IUTILITEITSBOUW ICONSTRUCTIEFONTWERP I ISTADSPOORT ZOETERMEERZoetertneer heeft een stadspoort gekregen. Pal naast de rijksweg A12 is de afgelopentnaanden een kantoorgebouw verrezen dat niet alleen door z'n vortn tnaar ook doorz'n locatie een poort naar de stad genoetnd tnag worden. Het gebouw staat voor dedirecte verkeersverbinding tussen stad en NS-station,het viaduct voor langzaatnverkeer over het spoor en de autosnelweg. De dynatnische en tegelijkertijd statigearchitectuur benadrukt het stedebouwkundige belang van de locatie. Dedraagconstructie is geheel opgebouwd uitprefab beton. Het constructieve concepten de uitwerking ervan bevatten diverse interessante oplossingen. In twee bijdragenworden het algetneen ontwerp en de bijzonderheden van deprefab-betonconstructies gepresenteerd.ALGEMEEN EN CONSTRUCTIEF CONCEPTHet project is ontwikkeld doorde Hopman Groep Zoeter-. ? meer en is een belegging vanGAK-Vastgoed. Het grootste deel vanhet kantoor is verhuurd aan de FME, dewerkgeversorganisatie voor de metaaI-en elektrotechnische industrie, die erhaar hoofdkantoor in zal vestigen.ArchitectLeo deJonge, Rotterdam, ont-wierp voor dit project van de HopmanGroep een poortvormig gebouw: tweehalfronde torens op een onderlinge af-stand van 23 m, die vanafde 7e verdie-ping met elkaar zijn verbonden (foto 1).De totale hoogte is 54 m; het nettovloeroppervlak bedraagt 13 000 m2?Vrijwel de hele constructie is opgetrok-ken uit prefab beton.De bouw wordt uitgevoerd door eenbouwcombinatie waarin de bedrijvenNelissen Van Egteren en DURA elkvoor 50 %participeren. Injanuari 1991 ismet de bouw begonnen; op 31 maart1992 is de oplevering gepland. Dat isvlakvoor de opening van de Floriade, degrote internationale tuinbouw-tentoonstelling, die aan de overzijde vande A12 is gesitueerd. Vanaf het restau-rant op de 13everdieping heeft men daneen panoramisch uitzicht over de Flo-riade.De constructieAls adviseur voor de constructie wasCorsmit Raadgevend Ingenieursbu-reau, Rijswijk, bij het project betrokken.De hoofdopzetvan de constructieis hel-der: twee standzekere torens, waartus-sen een brug is gelegd (fig. 2).Voor de fundering is gekozenvoor in degrond gevormde Vibro-palen, met eenlengte van circa 20 m en een nuttig81 De 'stadspoort' van Zoeterm.eer vorm.t de opvallende entree naar destationstraverse, de verbindende schakel tussen stad en NS-stationfoto: De Bock, HoofddorpCement 1992 nr. 3I1II2 Schematische hoofdopzet van deconstructie: twee standzekeretorens, verbonden door een brug3 Standaard kantoorplattegrond, 7etot en met toe verdieping111111~111111sanitaireruimte14~13_12_11_10_9_8_7_6_5_4_3_2_1_0_1111I UI~kantoren~0~enNI1 11I11168400draagvermogen van 2700 kN. Door de-ze keuze voor palen met een zeer grootdraagvermogen konden de funde~ringspoeren voor de hoogbelaste ko-lommen ter weerszijden van de poortbeperkt in afmetingen blijven. Bovenhet maaiveld is uitsluitend prefab betontoegepast.De constructie van de halfronde torensbestaat uit een liftschacht, gevelkolom~men en wigvormige vloerelementen(fig. 3). De kolommen zijn uitgevoerd ineendubbele verdiepinghoogte; consolesaan deze kolommen vormen de opleg-ging van de vloerplaten. In de gevelcon-structie zijn borstweringen van prefabbeton opgenomen. Deze zijn door mid-del van nokken bevestigd op de randenvan de vloerplaten.De