6Scheurvorming door zetting van debetonspecie t.p.v. sparingbuizen7Ontstaan van een schol8Verstijving van de sparingbuis en verbindingvan het onder- en bovennethoogteligging van spankanalen doordat demaatvoering i de kopschotten van een mootonvoldoende nauwkeurig is geweest (fig. 4),correctie in de hoogteligging van een mootom het alignement van de brug te kunnenhandhaven, krommingsdruk door afbuigen-de kabels, splijtspanningen rond de kabel-omhullingen in langsrichting ten gevolgevan dwarsvoorspanning (fig. 5) en scheurenrond kabelomhullingen ten gevolge van zet-ting van de betonspecie tijdens het storten(fig- 6).Bovengenoemde factoren hebben kennelijkeen kritische belastingstoestand veroor-zaakt in het verticale vlak van het reeds voor-gespannen constructiedeel. Hetdoorbiazenvan de kabelkanalen met een druk van 7 ato(fig. 7) was de aanleiding dat degrensaan hetafschuifdraagvermogen van lichtbeton werdoverschreden. Doordat inde bovenplaat uit-sluitend een onder- en een bovennet wasaangebracht, konden de scheuren ongehin-derd aangroeien tot een aan het oppervlakreikend doorgaand scheurvlak.Om herhaling te voorkomen bij de verderevoortgang van de brug, besloot men tot devolgende voorzorgsmaatregelen:- in de kabelkanalen werd v??r het beton-storten tijdelijk een stalen buis geschovenom doorbuiging te voorkomen (fig. 8);- ter plaatse van de voegen werden de wape-ningsnetten aan onder- en bovenzijde ver-bonden (fig. 8);- voorts werden grotere ontluchtingsgatenin de kabelkanalen aangebracht en werd meteen lagere druk doorgeblazen.Deze maatregelen hebben er in ieder gevalmede toe bijgedragen dat het schadegevaltot ??n beperkt bleef.De f u ndamentele vraag echter, waarom dezebrosse breuk zich bij lichtbeton heeft voor-gedaan, terwijl dat onder vergelijkbare om-standigheden nooit bij normaal grindbetonhet geval is geweest, blijft nog onbeant-woord.Tijdens een STUVO-ledenvergadering, waar-in dit schadegeval ter discussie stond, werddoor de inleider, ir.J.J.Eberwijn, een ver-9a-bScheurvoortplanting in grindbeton enlichtbetonklaring gegeven die hij zelf enigszins specu-latief noemde. Het komt erop neer dat bijlichtbeton van een herverdeling van span-ningen geen sprake kan zijn, daar slechts??n mechanisme werkzaam is, ni. de trek-sterkte van de cementmortel (fig. 9). Dit is integenstelling tot het gedrag van grindbeton,waarin behalve de treksterkte van de ce-mentmortel ook de sterkte van de grindkor-rel en de aanhechtsterkteeen rol spelen (fig.9b), zodat de genoemde herverdeling danwel mogelijk is.De discussie die daarop volgde belanddedaarmee op het vlak van materiaaleigen-schappen en constructiegedrag: kan dekunstmatige, zwakkere korrel in lichtbetoninderdaad geen barriere vormen tegen door-gaande scheurvorming? Wel kwam naar vo-ren dat uit proeven is gebleken dat het af-schuifdraagvermogen bij normaal betongroter is dan bij lichtbeton. Toch blijkt uit ditschadegeval dat klaarblijkelijk nog onvol-doende inzicht bestaat in de bezwijkgrenzenvan lichtbeton. In de literatuur werden der-gelijke schadegevallen niet aangetroffen.Een mondelinge mededeling betrof een ver-gelijkbaarschadegeval in de VS, zij hetdat deafwijking in het kabelverloop hier 50 mmzouden hebben bedragen.Een wetenschappelijk verantwoorde verkla-ring zal nog wel even op zich laten wachten.ing.M.G.P.NelissenAanmelding vanschadegevallenBetonvereniging, Zoetermeerin samenwerking met studiecommissie B15'Bouwcalamiteiten' van de Stichting Bouw-research, RotterdamDe kwaliteit van het bouwen is de laatstejaren een veel besproken onderwerp. Ver-schuivingen in het takenpakket in de bouwen daarmee in de mogelijkheid om inzicht tekrijgen in de kwaliteitvan toegeleverde Pro-dukten, hebben de ontwikkelingen op hetgebied van de kwaliteitszorg sterk gestimu-leerd.De uitoefening van kwaliteitsbeheersing iszo langzamerhand een apart vak geworden.Overheidsdiensten, ingenieursbureaus ende wat grotere aannemingsbedrijven heb-ben eigen kwaliteitsbewakingsafdelingen,met gespecialiseerd personeel.Nationaal en internationaal zijn er ontwikke-lingen gaande op het gebied van de kwali-teitsverklaringen. De Betonvereniging ver-vult hierin een actieve rol. In oktober 1980werd een samenwerkingsovereenkomst ge-sloten tussen de Betonvereniging en deStichting . Volgens deze overeen-komst draagt de Betonvereniging de ver-antwoording voor het opstellen van detechnische grondslagen van de