzigingen in het voorjaar van 1981 alsnorm rechtsgeldigheid krijgen.Het opstellen van voorschriften en/of richtlijnen als een continu proces, lijkt onafwendbaar.Over ca. een jaar zullen dan ook nieuwe commissies moeten worden ingesteld om de Voor-schriften Beton in haar geheel te herzien. Dit betekent dat men het over een jaar eens moet zijnover de opzet en de vorm van een nieuwe VB.Op zichzelf zal de bovenstaande opmerking weinig verbazing mogen wekken. Degenen die alzo'n 25 jaar lang de voorschriften hanteren, beseffen maar al te goed dat deze voorschriften ineen tijdsbeeld moeten passen en niet remmend mogen werken op nieuwe ontwikkelingen.Toch wijkt de situatie rond de voorbereiding van nieuwe voorschriften af van het geijkte, onsvertrouwde patroon. Deze voorbereidingen worden thans ineen breder verband bezien,enerzijds nationaal (afstemming van de constructieve voorschriften, de VB en de TGB's voorstaal, hout, metselwerk en aluminium), anderzijds Europees, daardoorde EG plannenwordenuitgewerkt om de voorschriften in de verschillende lidstaten te harmoniseren.Met het oog op de komende ontwikkelingen die zich verleden jaar al duidelijk aftekenden,besloot de CUR-VB, verantwoordelijk voor de Voorschriften Beton, na te gaan hoe de VB'74door verschillende gebruikers wordt beoordeeld. Medio '79 is met de hulp van 25 enqu?teurseen meningenonderzoek gehouden onder ongeveer 200 gebruikers. De responswaszeergoed.Een samenvatting van het onderzoek envan de resultaten vindt men onder 2.Uit de resultaten van hetmeningenonderzoek kunnen wel enkeleconclusiesworden getrokken,maar veel vragen staan nog open zoals: hoe gedetailIeerd moeten de voorsch riften zijn, moetenrekenmethodes worden voorgeschreven en: in hoeverre kunnen onderwerpen uit de VBworden gelicht en tot aparte norm worden gemaakt. Enkele gedachten hierover wordengegeven in 5.2. Het meningenonderzoekHet aantal respondenten bedroeg 190, verdeeld over de volgende categorie?n:constructeurs bijzondere constructiesconstructeu rs uti Iiteitsbouwconstructeurs waterbouwconstructeurs woningbouwconstructeurs geprefabriceerde constructiesbetontechnologengrondstoffenproducentenbouw- en woningtoezichtenMTS-onderwijsHTS- en TH-onderwijsuitvoering en toezichthouders1519151519191919201119Cement XXXII (1980) nr. 4Het opleidingsniveau was voor ongeveer 85% HTS en hoger.De meerderheid van de respondenten bleek geen grote problemen met de VB'74 te hebben; 48respondenten (25%) vonden de VB'74te gecompliceerd, 49 vonden de hanteerbaarheid slecht.Deze twee groepen vielen niet samen: 74 respondenten (40%) vonden ?f de VB te gecompli-ceerd, ?f de hanteerbaarheid slecht, ?f beide.Op de vraag, of men een andere indeling wenst, antwoordden 86 bevestigend, 90 ontkennend.Die hielden elkaar dus in evenwicht. Van de 90, die geen andere indeling wensen, vindtoverigens 50% de indelingnietgoed ofalleen goed, indien een handleiding de hanteerbaarheidverbetert.Bij de vraag 'Gesteld dat de indeling wordt gewijzigd, aan welke indeling geeft u dan devoorkeur',kozen179Cement XXXII (1980) nr. 4104 voor a: splitsing in 'uitvoering' en 'berekening' (volgens de CEB-FIP Model Code)48 voor b: splitsing in 'eenvoudig betonwerk' en 'gecompliceerd'11 voor c: splitsing in een basisnorm en een aantal normen voor materialen, beproevin-gen, mechanische verdichting, samengestelde constructies, bruggen, vza, brand-werendheid, enz.19voorandere mogelijkh?den, voor het merendeel varianten op a,vooreen deel ook op b en c.Van de 48 stemmen voorb kwamen 14van de groep MTS-onderwijs; ook degenen, die de VB '74te gecompliceerd enlof slechthanteerbaar vonden, kozen relatief veel voor b.Bij degenen, die 'te gecompliceerd' enlof 'slecht hanteerbaar' oordeelden, bleek een belangrijkbezwaar te zijn: het vele opzoekwerk in verschillende paragrafen en zelfs verschillende delen,nodig voor ??n berekening.Uit de antwoorden en uiteen gesprek met de enqu?teurs isgebleken, dat de huidige voorschrif-ten