stabiliteitvan de toren in dwarsrich-tingwordtverzorgd door een 21 m langewand, de rug van de toren en onderdeelvan de liftschacht. Deze wand is opge-deeld in 3 prefab elementen, die met'natte' verbindingen in de lateien bovende deuropeningen zijn gekoppeld.Aan de halve cirkelvorm is een recht-hoekige plattegrond toegevoegd, tenbehoeve van de lifthal, trappehuis en sa-nitaire ruimten. De zijwanden van dittorendeel zijn opgebouwd uit H-vor-mige frames die de stabiliteit in langs-Cement 1992 nr. 3richting van het gebouw leveren. Dezeframes zijn onderlinggekoppeld op hal~ve verdiepinghoogte.De liggers van het brugdeel tussen detwee torens zijn opgelegd in de H-fra-mes. Ze dragendaardooreenhogeverti-cale belasting,Wat in feite gunstig is voorde stabiliteitsfunctie van de frames.De brugHet kantoorgedeelteboven de poort is12,60 m breed en 24 m lang. De dwars-richting wordt overspannen met holle-kanaalplaten. Deze vinden hun opleg-ging in twee langsliggers.De hoogte vande liggers, 2,10 m, is tevens benut alsborstwering. Met dit systeem was hetmogelijk de grote overspanning te ma-ken met een minimale constructie-hoogte en een maximaal netto vloerop-pervlak voor kantoorruimten.Een bijzonder aspect van de constructiebetreft de wringende momenten die inde langsliggers ontstaan als gevolg vande excentrische belasting uit de kanaal-platen. Om dit op te vangen zijn de bo-ven elkaar gelegen langsliggers buigvastgekoppeld door stalen kolommen.Hierdoor is een megastructuur ont-staan, die de totale verticale belasting ingelijke mate verdeelt over de 7 verdie-pingen boven de poort.De details van het ontwerp, de produk-tie en de montage van de prefab-beton-elementen vormen onderwerp van hetvolgende artikel.Redactie9IUTILITEITSBOUW I IPREFABRICAGE IBIJZONDERHEDEN VAN DE PREFAB-BETONCONSTRUCTIEing. G. van Schuppen, constructeur/projectleider Beton Son BV, Son4 Plattegrond 2e verdieping, m.et elementindelingworden om op tijd te kunnen startenmet de montage.Hetvolgende overzichtvande element~typen geeft een indruk van de omvangvan het voorbereidende werk:Voor deze 160 elementmerkenwaren 21mallennodig, diein6wekentijdzijn ge-produceerd en opgesteld. De produktievan de elementenisverdeeldoverdeBe-tonSon bedrijven te Kampen en Son; inSon zijn uitsluitend de voorgespannenbetonelementen gemaakt.602562012158113aantal merkenstabiliteitswandenbinnenspouwbladenH-framesV~vormige vloerplatenkolommenmassieve vloerplatenborstweringenbalkenbrugliggers(boven poort)elementsoortBij Beton Son is vanafhet moment vandeelname aan het bouwteam in hoogtempo gestart met de uitwerking Vanplattegronden, elementtekeningen endaarbij behorende detailtekeningen.Het hoge tempo was nodig omdat circadriekwart van de elementsoorten ge~lijktijdig in produktie genomen moestde voorbereidende werkzaamhedenper onderdeel worden teruggerekend.- tekeningroulatieschemaHierinwordende diverse stadiavan detekeningen (bijvoorbeeld produktie~tekeningen betonelementen) ver-meld, met daarbij de bouwpartnersdie noodzakelijke informatie over in-stortvoorzieningen en dergelijkemoeten verschaffen.- produktie- en aanvoerplanningDeze planning is gerelateerd aan hetuitvoeringsschema en geeft detailin~formatie over het tijdstip waarop dediverseelementenop hetwerkaanwe~zig moeten zijn.