Column2 201680columnMorgen, morgen... Morgen is erweer een dag! Dat geldt zeker voorSpanjaarden. Toch? Gedurende mijnvier arbeidsjaren als constructeur inSpanje heb ik deze stelling aan denlijve mogen ondervinden, juist ophet moment dat Spanje zelf deconsequenties van deze stellingondervond.Wat mij als Nederlandse constructeurin Madrid al vanaf mijn eerste werk-dag opviel, ergens in de tweede helftvan 2003, is dat de Spaanse uitvoeringvan bouwprojecten parallel looptmet het ontwerp ervan en niet daar-opvolgend, zoals gebruikelijk is inNederland. In Spanje zijn de con-structeurs namelijk nog volop bezigaan het ontwerp van de bovenbouw,als de fundering en/of keldercon-structie al in uitvoering is. DezeSpaanse werkmethode heeft debekende voordelen voor de opdracht-gever, zoals een vroegtijdige cashflowdoor een snelle(re) oplevering. Maarer is ook een belangrijke keerzijde:op momenten dat het financieeleven iets minder voor de wind gaat,zoals in de afgelopen jaren, kan hetleiden tot het voortijdig be?indigenvan bouwprojecten. De vastgoed-crisis, die Spanje sinds 2007 stevig inzijn greep heeft, heeft een abrupteinde gemaakt aan een jarenlangeSpaanse bouwwoede inclusief uitge-strekte speculatiepraktijken. Debouwproductie was misschien ookwel t? overweldigend: Spanje bouwdeelk jaar rond de 700 000 woningen,meer dan bijvoorbeeld Duitsland,Frankrijk en Itali? samen! Op hethoogtepunt van de crisis, in dezomer van 2011, waren de meestebouwkranen van Europa in Spanje tevinden. Maar wel als imposante stil-levens waarmee kunstschilder PabloPicasso prima zijn brood had kunnenverdienen...De drive van de opdrachtgevers omzo snel mogelijk geld te verdienenaan bouwprojecten, zorgt voor eenwerkklimaat waarbij de Spaanse con-structeur zijn werk nog dezelfde dag? of liever een dag eerder ? moet aan-leveren.`Ma?ana'is een woord datniet opgenomen is in het lexicon vande opdrachtgever.Ook het Spaanse Ministerie van Ont-wikkeling, verantwoordelijk voor hetlandelijke normbeheer, heeft hetvizier zichtbaar op vandaag gerichten niet op morgen. Waar heel bou-wend Europa eind vorig decenniumijverig Eurocodes aan het opstellenen publiceren was, was het de Spaanseoverheid die nog n?t voor de langver-wachte introductie van de Eurocodes? al in 1975 is door de Europese Com-missie besloten een programma op testellen voor het wegnemen vanhandelsbarri?res in de bouwwereld? een nieuwe betonnorm uitbracht,de EHE-08. Toegegeven, het is eenoverzichtelijke betonnorm gewordenmet verhelderende afbeeldingen ennuttige toelichtingen. Hij maakt hetvoor een constructeur relatief een-voudig de betonnorm toe te passenin de praktijk. Echter, waarom er zokort voor het uitkomen van de Euro-code ? september 2008 ? nog eenSpaanse betonnorm noodzakelijkwerd geacht? Ik zal het maar toe-schrijven aan de drang vooral nietverder te (willen?) kijken dan van-daag. Ma?ana is ma?ana, oftewelzorgen voor morgen.Hoewel de Spaanse constructeurzich overduidelijk moet conformerenaan de vereisten om zo spoedigmogelijk een bouwproject succesvolte voltooien, is de constructeur inSpanje ook in staat te relativeren. Devoor Spanje kenmerkende ontbijt-pauzes, uitgebreide lunchuren, detraditionele si?sta's en andere werk-onderbrekingen doen de werkdagopsplitsen in meerdere clustersvan enkele uren. De constructeur isderhalve in staat om een gezondebalans te vinden tussen het veel-eisende beroep als constructeur ende essenti?le fysieke en mentaleontspanning. Hiermee geeft de Span-jaard aan wel degelijk te denken aan`morgen'. Voor hem is een`werkdag'eigenlijk een incorrecte benaming.In de twee periodes (2003 en 2007-2011) die ik in Spanje werkzaam bengeweest, heb ik volop mogen genie-Ma?ana, ma?ana...Dirk Rinze VisserVisie van de werkvloer"Spanje bouwde elk jaar rond de700 000 woningen, meer danbijvoorbeeld Duitsland, Frankrijken Itali? samen!"BBVA Madrid, bron: BBVA TafyrColumn 2 2016 81bouwwereld in staat is. Het JellyfishHouse is constructief ontworpendoor vakbekwame (beton)construc-teurs uit Nederland, die een verdereaanzet hebben gegeven tot meerinternationale samenwerkingen.Wellicht komen we elkaar ooit weltegen in Spanje, want wie weet watde dag van morgen brengt! ten van ? en me bijwijlen ook mogenergeren aan ? de hiervoor beschrevenSpaanse werkmethodiek.Fier overeind staan, naast de bijzon-dere bouwprojecten waaraan ik mijnsteentje heb mogen bijdragen ?zoals het hoogbouwproject TorreEspacio, het vijftien verdiepingentellende hotel ArcoSur, het hoofd-kantoor van de Spaanse bank BBVAen de Campus Iberdrola ?, mijnlevenservaringen op persoonlijk enprofessioneel niveau. Ervaringen dievoor het oprapen liggen voor meerNederlandse constructeurs. Maartegenwoordig met het voordeel datde eerder genoemde Spaanse beton-norm EHE-08 al sinds juni 2010 ver-vangen is door de EN 1992-1-1:2004.Dat jullie als lezer van Cement enbezoeker van Cementonline de bouw-projecten in het buitenland ookkunnen waarderen, is ruimschootsgebleken uit de onlangs gehoudenverkiezing van mooiste cover vanCement. Zowel de eerste als de derdeprijs werd in de wacht gesleept dooreen bouwproject gerealiseerd buitenNederland. De winnaar werd hetJellyfish House in Marbella. Inder-daad in Spanje, en een uitstekendvoorbeeld van waartoe de Spaanseir. Dirk Rinze Visser CEng RC is Associate Structural Engineer bij BuroHappold in Londen en tevens gastdocent aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft.Gedurende een jaar zal Visser, naast prof.ir. Rob Nijsse, in Cement bijdragenleveren aan de columnserie`Visie van de werkvloer'. Hij zal zich toespitsen opde cultuurverschillen in de bouw tussen Nederland en diverse landen wereldwijd.In deze eerste editie: Spanje.Wilt u reageren op deze column, stuur dan een email naardirk.visser@burohappold.com of cement@aeneas.nl.advertentieTITEL: BASISKENNIS BETON (CB1)ISBN: 978-94-6104-037-4VERSCHIJNING: AUGUSTUS 2015PRIJS: 35,- (INCL. BTW)NieuwMeer informatie of direct bestellen? www.aeneas.nl/cb1Ben je actief met Bouwkunde of CivieleTechniek aan het HBO en wil je kennisopdoen over beton, van het materiaal totaan de betonconstructie? Dan is de nieuweuitgave `Basiskennis beton' (CB1) iets voorjou! Het boek gaat in op betontechnologie,duurzaamheid, uitvoering en constructie.Het is zeer breed van opzet en daardoorgeschikt van het eerste tot en met het laatstestudiejaar. Ook voor de beroepspraktijkbiedt CB1 onmisbare basiskennis.Basiskennis beton voor het HBO