niet inzichtelijk zijn voor de uitvoering. De indruk bestaat, dat een groot gedeelte van demensen op het werk de voorschriften niet kent.3. EG-harmonisatieIn het kader van de Europese Gemeenschap wordt gewerkt aan harmonisatie van de bouw-voorschriften in de negen lidstaten. Deze activiteit vloeit voort uit art. 100 van het verdrag vanRome, datbepaalt dat handelsbelemmeringen tussen de lidstatenmoeten worden opgeheven.Het is de bedoeling binnen enkele jaren te komen tot de volgende Eurocodes (EG) op construc-tief gebied:EC1: algemene grondslagen, die gelden voor EC2 t/m EC 7EC2: betonconstructiesEC3: metaalconstructiesEC4: gemengde constructies staal-betonEC5: houtconstructiesEC6: metselwerkconstructiesEC7: funderingsconstructies.Deze Eurocodes moeten zodanig worden opgesteld, dat ze qua toepasbaarheid gelijkwaardigzijn aan de nationale voorschriften.De status van de Eurocodes ligt nog niet geheel;vast; waarschijnlijk worden het alternatieveCoptional') voorschriften naast de nationale voorschriften. Dit betekent, dat voor iederprojectof alternatief ontwerp naar keuze van de ontwerper de nationale voorschriften of de Eurocodes. kunnen worden aangehouden.De numerieke waarden van de veiligheidsco?ftici?nten zullen waarschijnlijk per land wordenvastgesteld.Per Eurocode worden drie commissies ingesteld.? Een werkgroep, die het concept Eurocode moet vaststellen. Voor EC1 zitten hierin voorNederland: ir.P.H.Jansma,ir.H.C.van den Berg en ing.A.C.van Riel; voor EC2: ing.D.C.Binne-kamp, ingAC.van Riel en prof.ir.B'w.van der Vlugt.? Een redactiegroep ter ondersteuning van de werkgroep. Deze redactiegroep zal de voorstellenvan het hierna te noemen redactieteam bekijken en advies geven aan de werkgroep. NamensNederland participeren ing.D.C.Binnekamp en ir.P.H.van Hellemond in de redactiegroep vanEC1 en ing.D.C.Binnekamp en ingAGerritse in de redactiegroep van EC2.? Een redactieteam, dat de voorstellen maakt en het meeste werk zal moeten verzetten. VoorEurocode2 bestaat het redactieteam uit: Levi (It), Perchat(Fr), Short (GB), Stiller(DBR),Sailiard(CEB; frl.De werkgroep voor EC1is tegelijkertijd stuurgroep voor het gehele EC-project en heeft alszodanig de taak van co?rdinatie en supervisie van het werk aan EC2 tlm EC7.Het is de bedoeling dat de werkgroep van EC2 het concept EC2 in de eerste helft van 1982vaststelt, na consultatie van de respectieve achterbannen in de lidstaten, waarvoor 9 maandenzijn uitgetrokken. Voor de achterban ten behoeve van EC2 zal CUR-VB zorgdragen. Alsachterban bij het opstellen van de andere Eurocodes zullen hoogstwaarschijnlijk de TGB-commissies van het NNI worden ingeschakeld.4. Harmonisatie in NederlandUit het overzicht van de Eurocodes op constructief gebied zal duidelijk worden dat de wensbinnen Nederland toteen afstemming op elkaarvan de constructieve normen doerde Europeseontwikkelingen wordt gestimuleerd. Daarbij wordt gestreefd naar een herziening van de TGB1972. Dit betreft dan zowel de technische inhoud als de gehele opzet. Noodzakelijke aanvullin-gen, nieuwe veiligheidsbeschouwingen alsmede kritiek op de bestaande versies noopten tothet nagaan van een opzet met meer samenhang en grotere praktische bruikbaarheid (speciaalvoor het 'routine'-werk). Ten einde een meer doelmatige totaalopzet te bereiken is een modeluitgewerkt voor de TGB-staal.De plenaire TGB-commissie heeft op grond van deze voorstudie besloten een werkgroep in testellen 'Randvoorwaarden TGB', waarin behalve vertegenwoordigers van de onder de TGBvallende materialen ook de CURIVBis uitgenodigd, waarbij ervan wordt uitgegaan dat de VBfunctioneert als de TGB-beton.De resultatenvan het meningenonderzoek, vermeld onder 2, zullen dus niet alleen de leidraadvormen in eigen kring, en voor de Nederlandse vertegenwoordigers bij het werk aan deEurocodes, maar zijn eveneens van belang bij het overleg in de TGB-werkgroep.180Cement XXXII (1980) nr. 45. Vorm toekomstige VBBij het vaststellen