-- -- --t=-=+-IOp de 13e verdiepingsvloer van hetbruggedeelte zijn ter plaatse van despantpoten massieve voorgespannenvloerplaten toegepast. De belasting uitdeze vloer wordt afgedragen aan de to-tale brugconstructie.Dezeis toteenme~gastructuur gemaakt door de langslig-gers van de 7e tot en met de 13e verdie~ping verticaal te koppelen met stalenkolommen.In figuur 5 is dit schematischweergege-ven.Verderop in dit artikel wordt nog naderteruggekomen op.de details van deze inhet oog springende elementen.~ uitvoeringsschemaHierin zijn alle bouwactiviteiten ge~pland. De montage van de prefab-be-tonconstructie kreeg 19 weken toege~meten.- produktievoorbereidingsschemaIn ditschema zijn de startdata van allebouwactiviteiten ingeschaald, waarnaHet nieuwe hoofdkantoor vanhet FME is een poortgebouw,. een reusachtig portaal bovende ingangspartij van de stationstraverse.De beide torens en de verdiepingen bo~vendepoortzijngeheelopgetrokkenuitgeprefabriceerde betonelementen, metuitzondering van de 13e en 14e verdie-ping.In de plattegrondtekening van figuur 4is de samenhang Van de prefab elemen~tenweergegeven. De kantoorruimteninde half-cirkelvormige torens en hetrechthoekige gebouwdeel boven depoort zijn geheel naar wens van dehuurder in te delen.De 13een 14everdiepingzijn uitgevoerdals een dakopbouw meteen stalendraagconstructie. Door de terugsprin-gende gevellijn van deze dakopbouwrust de belasting uit de staalconstructiegeheelopdevloervande 13everdieping.Om deze hoge belasting op te kunnenvangen waren specifieke voorzieningennodig.VoorbereidingDe voorbereiding in de engineeringkenmerkte zichdoor eenintensiefover~leg tussen alle leden van het bouwteam.In de co?rdinatie van de voorberei~dende activiteitenheeftdebouwcombi~natie FME het voortouw genomen.Daarbij zijn de volgende schema's ge~hanteerd:10 Cement 1992 nr. 3c.2x4 M20stalen koLomHE 180 B h.o.h. 36002x4 M20plaat 200 x 200 x 40b.Juli aug.wIJUnitmei2700H_ FRAME 3370 x 8350(Hl (LJ""Jan. febr maart aprrl~0--0-. I \ ~ n-uV V\~lfL keuringscriterium..3600958590'Ne 80E~ 752!~ 70~'2 65'Clil.fi60.S!r:GEVELBALK BOVEN DE POORT 275 x 2100 x 24250(B) (Hl [LJHE 180 B5 Verticale koppeling van de brugliggersa. aanzicht b. doorsnede c. detaillering6 Druksterkteresultaten gedurende het produktieproces van sterkteklasse B 7S(gemiddelden uit steeds 12 waarnemingen, na 28 dagen verharding)Ia.ProduktieDe eigenlijke produktie van de elemen-ten begon omstreeks halffebruari 1991.In totaal zijn er ruim 1200 bijzondere en620 standaard elementen geproduceerd(de standaard elementen zijn holle-ka-naalplaten). In totaal dus ruim 1800 ele-menten, met een totaal volume van bij-na 3000 m3beton.Beton met hoge sterkteBetontechnologisch het meest interes~santwaren de lange brugliggers voorhetbouwdeel boven de poort. Voor dezeslanke en toch zwaarbelaste liggers waseen sterkteklasse B 75 nodig. De beton-samenstelling isontworpenop basis vande normaal aanwezige grondstoffen. Naenige geschiktheidsproeven is het vol-gende mengsel vastgesteld:portlandcement klasse C, 350 kg/m3;consistentiegebied 2;water-cementfactor 0,37;maximale korrelgrootte 32 mm;superplasti6.ceerder;verhardingstijd 16 uur (voor ontspan-nen).De verharding heeft onder normaleomstandigheden plaatsgevonden. Doorhydratatiewarmte ontstaat een beton-temperatuur van circa 45?C in het ele-ment.De ontspansterkte van 42,5 N/mm2wordt bepaald aan de hand van contro-lekubussen en metingen met de terug-slaghamer. De resultaten van de druk-sterktecontroles zijn weergegeven in 6.