Betonwegenbouwmachinemet glijdende bekistingdoor ir. C. van de Fliert,hoofdtechnoloog RijkswegenbouwlaboratoriumOp 14, 15 en 16 mei werd in Duitsland tussen Dreisen en G6II-heim (ongeveer 40 km ten noord-westen van Mannheim) een de-monstrate gegeven van de aanleg van een cementbetonverhar-ding met behulp van een machine met glijdende bekisting.De uit Amerika afkomstige en nog de enige in Europa aanwezigeafwerkmachine van dit type ('Rex' slipformpaver) werd vanuitZwitserland voor dit werk verhuurd aan een Duitse aannemer.De betonverharding, breedte 3,50 m, dikte 15 cm, werd aan-gelegd ten behoeve van een parallelweg voor landbouwverkeerlangs een grotere toeleidingsweg naar een in aanbouw zijndefabriek van Dyckerhoff Zementwerke A.G.Uitzetvoegen werden gemaakt op afstanden die afhankelijk warenvan de dagproduktie; verder werden alleen schijnvoegen ge-maakt, op afstanden van 5 m.In figuur 3 is een schematische tekening van de machine ge-geven. Voor meer details moge worden verwezen naar een publi-catie van W. Schiiepp over 'Betonstrassen-Baustellen in denU.S.A. mit Gleitschalungsfertiger' in Strasse und Verkehr, 46, nr.13 (1960).In de Verenigde Staten van Amerika zijn de afwerkmachines metglijbekisting reeds gebruikt voor vele honderden kilometers weg-verharding, ook voor autosnelwegen (maximum breedte 7,20 m,maximum dikte 23 cm).Door het aanbrengen van speciale voorzieningen blijkt ook toe-passing van een wapeningsnet en van deuvels geen bezwaar te zijn.Het beton moet iets plastischer zijn dan in Nederland gebruike-lijk is; de zetmaat moet 2-5 cm bedragen.Van primair belang is, dat de aardebaan of de fundering waaropgewerkt wordt, vlak en vast is.Alle andere factoren, die bij de aanleg van een betonverhardingeen rol spelen, vereisen geen principieel andere werkwijze danbij de gebruikelijke constructie met vaste bekisting.De apparatuur, nodig voor de constructie van de voegen en voorhet verkrijgen van een hoge mate van vlakheid van het oppervlak(zogenaamde 'correctrice'), kan alleen het gebruik van een aantalmeters meer aan glijdende bekisting noodzakelijk maken.Bij een niet vlakke onderbaan is het onmogelijk om een vlakbetondek te maken. Geringe niveauverschillen worden echterwel overbrugd, omdat de machine loopt op zeer lange rups-banden.Voorts heeft men voor de Nederlandse wegen, die meestal alsonderlaag een zandbed hebben van betrekkelijk geringe stabili-teit in de bovenste laag, met machines van dit type dezelfdemoeilijkheid als bij de aanleg van de onderste laag van bitumineuzefig. 3. schematische tekening van de 'slipformpaver'foto 1. betonafwerkmachine met glijdende bekistingfoto 2. aanbrengen van de betonspecieCement 14 (1962) Nr. 6 363foto 4. stolen liggertjes houden de bekistingsmallen op juiste afstandfunderingen: het zandbed is niet stabiel genoeg om zware machi-nes te dragen.Daartoe zal het noodzakelijk zijn, of een laag van bij voorbeeldzand-cement aan te brengen (zoals de laatste jaren reeds gebrui-kelijk is onder betonverhardingen voor rijkswegen), of ter plaatsevan de banen van rupsbanden stroken ter breedte van 20 a 30cm te voorzien van bij voorbeeld een laag beton of een rij beton-tegels. De kosten die aan een goede uitvoering van laatstgenoem-de voorziening verbonden zijn, blijken echter zo hoog, dat mendan evengoed een normale stalen bekisting kan gebruiken.Resumerende kan het volgende gesteld worden:1. Zonder gebruik te maken van vaste stalen mallen is het moge-lijk met behulp van een zogenaamde afwerkmachine metfoto 5. in het op voorgrond zichtbaar weggedeelte is de bekistingreeds niet meer aanwezigglijdende bekisting een betonverharding van goede kwaliteitte maken.2. Bewerkingen als het leggen van een wapeningsnet, het aan-brengen van deuvels, het construeren van voegen en het af-werken van het oppervlak, kunnen, gekoppeld aan of onaf-hankelijk van de afwerkmachine plaats vinden.3. Aan de vlakheid van de onderbaan dienen hoge eisen teworden gesteld, ten einde te bereiken dat het verhardings-oppervlak voldoende vlak is.4. In de meeste gevallen zal voor het maken van betonverhar-dingen in Nederland met machines van dit type de aanleg vaneen vlakke stabiele funderingslaag (bij voorbeeld zand-cement)noodzakelijk zijn.Toepassingen voorgespannen betonStandaardisatie van brugelementen. 