ir.P.van den BergDosbouw BetontechnologischeaspectenDe betonspecie was vervaardigd bij verschillende temperaturen; zowel materialen als mallenwaren opgeslagen in een cel, waarvan de temperatuurwas ingesteld op 10, 15 en 25?C. Bij dezetemperaturen werd de betonspecie aangemaakt, gestort en verhard.Naast een groot aantal temperatuurslijnen zijn enkele eigenschappen ontdekt die het vermeI-den waard zijn.Adiabatische proevenOm de temperatuursontwikkeling van verschillende betonsamenstellingenin massieve con-structies vastte stellen, zijn blokken gemaakt van 1 m3 , die rondom zijn voorzien van isolatiema-teriaal.De betonspeciesamenstelling (tabel 1) is zodanig gekozen dateenkwaliteit B37,5 tot B 45 moestkunnen worden bereikLInleidingBij de eerste verkennende berekeningen van de pijlers kwam naar voren dat gedurende debouw, als gevolg van het verharden van de betonspecie, er temperatuurspanningen zullenoptreden die aanleiding kunnen geven tot scheurvorming. Om ditte voorkomen is het noodza-kelijk de betonspecie te koelen.Op dat moment was echter weinig bekend van de warmte- en sterkte-ontwikkeling gedurendede eerste 10 dagen na het storten. Om over de gewenste gegevens voor het berekenen van detemperatuurspanningen en de mate van koeling van de betonspecie te kunnen beschikken,moest een aantal proeven worden uitgevoerd.Het voorkomen van scheuren als gevolg van de hydratatie van cement moetworden beschouwdals onderdeel van de gehele corrosieproblematiek. Met name de bescherming van de voorspan-wapening heeft veel aandacht gekregen. Ook hiervoor zijn proeven uitgevoerd.In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de verrichte proefnemingen met vermeldingvan de belangrijkste conclusies die daaruit zijn voortgevloeid.? Invloed aanvangstemperatuur op temperatuurstijging.Betonspecie aangemaakt bij lage temperatuur, geeft een geringere temperatuurstijging danspecie aangemaakt bij hoge temperatuur, terwijl demaximale temperatuur op een later tijdstipvalt. Bij hogere temperaturen (boven 15 tot 20?C) wordt de toename van de temperatuur echterrelatief minder.302520A-CEMENT60 I-JlLl?Jll,;lLOl..l;;I......lL..:::.,O~------_1?z301---------------j70 r----------------,40I----------..a.:""""---.-'---izuJCl~ 201--.,....--,.--~-.,...-........,-___4~ 0 5 10 15AANVANGSlEMP. IN ?c'"E~z 70:!:"MENGSEL 2uJ 60I-MENGSEL 1:.::cr:uJ50I-a:~ 10::>ce::>"4Verloop van de elasticiteitsmodulus5Spanningsverloop bij verhinderdevervorming2TemperatuurverloopCement XXXI (1979) nr. 12 586opgebouwd uit stalen pijpen die op koelaggregaten worden aangesloten. Het opgewarmdewater zal in de aggregaten weer tot de gewenste temperatuur worden teruggebracht. Tercontrole van de werking zal een groot aantal thermokoppels worden ingestort.Isolatie vloer (stort 1)Ter voorkoming van scheurvorming wordt de bovenzijde van de vloer (metuitzondering van deopstorten) afgedekt met isolatiepanelen, bestaande uit twee lagen multiplex met 50 mm diktempex ertussen.Deze panelen zijn noodzakelijk om scheurvorming van het beton te voorkomen. Bij weglatenvan de panelen zal de temperatuurvan het beton aan de bovenzijde duidelijk lagerblijven dan inhet hart van de vloer (plaatselijk 2 m dik). Dit zou in een vroeg stadium aanleiding geven totscheurvorming aan de bovenzijde.Nadat er in het beton geen warmte meer wordt ontwikkeld, zal de gehele constructie gaanafkoelen. Daar de temperatuur in het midden hoger is dan aan de bovenzijde, leidt dit tottrekspanningen in het midden en aan de onderzijde die zodanig groot zijn dat er scheurenontstaan. Deze scheurvorming wordt voorkomen door gedurende de eerste 5 tot 7 dagen deafkoeling aan de bovenzijde metbehulp van deisolatiepanelen te beletten.Dichten sparingkastenvoorspanningVoor een goede bescherming van het voorspanstaal is het noodzakelijk dat de ankerkopverdiept in het beton wordt aangebracht. Dezezgn. sparingkastmoetdaarnaworden gevuld meteen materiaal dat minstens zo goed is als het omringende beton. Gezien de methode vanuitvoering is de wens geuit deze vulling aan te brengen zonder gebruikmaking van eenbekisting. Dit betekent echter, dat een materiaal moest worden gezocht dat aan deze eisenvoldeed.Hiervoor zijn proeven uitgevoerd in samenwerking met het RijkSwegenbouwlaboratorium teDelft. Diverse bedrijven zijn uitgenodigd om hun methode te dernonstreren. Getoond werd detoepassing van kunstharsmortels, spuitmortels en krimpvrije gietmortels. Bij de laatste wasechter een bekisting noodzakelijk.Uit dit onderzoek bleek dat metspuitmortels en enkele krimpvrije gietmortels de beste dichtingwordt verkregen, maar dat geen van de materialen een zodanige dichting kan geven dat wordtvoldaan aan de waterindringingstest volgens DIN 1048 (vooral ter plaatse van de bovennaad).Daarom is voor debescherrning van deankerkop gekozenvooreen laag teerepoxyop alle stalendelen, die v??r het aanbrengen van een van de laatst genoemde mortels moet wordenaangebracht.Gewijzigde verhardingsproevenBij de adiabatische proeven is de invloed van de betontemperatuur op de sterkte naar vorengekomen. Gebleken is, dat hierdoor geen exacte relatie gelegd kan worden tussen de controle"c.q. verhardingskubussen en de constructie. Voor de controlekubussen zal volgens de VB'74worden gewerkt. Voor de verhardingskubussen is een andere methode gekozen.De kubussen worden in een waterbak geplaatst die met behulp van thermokoppels hetzelfdetemperatuurverloop krijgtopgelegd als het beton in deconstructieondergaat. Deplaatswaardetemperatuur wordt gemeten is afhankelijk van de plaats waar het eerst de krimpvoorspanningmoet worden aangebracht. Aangezien de voorspanning van buitenaf wordt aangebracht is hetbeton rondom de spiraal van de verankering hetmeest kritiek.Tot nu toe worden dethermokop-pels hieraan bevestigd.V??r het momentvan spannen wordteen aantal kubussen gedrukten kan worden beoordeeld ofhet beton terplaatse de karakteristieke sterkte heeft. Het beton in het midden van de constructieheeft altijd een hogere temperatuurdan opde plaatswaarwordt gemeten, zodatde kwaliteit hieraltijd beter zal zijn.Tot nu toe isgedurende de eerste 3 dagen een duidelijke sterktetoenamewaargenomen (voordevloeren), zodat het spannen in een vroeg stadium kan worden uitgevoerd. Deze verhardings-cond ities gaan echtereen grotere rol spelen bij diefasen waarkoeling zal wordentoegepast. Hetgekoelde beton zal een andere verhardingskarakteristiek te zien geven.Hierover zijn nog geen gegevens beschikbaar.Cement XXXI (1979) nr. 12 587