-guur 6.OpslagVoorhettransportende opslagvan de 14brugliggers, met een lengte van 24 m,waren bijzondere voorzieningen nodig.Door hun asymmetrische vorm envoorspanpatroon vertoonden deze bal-ken in eerste instantie na het ontspan-nen een lichte horizontale uitbuiging.Door de balken in de opslag enigszinsschuin neer te leggen kon onder invloedvan het eigen gewicht deze krommingvoor een groot deel teniet gedaan wor-Cement 1992 nr. 3 11I,"""UT~~IL~I_TE_?_rr_S_BO_~UW ~_---,-_~~ ~ I_PRE_~f_'l\B__RI_C_A_G_E_?~~~_----JMontageVoor de montage is gebruik gemaaktvaneen 140-tonsen- vanafde 7everdie-ping-een 300-tons rupskraan. De capa-citeitsvergroting was nodigvanwege demontage van .de brugliggers boven depoort, met een massa van 40 ton. Vanafhet 7everdiepingsniveau zijn de lichtereelementen, zoals borstweringen, gro-tendeels door de vaste bouwkraan ge-plaatst. Deze torenkraan moest overi-gens een totale hoogte van bijna 100 mhebben om boven de giek van de rups-kraan een vrije draaicirkel te houden.Uitgangspunt was dat de elementen zo-veel mogelijk direct vanafde vrachtwa-. gen gemonteerd zouden worden. Hier-voor was een goede afstemming tussenaanvoer en montage randvoorwaarde.Vooral het transportvan de lange liggersvergde veel co?rdinatie. Voor deze spe-ciale transporten moest rekening wor-den gehouden met spertijdenin de och-tend- en avondspits.Transport en m.ontageAanvoer van elementenDe ruim 1800 prefab-betonelementen.7 Montage van de 24 III lange ligger voor de brug, met een massa van 40 tonfoto: De Bock, HoofddorpDe enorme slankheid en lengte van debrugliggers maakte speciale montage-voorzieningen nodig (foto 7). Door .deexcentrische belasting uit holle vloer-platen, waaruit het tussenliggendevloerveld is opgebouwd, zouden de lig-I-------~----~~--------~~-----~------'gers gaan uitknikken. In nauw overlegden. In alle gevallen bleekde kromming zijn gemonteerd in 95 werkdagen. met Corsmit Raadgevend Ingenieurs-bij montage binnende toegestanewaar- Dit komt neer op zo'n 20 elementen per bureau is een speciale montagemethodede te liggen. dag, waarbij in minder dan 7 dagen een ontwikkeld (fig. 8). Bij de montage vanvolledige verdieping werd gemonteerd. de eerstevloervanhetbrugdeel zijnop 3Om een geregelde aanvoer te garande- plaatsen tussen de twee langsliggers aanren moestde afroep voorde elementen3 de onderzijde spankabels aangebrachtdagen voor de aanvoer plaatsvinden. voor het opnemen van de trekkrachten,H_ frame ~ '---+- I ~r \! brugligger Id~~f;~~I I-.-: :>1 I40300 /IJl'II~---- --~----- ---~====-=-- ---i8Montageplan voor de eerste vloerboven de poort. Tijdelijkespankabels en schoren waren nodig omde vervormingen te beheersen9 Oplegging van brngligger inH-rraIIle, met boutverbinding~?-;:::::stuk/trekschoor _ - ~.---.----.~. hollekanaalplaat dik 320~ ._----Ilf=-==-=~' .