diversekwaliteitsverklaringen; met name ten aan-zien van de door de Stichting af tegeven KOMO-Betonvereniging-certificatenin de betonsector.De economische teruggang noodzaaktenerzijds produkten te maken, die volledigaan de gestelde eisen voldoen, maar ander-zijds zo weinig mogelijk 'overkwaliteit' heb-ben. Het streven naar een optimale kwaliteitheeft een flinke aanzet gegeven tot eenmeer bewuste aanpak van het kwaliteits-vraagstuk.Overziet men bovenstaande ontwikkelin-Cement XXXIV (1982) nr. 12 8531Brandschade na een felle en langdurigebrandgen, dan is men geneigd zich af te vragenhoe het in het verleden met de kwaliteitsas-pecten in de bouw was gesteld. Gezien hetaantal aan het daglicht tredende schadege-vallen aan gebouwen en constructies, dietien ? twintig jaar of soms nog korter gele-den zijn gebouwd, is het duidelijk, dater hieren daar nog al wat aan de kwaliteit man-keert.Het zou onjuist zijn te veronderstellen, datde schadegevallen alleen zijn ontstaan dooreen minder goede uitvoering van het bouw-werk. De fouten die in het ontwerp-stadiumworden gemaakt zijn volgens recenteonderzoekingen minstens een even groteoorzaak.Hoe dan ook, er wordt schade geconsta-teerd met vaak grote gevolgen voor de ge-bruiksgeschiktheid van de constructie. Ana-lysering van schadegevallen kan zeer leer-zaam zijn.De Stichting Bouwresearch stelde reeds in1966 de studiecommissie B15 'Bouwcalami-teiten' in, die werd belast met de opdrachtbouwfouten met ernstige gevolgen voor depersoonlijke veiligheid en/of de economiete bestuderen en aan de hand hiervanrichtlijnen op te stellen voor ontwerp, uit-voering en gebruik om schade te vermijden.Onder bouwcalamiteiten worden verstaan:- bouwfouten die slechts eenmalig voorko-men, waarbij slachtoffers zijn te betreurenen/of met grote financi?le gevolgen;- bouwfouten, die op zichzelf slechts kleinefinanci?le gevolgen hebben, maar doordatzij steeds opnieuw worden gemaakt tot eengrote gesommeerde schade leiden.Deze laatste categorie fouten is door hetherhalingseffect misschien wel van groterbelang dan de eenmalig gemaakte fouten.Het zijn de fouten, die men in de dagelijksepraktijk van het bouwen voortdurend tegen-komt.Door het opstellen van voorschriften wordteen poging gedaan om zoveel mogelijkbouwfouten in zowel ontwerp- als uitvoe-ringsstadium te voorkomen. De kwaliteitvan de voorschriften zelf oefent een belang-rijke invloed uit op de naleving ervan, waar-door de relatie voorschriften/bouwfoutenzich duidelijk aftekent. Naar aanleiding van3Putcorrosie ten gevolge van chloride in hetbetonsuggesties van de commissie Kwaliteit vande Betonveren ?ging is enige tijd geledendoor de Betonvereniging contact gezochtmet de studiecommissie B15 'Bouwcalami-teiten' van de Stichting Bouwresearch, dieal jarenlange ervaring heeft met het verza-melen van gegevens over gemaakte bouw-fouten op het gehele gebied van het bou-wen. Het zal duidelijk zijn, dat de Betonvere-niging speciaal is ge?nteresseerd in debouwfouten op betongebied. Bij het bureauvan de Betonvereniging en het bureau Be-tonmortelcontrole komen reeds jarenlangmeldingen binnen van schadegevallen metdaaraan meestal de vraag gekoppeld: 'Watkan de oorzaak zijn en hoe herstel ik deschade?'.Tussen de Betonvereniging en de studie-commissie B15 is de afspraak gemaakt, datbeide partijen zich zullen ori?nteren over demogelijkheid van een wederzijdse uitwisse-ling van gegevens over bouwschade op be-tongebied.In ditnummervan Cementtreftu voortvloei-end uit bovenvermeld overleg een formuliervoor de melding van bouwschade aan. Ditformulier, ontworpen door de studiecom-missie B15, is geschikt voor een eenvoudigeaanmelding van bouwschade. U wordt ver-zocht, indien u in de dagelijkse praktijk vanuw werk schadegevallen constateert, dezete melden via het meldingsformulier. Spe-ciale schadegevallen aan betonwerken kuntu vermelden onder punt 6 van het formulier.Met de door u verstrekte gegevens, die ove-rigens volstrekt vertrouwelijk en anoniemzullen worden behandeld, kan de Betonver-eniging bij haar onderwijstaak en bij het op-stellen van kwalitatief goede voorschriftenen de Stichting Bouwresearch bij haaronderzoekwerk zeer praktisch worden ge-holpen.De uitdrukking 'door schade en schandewijs worden' zal over een aantal jaren danwellicht dankzij uw medewerking op debouw van toepassing kunnen zijn.2Gescheurde console door roestendewapeningCement XXXIV (1982) nr. 12 854