'Standardization of pres-tressed concrete highway bridge members' door G. S. Paxson.In de U.S.A. is door samenwerking van verschillende instantiesbereikt, dat reeds verscheidene jaren l-balken van voorgespannenbeton met voorgerekt staal ten behoeve van bruggen zijn gestan-daardiseerd in vier typen met een hoogte van 70 tot 140 cm enoverspanningen van 10 tot 30 m. Nu deze standaardisatie metgroot succes een aantal jaren werkt is men, voortgaande op de indeze verkregen ervaring, overgegaan tot de verdere standaardi-satie van brugbalken en heipalen van voorgespannen beton.Naast de l-balken zijn nu ook betonliggers en holle platen in destandaardisatie opgenomen. Het artikel geeft een aantal over-wegingen, die bij het opmaken van deze standaardisatie een rolhebben gespeeld. Deze standaardisatiebladen kunnen worden be-steld bij de redactie van de Journal of the Prestressed ConcreteInstitute, West Waeker Drive, Chicago 6 (Illinois).Opwekking voor detoekomst. 'A challenge for the future' doorFr. A. Nassaux. In een interessant artikel wordt gepleit voor detoepassing van uit driehoeken opgebouwde vakwerkliggers vanvoorgespannen beton. De verbinding tussen de verschillende ele-menten wordt op soortgelijke wijze tot stand gebracht, zoals bijde bekende stalen Bailey-bruggen. Of dit betontechnisch geheelverantwoord is, blijft de vraag.Verbindingen. 'Possibilities in limited capacity continuity con-nections' door R. L. Whitaker.Beschreven wordt de verbinding tussen een balk en een kolom,waarbij de negatieve momenten ten gevolge van de mobiele be-lasting door voorspanning worden opgenomen.Ontleend aan de Journal of the Prestressed Concrete Institute,febr. '62. ir. A. S. G. Bruggeling364Proefcilinders of-kubussenIn verschillende landen gaan stemmen op ten einde eenheid tebrengen in de vorm en afmeting van betonnen proefstukken.Ook internationale organisaties zoals de R.I.L.E.M. en het C.E.B.zijn voorstanders van deze normalisatie en spreken zich daarbijop grond van onderzoekingen en ervaringen uit ten gunste van deproefcilinder.Experimenten hebben aangetoond dat er geen vaste betrekkingbestaat tussen de cilinder- en kubussterkte, maar dat deze varieertafhankelijk van de betonsterkte en de korrelgrootte van de toe-slagmaterialen. Een eerste oorzaak van de varierende betrekkingtussen kubus- en cilindersterkte is gelegen in de wrijving van dedrukpers met het belastingsvlak.Indien men gebruik maakt van de kubusvorm, dan zal door dewrijving tussen drukpers en belastingsvlak een grotere druk-sterkte van het proefmonster geregistreerd worden.Bij cilinders waarvan de hoogte gelijk is aan twee maal de diameterspelen deze storende effecten van de wrijving praktisch geen rolmeer.Noorse ingenieurs hebben ook bepaald dat de belastingsspreidingin de proefstukken het meest gelijkmatig is wanneer de diameterervan cirkelvormig is. De met cilinders bepaalde betonsterktegeeft bovendien een betere indruk van de kwaliteit van het in hetwerk gestorte beton. Ook kunnen de cilinders gebruikt wordenom de elasticiteitsmodulus van het beton te bepalen.Soiltest Inc. brengt voor de beproeving van cilinders van 12 inchhoog en met een diameter van 6 inch een apparatuur op de marktdie ongeveer 188 kg weegt en gebruikt kan worden tot een capa-citeit van bijna 80 000 kg. Deze apparatuur kan zowel met de handals machinaal bediend worden. Ne.Cement 14 (1962) Nr. 6