-=~--==- ==t:spa~k?b~lS~~~~doorsnede12 Cement 1992 nr. 3ter voorkoming van horizontale uitbui-ging. Na plaatsing van telkens drie ka~naalplaten zijn drukschoren aange-bracht, zoals aangegeven in figuur 8.Op deze manier was de rechtstand vande liggers gewaarborgd.Nadatdeliggers op dezew?jze indejuis-te stand waren gebracht, kon de rest vanhet vloerveld worden dichtgelegd metkanaalplaten.Voor de hogere vloeren van het brug-deel was het niet meer nodig om despankabels toe te passen. Door stalenkolommen tussen boven elkaargelegenliggers werd een inklemming tot standgebracht, zodat verdraaiing van de lig-gers niet meer mogelijk was.Wel was het nodig omperverdieping deliggers aande bovenzijdemetdrukscho-ren af te schoren op de tussenliggendekanaalplaten.Maatvoering en tolerantiesDe verbinding tussen de brugliggersende H-frames van de torens is weergege~ven in figuur 9. Omdat er sprake is vanBeschrijving van enkelekarakteristieke elementenMassieve vloerplatenIn principe bestaan alle vloeren tussende liftkernen van de beide torens uitholle vloerplaten, met dikten van 150,200 en 320 mm, afhankelijk van deoverspanning. Alleen in de 14e verdie-ping zijn ookplaten met eenafwijkendedikte toegepast.Op elke verdieping treden echter groteverstoringen op in de vloeren tengevol~ge van leidingschachten (4 grote sparin-gen per verdieping), waarvoor raveel-constructies nodig waren. Toepassingvan massieve voorgespannen vloerpla-ten bracht hier uitkomst. Dit bood te-vens de mogelijkheid een inkassing inlengterichting te maken voor een over-steek van elektra-leidingen (fig. 10). Bo~vendien konden hiermee hogebelastin-gen worden opgenomen bij een gelijkedikte als de naastliggende holle-kanaal-platen.Dit laatste punt speelt vooral een rol inde 13e verdiepingsvloer. Daar moest debelasting uit de staalconstructie van deoplegneus, voor de oplegging van deverdiepingsvloeren.E?rder is vermeld.dat de 7 liggers bovenelkaar samenwerken om het totaal aanverticale belasting op te vangen. De bal-ken zijn om de 3,60 m verticaal mo-mentvast met elkaar verbonden metHE180B kolommen. Daartoe werd tij-dens de montage de stalen kolom eersttegen de bovenliggende gevelbalk ge-trokkenenvervolgens aan de onderzijdevastgezet. Daarna kon de voetplaat on-dersabeld worden (zie ook figuur 5).Ook na realisatie van deze megastruc-tuur was de zeer hoge belasting uit devloer van de 13e verdieping te hoog omdit rechtstreeks de ligger in te sturen.Zonderverdere maatregelenzouhet ex-centrisch moment (wringmoment) watop debalkwerkt, voorde onderliggendestalen kolom een te hoge belasting vor-men. Ditin tegenstelling tot de overigeverdiepingen waar de excentrische mo-menten uitdevloerenwel door de stalenkolommen kunnen worden opgeno-men. Als oplossing van dit probleem isTl'-22 2f~~r;IIUJlfr: :. . ..: ~' :\~;80~;, l J I g___-.1 ~.,j ~ ~ 'j," 1196 ~10 Dwarsdoorsnede massieve vloerplaat naastleidingschacht, met inkassing voor oversteek vanleidingen boven plafond11 Dwarsdoorsnede massieve vloerplaat van 13everdiepingvloereen droge verbinding, waren hoge eisengesteld aan de maat- en plaatsafwijkingvan de torenconstructie. De twee opzichzelf staande torens mochten tot de7e verdieping geen grotere horizontalemaatafwijking hebben dan 10 mmoEnkele andere tolerantie-eisen illustre-ren de hoge eisenaan de maatnauwkeu-righeid. De liftwanden dienden over detotale hoogte van ruim 50 m binneneenhorizontale tolerantie van 20 mm ge-monteerd te worden; de kolommenmochten over de totale hoogte nietmeer dan 30 mm horizontale afwijkinghebben.Om binnen deze tolerantie-eisen teblijven is gekozen voor maatvoeren vol-gens het MOUS-systeem. Horizontaleafwijkingen konden bij de wanden