C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 444De Bisschoppen wordt gebouwdtussen de Heidelberglaan en Cam-bridgelaan aan een bestaandefietsroute: de Bisschopssteeg. Detwee torens tellen beide twintigverdiepingen; ??n toren ligt paral-lel aan de Cambridgelaan, deander aan de Bisschopssteeg(fig. 1). De herenhuizen bestaanuit drie lagen en liggen voorname-lijk aan de Bisschopssteeg (fig. 2).Aan De Bisschoppen wordtsamengewerkt door de GemeenteUtrecht, Universiteit Utrecht,Hogeschool Utrecht en SSHUtrecht (Stichting Sociale Huis-vesting). Het is de bedoeling meteen aantal projecten op de Uithofhet tekort aan studentenhuisves-ting terug te brengen. In totaal zalDe Bisschoppen 552 kamers enwoningen tellen, verdeeld in circa65% kamers en 35% zelfstandigewoningen. Een deel zal gemeubi-leerd aan buitenlandse studentenworden verhuurd.In de torens komen woongroepenmet drie, vier of vijf kamers (fig. 3,4). Er zijn ook een paar groepenvan twee kamers. De herenhuizenzijn ge?nspireerd op de populairestadspanden en bedoeld voortelkens tien bewoners. De kamerszijn gemiddeld 18 m2groot.Als onderdeel van het projectkrijgt de Hogeschool Utrecht ertevens ruim 4500 m2aan lesloka-len en kantoorruimte bij. Boven-dien wordt in het complex depublieksruimte van SSH Utrechtgehuisvest (650 m2). Verder is deruimte in de plint vooral bestemdvoor bergingen en een fietsenstal-ling.C o n s t r u c t i e / s t a b i l i t e i tDe beide woontorens zijn gefun-deerd op in de grond gevormdepalen (?800 mm) met daarop eenbalkenrooster cq een met hetStudentenhuisvesting De Bisschoppen op De UithofPrefab en ter plaatse gestortin evenwichtA. Meulenkamp, Koopmans BouwNaast een kenniscentrum wordt de Utrechtse Uithof steeds meer ook eencampus, waarop studenten kunnen wonen en recre?ren. In 1999 verrees aande Cambridgelaan het eerste wooncomplex, met circa 1000 wooneenheden.In 2004 kwamen met een tweede project nog eens 233 bewoners naar DeUithof. Komend najaar wordt het derde wooncomplex, `De Bisschoppen'opgeleverd. Dit project bestaat uit twee 60 m hoge torens en een aantalherenhuizen. De torens zijn opgetrokken in tunnelgietbouw in combinatiemet prefab betonnen dwarswanden.1 |Artist impression metlinks toren A1 en rechtstoren C22 |Plattegrond bouwlocatieBC1 (HvU)C2 (SSH)A2A1CambridgelaanBisschopssteegC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 4 45holle-wandsysteem gevormdekelder. De begane-grondvloerenzijn uitgevoerd met ribcassettepla-ten. Voor de opbouw van de plintzijn holle wanden in combinatiemet kolommen en een balken-rooster toegepast.De verdere opbouw van beidewoontorens is relatief eenvoudig.De stabiliteit in dwarsrichtingwordt verzorgd door de woning-scheidende wanden. Voor de stabi-liteit in langsrichting zorgt telkenseen gangwand in combinatie metenkele dwarswanden. De woning-scheidende wanden zijn uitge-voerd in ter plaatse gestort beton(B 35 van fundering t.m. vierdeverdieping; daarboven B 25). Dedwarswanden zijn uitgevoerd inhet holle-wandsysteem. Dewanden zijn 250 mm dik; devloeren 190 mm. Vanwegegeluideisen zijn zwevende dek-vloeren toegepast. Er waren geenspecifieke trillingseisen gesteldaan de constructie.De flexibiliteit van de plattegrond isbeperkt: draagstructuur en stabili-teit in combinatie met de smallebeukbreedtes van 4200 mm zorgenvoor een beperkte indelingsvrij-heid. De langsgangwand wordtgevormd door aan ??n zijde eenlichte scheidingswand en aan deandere zijde de betonwand die totde draagstructuur behoort en medede stabiliteit verzorgt. Toren A1heeft een bruto vloeroppervlak perverdieping van 715 m2; toren C2van 500 m2.De gevel wordt gesloten metprefab betonnen, gevelsluitendeelementen en buitenmetselwerkmet aluminium kozijnen.B o u w m e t h o d i e kDe keuze voor de