C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etontechnologiecement 2006 242Het contract voor de ombouw A59is een zogenoemd DBFM (Design,Build, Finance en Maintain) con-tract [1]. Ontwerp, bouw en onder-houd zijn dus voor rekening vande bouwcombinatie. In het Pro-gramma van Eisen (PvE) zijndaarom voor een deel directe ont-werp- en uitvoeringseisen opgeno-men, maar ook zijn er eisengericht op de instandhouding ende overdracht na vijftien jaargenoemd. Naast het PvE zijn ookde eisen opgenomen uit de ROBK5.0 (Richtlijnen voor OntwerpBetonnen Kunstwerken), die vantoepassing is op dit project. Decombinatie van alle eisen gerela-teerd aan de verharding van betonleidt tot het overzicht in kader 1.L e v e n s d u u r b e s c h o u w i n gA 5 9Om vanuit de genoemde eisennaar een materiaalspecificatie tegaan is een levensduurbeschou-wing opgesteld. Deze levensduur-beschouwing bestaat uit de vol-gende stappen:? beschrijven van de aantasting-mechanismen;? bepalen van maatregelen;? scheurvorming.Deze materiaalspecificatie geldtzowel voor ter plaatse gestort alsvoor prefab beton.Beschrijving aantastingmechanis-menGedurende het leven van een con-structie zijn er mechanismen diehet beton zelf aantasten of totwapeningscorrosie leiden. Dezehebben te maken met het materi-aal zelf, het gebruik van de con-structie en de omgeving waarin deconstructie is geplaatst. Voor ditproject geldt dat de constructiegebruikt wordt als onderdeel vaneen weg, maar ook geplaatst wordtdeels in de buitenlucht en deelsonder de grond.In CUR-rapport 172 [2] is een lijstvan aantastingmechanismen opge-nomen. Op basis van die lijst enhet gebruik van de kunstwerkenzijn de volgende mogelijke aantas-tingmechanismen gedefinieerd:? ASR (alkali-silicareactie);? vorst;? vorst in combinatie met dooizou-ten;? carbonatatie;? agressiviteit grond(water).In kader 2 worden deze aantasting-mechanismen verder toegelicht.Bepalen van maatregelenVoor de genoemde aantastingme-chanismen zijn maatregelen aante geven. Het doel van de maatre-gelen is het realiseren van eenlevensduur van tachtig jaar. Hier-bij wordt gebruikgemaakt van dehuidige stand van de techniek,zoals deze is vastgelegd in de nor-men. Bij de levensduurbeschou-wing voor de A59 is uitgegaan vande op dat moment geldende nor-men: NEN 5950 (VBT), NEN 6720(VBC) en NEN 6722 (VBU).In de normen wordt gesprokenvan een referentieduur van vijftigjaar. Impliciet is aangenomen datlevensduur bij toepassing van denormen ook leidt tot een ontwerp-levensduur van vijftig jaar. Bij eengevraagde levensduur van tachtigjaar zal dit op een aantal puntenleiden tot een aanpassing van denormen. Dit betreft dan vooral deprocessen die tijdgevoelig zijn: deindringingsprocessen van chlori-den en carbonaten. Voor het bepa-len van maatregelen zijn twee aan-tastingmechanismen verdertoegelicht in kader 3.ScheurvormingNaast deze aantastingmechanis-men en maatregelen die de duur-zaamheid van de constructiedirect be?nvloeden, is ook scheur-vorming van belang. De grootteVerhardingsbeheersingin het ontwerping. H. van Ooijen en ir. W.J. Bouwmeester-van den Bos, Delta MarineConsultantsIn het Trac?besluit A59 Rosmalen-Geffen zijn zeven kunstwerken (fig. 1) opge-nomen, waardoor alle gelijkvloerse kruisingen werden omgebouwd naarongelijkvloerse kruisingen. Van deze zeven is de onderdoorgang bij Maliskampwel het meest in het oog springend (foto 2). In dit artikel wordt nader inge-gaan op hoe bij het ontwerp van de kunstwerken rekening is gehouden metverhardingsbeheersing van beton. Allereerst wordt ingegaan op de contrac-teisen inzake PPS A59. Vervolgens wordt ingegaan op de levensduurbeschou-wing zoals die voor de A59 is opgesteld. Daarna wordt aangegeven hoe ditalles is verwerkt in de ontwerpbasis van de kunstwerken en waarin dit in depraktijk heeft geresulteerd.2 |De voormalige gelijk-vloerse kruising bijMaliskamp is omge-bouwd tot een ongelijk-vloerse kruising waarbijde snelweg verdiept isaangelegd(foto: Aeroview)1 |Situatie ombouw N59 totA59C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB etontechnologiecement 2006 2 43van eventuele scheuren wordtbepaald door de wapening, envanuit dat oogpunt bepaald vanuithet ontwerp. Hierbij worden derichtlijnen voor de toelaatbarescheurwijdten uit de VBC aange-houden.Wat betreft de duurzaamheid vande constructie is het van belangdat er geen doorgaande watervoe-rende scheuren ontstaan in(grond)waterkerende constructies.Deze verhardingsscheuren kun-nen ontstaan als beton van vol-doende dikte wordt gestort op eenreeds verharde en afgekoelde con-structie. Met een berekening kande grootte van de spanningenworden bepaald en het risico opeventuele scheurvorming wordeningeschat. Met maatregelen alskoeling en isoleren zal indiennoodzakelijk deze scheurvormingworden voorkomen.O n t w e r p b a s i sOp basis van de eisen uit de levens-duurbeschouwing, het PvE en deROBK is de materiaalspecificatievoor het beton te geven. Deze isvastgelegd in de zogenoemde Ont-werpbasis Kunstwerken. Hierinzijn ook specificaties ten aanzienvan de dimensionering en toetsingaangegeven die (indirect ) betrek-king hebben op verhardingsbeheer-sing. Een aantal onderwerpen iseveneens op tekeningen aangege-ven (B-waarde, milieuklasse en dek-king). In tabel 1 wordt op de ver-schillende specificaties ingegaan.D i m e n s i o n e r i n g e nt o e t s i n gViaductenDe minimaal benodigde hoofdwa-pening in de dekken is gebaseerdop de scheurbelasting. De beper-king van de toe te passen hoeveel-heid wapening tot 1,25 maal de bijde optredende belasting benodig-de wapening is niet toegestaan.Dit geldt zowel voor de hoofd- alsdwarswapening in de druklagenvan de dekken. Deze beperkinggeldt niet voor de onderbouw.Tabel 1 | Milieuklasse voor palen en constructies op 1 m of meer onder maaiveldanalyse eenheid KW2 agressieve KW3 agressieve KW4 agressieve KW5 agressieve KW6 agressieve KW7 agressievewerking werking werking werking werking werkingpH 6,4 zwak 6,8 - 6,7 - 7,4 - 6,8 - 6,4 zwakkalkoplossend CO2Mg CO2/l 66 sterk 42 matig 33 matig 20 zwak 51 matig 54 matigammonium Mg NH4+/l 0,28 -