perverdieping worden gecorrigeerd, bij dekolommen per twee verdiepingen.Uiteindelijk is het gelukt het totale ge-bouw binnen een tolerantie van 20 mmte monteren.Cement 1992 nr. 3dakopbouw worden opgevangen. Degevellijnvandedakopbouwspringt 1,50m terug; de belasting uit de 14e verdie-ping, hetdak en de gevel komt daardoordirect op de vloerplaten terecht. Dehieruit voortvloeiende momenten wa-ren zo hoog dat een voorgespannenmassieve vloerplaat noodzakelijk was.Hier is dus elke derde vloerplaat eenmassieve plaat (fig. 11).Deze massieve platen zijn uitgevoerd ingedeeltelijk voorgespannen beton, meteen hoge voorspangraad en veel beton-staal FeB 500 om de scheurvorming ende doorbuiging in het gebruiksstadiumzoveel mogelijk binnen de toelaatbarewaarden te houden.Brugliggers boven de poortDe liggers in de gevels van het brugdeelworden gekenmerkt door een hogevoorspanning. De afmetingen van dezebalken zijn: 275 mm breed, 2100 mmhoog en 24500 mm lang. Aan de bin~nenzijde zijn de balkenvoorzienvaneeneenverbinding totstandgebrachttussende binnenzijde van de ligger en de kop-zijde van de verschillende massievevloerplaten, door middel van lasplaten(fig. 12).Door in de massieve vloerplaat de las-plaat zo laag mogelijk aan te brengenontstond de mogelijkheid om in dezeverbinding een positief buigend mo-ment over te dragen, wat ontlastend opde ligger zal werken. Bij de schema-tisering van de massieve vloerplaten isdit moment als een positief werkendkopmoment ingevoerd.Een gevolg van deze oplossing was weldat de belasting op de massieve vloer-platen nog verder werd opgevoerd. Ditheeft ertoe geleid dat deze platen in ge-deeltelijkvoorgespannen betonzijn uit-gevoerd.De brugliggers zijn voorgespannen met60 strengen0 12,5 mm toteen maxima-le voorspankracht van 8000 kN! Omdatde balk zeer smal is, zou bij een gebrui-kelijke sterkteklasse van B 65 het beno-131.3 Transport van een H-frame op het bouwwerkfoto: De Bock, HoofddorpIPREFABRICAGEr310-11JT-'~I I11'I 1/1I1, 111I1 ,1, 11I, I11 I'I11111.11 1\1 I,1 \,11'II' 1 I11 I1I : I.-1L!I.~ J I2751.2 Verbinding met lasplaten tussenbrugllgger en massievevloerplaata. doorsnedeb. bovenaanzichtIUTILITEITSBOUWdigde bezwijkmoment niet kunnenworden gehaald. Dit was op zich een re~den om uit te gaan van een betonsterk-teklasse B 75.H-framesDe H-frames zijn belangrijke stabilise-rende elementen van het gebouwendienen tevens als oplegging voor debrugliggers. Gezien de zware belastin-genwarenforse afmetingennodig: 800x820 mm als dwarsdoorsnede voor dekolommen en 475 x 1148 mm voor deverbindingsbalk. De voegentussen dezeelementen zijn telkens halverwege deverdiepingshoogte gesitueerd. Con-structief gezien de gunstigste plaats,aangezien ongeveer hier de momenten-nulpunten gelegen zijn.Foto 13 toont een beeld van de montagevan een H-frame.V-vorm?ge vloerplatenDevloerplatenvoor de halfronde torenshebben in plattegrond g;ezien de vormvan een taartpunt (fig. 14). Aan de gevel-zijde is de breedte ongeveer 3,60 m enaan de binnenzijde ca. 0,70 m, terwijl deoverspanning van de rib maximaal 9,00m bedraagt. Per halve kantoorcirkelzijn10platenbenodigdomeenvloerdichtteleggen.Deze platen zijn oorspronkelijk ont-worpen alsTI-elementenmeteenflensvan 100 mm eneen totale plaatdiktevan250 mmo Echter, door de hoge voor-spangraad en een vergroting van delengte is