van de opzet en vorm van de volgende voorschriften moet rekening wordengehouden met de volgende desiderata. De VB moeten:- bepaalde kwaliteiten garanderen, in het bijzonder ten aanzien van veiligheid;- tot economische oplossingen leiden (ontwerp + uitvoering + gebruik);- hanteerbaar zijn voor een grote verscheidenheid van gebruikers;- het inzicht in het gedrag van constructies verhogen;- niet remmend werken op technische ontwikkelingen;~ niet snel verouderen bij wetenschappelijke ontwikkelingen;- niet discriminerend werken voor bepaalde technieken (hetzelfde geldt voor het totaal van debouwvoorscnrltten):debasis vormen voor kwaliteitseisen bij certificering;- zowel intern als met andere voorschriften consistent zijn;- zodanig zijn opgebouwd, dat de introductie van ende overgang naarinternationalevoorschrif-ten geen grote problemen geven;VB en de TGB's (staal, hout, metselwerk en aluminium) moeten bij voorkeur dezelfde opbouwhebben.Daarnaast moet in het algemeen worden gestreefd naar continu?teit in opzet en vorm van devoorschriften.Uit het meningenonderzoekis gebleken, dat het merendeel van de gebruikers geen groteproblemen heeft met de VB'74. Dat geeft een aanwijzing, dat men voorzichtig moet zijn meteenrigoreuze verandering in de opzet.Uit het onderzoek is ook naar voren gekomen, dat de voorschriften bij de uitvoering minderbekend zijn dan wenselijk is. Bij een splitsing in 'ontwerpen berekening' en 'uitvoering' zou hetdeel over de uitvoering beter afgestemd kunnen worden op de praktijkbehoefte.Toch is het de vraag of de voorschriften ooit aantrekkelijke lectuur voor de man op het werkzullen worden.DeCUR-VB is van mening, dater naast de voorschriften eenseriegemakkelijk leesbare 'leaflets'moet komen, waarin belangrijke uitvoeringszaken worden besproken en waarin naar artikelenin de VB kan worden verwezen (in Duitsland bijv. bestaat dit systeem).Om de voorschriften voor de ontwerper beter hanteerbaar te maken, kunnen verschillendeveranderingen worden overwogen zoals:? de bovengenoemde splitsing in ontwerp/berekening en uitvoering;? onderwerpen, die niet voor ontwerp en berekening noodzakelijk zijn, uit de VB te lichten en ereen aparte norm van te maken, bijv. hetmateriaal beton (dat gebeurt al met andere onderwer-pen, zoals staal, voorspanstaal, verankeringssystemen, e.d.);? naast en gelijktijdig met de voorschriften handleidingen uit te geven, waarin op basis van devoorschriften berekening en dimensionering van de gangbare constructies stap voor stapworden beschreven. De voorschriften kunnen dan worden beperkt tot fundamentele zaken eneen permanenter karakter krijgen. Bepalingen kunnen meer de vorm krijgen van 'volgens deelasticiteitstheorie met de algemeen aanvaarde vereenvoudigingen'. Een bezwaar hiervan kanzijn, dat niet altijd duidelijk zal zijn wat wel en wat niet wordt aanvaard, bijv. door bouw- enwoningtoezichten.? binnen nauw omschreven grenzen (bijv. ten aanzien van wapeninqspercentaqe, slankheid,stabiliteit) vereenvoudigde regels te geven, eventueel met hogere veiligheidsco?ffici?nt.6. Drukke jarenBij de op gang komende ontwikkelingen op het gebied van TGB's, VB en EC's (om deafkortingen maar eens achter elkaar te gebruiken) zullen de komende jaren waarschijnlijk vrijveel mensen betrokken zijn. Het meest dwingend lijken de Eurocodes waarvoor een strakwerkschema is opgesteld. Onvoldoende aandacht voor de concepten vanwege tijdgebrek ofeen tekort aan mankracht verzwakt de onderhandelingspositie van de Nederlandse verteqen-woordigers enkan schadelijke gevolgen hebben voor specifieke Nederlandse belangen. Debehandel ing van deze concepten is (wat EC2 betreft) te regelen via de georganiseerde kanalenbinnen de betonwereld, ofwel door inschakeling van bepaalde bureaus waaraan dan eenbetaalde opdracht wordt verleend. Een combinatie van beide geniet wellicht de voorkeur.Via dit tijdschrift wordt de lezer zo goed mogelijk van de ontwikkelingen op de hoogtegehouden.181