hoofdaannemeris na een selectieprocedure totstand gekomen. Vervolgens is hetproject uitgewerkt in een bouw-team, waarin de hoofdaannemerals gelijkwaardige partner aan tafelzat met de architect en de advi-seurs constructie, installaties,bouwfysica en bouwkosten. In ditoverlegstadium stonden vorm enindeling van de torens overigens alvast. Het bouwteam bood een flinkaantal voordelen, zoals:? inspraak in besteksfase/besteks-samenstelling;? inspraak in prijsvorming;? bouwen volgens eigen plan vanaanpak.Na bestudering van de constructie-gegevens werden voor de uitvoe-ring twee opties nader bekeken: de`wanden-breedplaat'-methode ende tunnelgietbouwmethode. Door-slaggevend bij de calculaties wasde bouwsnelheid. Gezien het groterepetitie-effect bleken de investe-ringskosten in tunnelbekistingenruimschoots goedgemaakt tekunnen worden door de korterebouwtijd. Ook de afstemmingenin het totale proces (een vijfdaagsecyclus voor alle opvolgende bewer-kingen aan gevels, stabiliteitswan-den en in de afbouw) zijn hierbijmeegewogen.Er is gebruikgemaakt van een vol-tunnelsysteem met een inzet vandrie tunnelkisten bij toren A1 entwee tunnelkisten bij toren C2(foto 5). De stabiliteitswandenzijn als holle wanden direct na hettunnelstort geplaatst en afgewerkt.De schuine beukdelen zijn doormiddel van holle wanden en schil-vloeren in de cyclus opgenomen.Het geheel is ondersteund dooreen tweetal torenkranen die percyclus ofwel de tunnelcyclus ofwelde gevelsluiting/stabiliteitswan-dencyclus begeleidden. In combi-natie met het overige verticaletransport voor de gevelafwerkingis een zeer hoge kraanbezettings-graad gehanteerd.3, 4 | Plattegrond standaardverdieping toren A1en C21219*4200= 378005540465442031125807770180077702113162362319633643554119635035018040AaAb Ac Ad Ae Af Ag Ah Ai Ak AlA1A2A3A4A5A6A1A2A3A4A5A62113147375*4200= 252002580617016001800777018007770331413503507770258022138275862318040C12CeCdCcCbCaC11C10C9C8C7C6C5C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB ou wtechniekcement 2006 446Vrijwel al het leidingwerk istijdens de ruwbouw ingestort. Deopbouw van de installatie is volle-dig ge?ntegreerd in het proces.LaagbouwDe uitvoeringsmethodiek van delaagbouw was niet afhankelijk vande hoogbouw. Gezien de beperkterepetitie en de afwijkende beukaf-metingen (stramienmaat 7200mm) is hier gekozen voor eenopzet in ter plaatse te stortenwanden (d = 250 mm) en breed-plaatvloeren (d = 250 mm). Omdatdeze werkzaamheden zich niet ophet kritieke pad bevonden, was detotale bouwtijd niet echt relevantvoor het totale werk.Het casco van deel C1, een vijf ver-diepingen tellende uitbreiding vande Hogeschool Utrecht, is uitge-voerd in prefab-betonwanden incombinatie met een balkenrasteren breedplaatvloeren.B i j z o n d e r h e d e nVanwege de beperkte ruimtes vooropslag is extra aandacht besteedaan het logistieke proces. Draai-boeken voor bouwplaatsopslag enkraaninzet waren hierbij onmis-bare hulpmiddelen. Aansluitendop het voorgaande is voor allemedewerkers tijdelijk een apartparkeerterrein aan de overzijdevan het bouwterrein aangelegd.De totale bouwtijd van beidetorens bedroeg 24 maanden. nProjectgegevensopdrachtgevers:SSH Utrecht en Hogeschool vanUtrechtdirectie:ABT adviseurs in bouwtechniekarchitect:K?tter en Salman architecten b.v.constructeur:Strackee Bouwadviesbureauhoofdaannemer:Koopmans Bouw b.v.leverancier prefab beton:Betonindustrie HCIleverancier bekisting:Materieeldienst Bergambacht (vesti-ging Enschede)leverancier betonspecie:Betonmortelcentrale Befu5 |Toren C2 in aanbouw metinzet van twee voltun-nels6 |Luchtfoto van het totaal:links toren C2 met deonderbouw voor deHogeschool Utrecht (C1);rechts vooraan de wonin-gen deel B; geheel rechtsde appartementen A2met de commerci?leruimtes en de toren A1