later gekozen voor een plaatmet een enkele rib. Deze rib mocht nietbreder worden dan de kleinste plaat-breedte, bij de oplegging op de liften-kern. Het lukte daarmee precies om hetbenodigde aantal voorspanstrengen tekunnen plaatsen in de rib.De voorspanwapening is alleen in delengterichting aangebracht. Zoals in deplattegrondtekening van het element tezien is, ligt haaks op de hoofdrib een inde vloerplaat ge?ntegreerde randbalk,waarmee de plaat aan de gevelzijde op-gelegd is op de consoles aan degevelko-lommen. Deze randbalk is niet voorge-spannen, maar gewapend met beton-staal.Eveneens isde vloerplaat voorzien van 2uit de randbalk stekende oplegneuzen.Deze vormen de opleggingen voor deborstweringen.In de voegen tussen de vloerelementenzijn ten behoeve van de schijfwerkingvandevloerenperlangezijde 2 lasplatenmeegestort.Voor de belastingen in de normale kan~toorvloeren voldoen deze V-vormigevloerplaten uitstekend. Op de beide14 Cement 1992 nr. 3n-_-~~~---~~~------, ,,,#+++, II II I4" 1IbovenaanzichtIn dit artikel zijn bijdragen verwerkt vanirJJ.M. Font Freide en ing.P. Pufkus, raadge-vend ingenieur respect?evelijkprojectleider bijCorsmit Raadgevend Ingenieursbureau, Rijs-wijk en ing.H.Beeftink, werkvoorbereider bijde bouwcombinatie FMEAchterafmag vastgesteld wordendat demontage van de platen na wat pas~ en 14 V.vormige vloerplaat voor halfi-onde toren, met voorspanning alleen inmeetwerk aan het begin, zeer succesvol lengterichtingis verlopen en tevens dat de gebruiks~ a. boven- en zijaanzichtwaarde van deze vloerplaten zeer hoog I-b_._d_w_a_r_sd_o_o_r~s_n_e_d_e ~ ~ ~~ -jis. De platen vertonen vrijwel geen op~buigingsverschillen en zijn na het leg-gen van de verbindingslassen, het dich~ten van de langsvoegen en het aanbren~gen van een zand~ cementdekvloer di-rect gebruiksklaar; een druklaag is nietnodig.Tot slotDe bouwcombinatie heeft vastgestelddat bij een gebouw als dit, waarbij 95 %van de constructie is geprefabriceerd,ritmeverstorende elementen tot het ui~terste moeten worden voorkomen.Plaatselijke toepassing van ter plaatsegestortbetonzijninzulke projecten nietwenselijk. De logistieke problemen dieditmetzich meebrengt, overschaduwenverwachte financi?le voordelen.Toepassing van prefab beton heeft ge-leid tot een snelle bouwtijd voor hetFME~kantoor.Binnen het ontwerp vandit bijzondere gebouw lag een complexconstructieconcept besloten. Hetvroegtijdig instellenvan een bouwteam,waarbinnen architect, hoofdconstruc~teur, aannemer en leverancier(s) samen-werken, heeft geleidtot optimale oplos-singen voor de constructieopgaven.dakvloeren is de belasting evenwel eenstuk hoger, onder andere vanwege koel~apparatuur. De dikte van 250 mm wasniet meer toereikend. Bij een dikte van300 mm (rib 300 mm en flens 150 mm)boden deze platen wel een oplossing, zijhet dat er opnieuw gewerkt moest wor~den metgedeeltelijkvoorgespannen be~ton. Hetbreukstadiumvoldeed, maardetoelaatbare trekspanningen werden bijdie hoge belasting overschreden.Om de platen ook in het gebruikssta~dium te laten voldoen is er een relatiefgrote hoeveelheid betonstaal FeB 500 inde rib bijgelegd. Dewapening diende descheurvorming zoveel mogelijk te be-perken en de doorbuiging binnen detoelaatbare grenzen te houden.Uiteindelijk kon door deze toevoegingaan alle eisen worden voldaan.Cement 1992 nr. 3 15