C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gVer bi ndi ng encement 2008 3 53T o e p a s s i n gKolomschoenen van leverancierPeikko kunnen worden toegepastbij verschillende verbindingenzoals tussen kolommen en fun-deringen, tussen kolommen enkolommen maar ook tussenkolommen en balken (foto 1). Bijtoepassing van deze zogenaamde`droge' verbindingssystemenworden in het ene betononder-deel (bijvoorbeeld in de funde-ring op de bouwplaats) anker-bouten ingestort en in het andere(bijvoorbeeld in de prefab kolom)de kolomschoenen. Indien na demontage van de betonnen kolomde moeren vastgedraaid zijn ende stelruimte met een krimpvrijemortel is aangegoten, is een con-structieve en momentvaste ver-binding gerealiseerd.Er worden drie typen kolom-schoenen onderscheiden: deHPKM-serie, de PEC-serie en dePPKM-serie (fig. 3). De anker-bouten zijn leverbaar in de seriesHPM en PPM (fig. 4). Het ver-schil tussen deze toepassingenzit in de maximaal opneembarebelasting.Kolomschoenen zorgenvoor stabiele verbinding vankolommening. W.R. Zwaan, Peikko Benelux bv, ArnhemVoor een goede verbinding met prefab kolommen is het mogelijk specialekolomschoenen in te storten. Voordelen van deze methode zijn snelheid, sta-biliteit tijdens montage en weersonafhankelijkheid. Vooral in het land vanherkomst, Finland, worden deze kolomschoenen al op grote schaal gebruikt.1 |Voorbeeld van een ver-binding tussen balken enkolommen4 |De kolomschoenenHPKM, PEC en PPKM2 |Kolomschoenen typePPKM en HPKM3 |De ankerbouten HPM enPPMC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gVer bi ndi ng en54 cement 2008 3W e r k w i j z e f a b r i e kBij de prefab-betonfabrikantworden de kolomschoenen in dekolom ingestort. Met behulp vande meegeleverde bekistings-boxen, die voor elk type weeranders zijn, worden de kolom-schoenen in de kist vastge-schroefd. Additionele wapeningdient op voorschrift van Peikkoter plaatse van de voet van dekolom te worden aangebracht. Insommige situaties worden dekolomschoenen fabrieksmatig opeen dunne stalen onderplaatgelast (foto 5). De prefab produ-cent kan de kolomschoenen danmakkelijker op de juiste plaats inde kist monteren. Het kan ookom constructieve redenen nodigzijn een (dikke) onderplaat toe tepassen. Soms zijn de kolommenin diameter te klein om genoegkolomschoenen te kunnen plaat-sen. Het is dan mogelijk deonderplaat constructief mee terekenen zodat deze de trekkrach-ten opneemt.M o n t a g e o p d e b o u wDe ankerbouten kunnen metbehulp van een bijgeleverde malop de juiste positie in de funde-ring worden ingestort. De anker-bouten dienen op de juiste lengteuit de fundering te steken omlater een goede constructieve ver-binding te kunnen maken (foto7). De kolommen kunnen met(mobiele) bouwkraan op deankerbouten worden geplaatst envastgezet. Zodra de moeren zijnaangedraaid is een veilige,momentvaste verbinding ont-staan. Met deze montageme-thode hoeven de kolommentijdens en na het plaatsen nietafgeschoord te worden. Dit leverteen tijdsbesparing op tijdens demontage. Aangezien er geen hin-derlijke schoren meer nodig zijn,ontstaat er een vrij vloerveld (foto8). Dit bevordert de veiligheidvan de werkplek op de bouw-plaats. Ook kan er direct metaansluitende bouwactiviteitenworden gestart. Men hoeft name-lijk niet meer te wachten op hetuitharden van de aangegotengains met stekeinden in dekolommen, zoals dat bij een tra-ditionele situatie het geval is.Daarnaast is het instorten vanschroefhulzen in de kolommenten behoeve van schoorstempelsoverbodig geworden. Een bijko-mend voordeel is dat deze gatenlater ook niet meer afgewerkthoeven te worden.5 |In sommige situatieswordt de kolomschoenenop een stalen onderplaatgelast6 |Kolomschoenen wordenin de fabriek aangebracht7 |In de fundering wordenankerbouten ingestortC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gVer bi ndi ng encement 2008 3 55MdVdNdB e r e k e n i n gDe krachten die door de kolom-schoenen via de ankerboutenworden afgedragen aan de funde-ring zijn in een eenvoudig enhelder statisch schema weer tegeven (fig. 9). Hieruit volgt deoptredende belasting in debouten en ankerschoenen. Dezemoeten worden vergeleken metde maximaal opneembare krachtin de kolomschoen en boutvolgens de ETA-norm (EuropeanTechnical Approvals) ETA02/0006 (tabel 1).De statische berekeningen en hettechnisch advies worden door deengineeringsafdeling van Peikkogeleverd. Deze berekeningenworden gemaakt volgens diverseEurocodes en normen EN1990 t.m.EN1993, EN10080, DIN488 enCEN. De constructeur hoeft alleenmaar het belastingsschema meteen schets van het ontwerp door tegeven. Met behulp van beschikbaresoftware `PeikCol' is het ook moge-lijk om zelf eenvoudige enbetrouwbare calculaties te maken.Voor deze kolomschoen-verbin-dingen wordt momenteel eenbeoordelingsrichtlijn (BRL) ont-wikkeld onder de titel `Kolomver-bindingssystemen', zodat hetsysteem een KOMO-certificaatkan krijgen. Deze BRL wordt inde loop van 2008 uitgebracht.V o o r b e e l d b e r e k e n i n gVoor een constructie geldt:Mrep= 1350 kNmHrep= 210 kNAs= 12 x 497 mm2(volgt uitcomputerberekening)fs= 435 kN/mm2NS;d= 217 kNGekozen wordt voor 12 ankerbou-ten HPM 30P-1660 in combinatiemet kolomschoen HPKM 30-1310met een maximale belasting van220,4 kN. n9 |Prefab kolom gemon-teerd met kolomschoe-nen8 |Onoverzichtelijk vloer-veld op de bouw doorkolommen gesteld metschoren11 |Krachten op kolomvoettype kolomschoen type ankerbouttreksterktevolgens ETA in kNHPKM 16 HPM 16 61,7HPKM 20 HPM 20 96,3HPKM 24 HPM 24 138,7HPKM 30 HPM 30 220,4HPKM 39 HPM 39 383,4PEC 24 PPM 24 161,6PEC 30 PPM 30 244,8PEC 36 PPM 36 435,7PPKM 36 PPM 36 435,7PPKM 39 PPM 39 520,5PPKM 45 PPM 45 696,5PPKM 52 PPM 52 937,6Tabel 1 |Maximaal opneembare gebruiksbelasting van kolomschoenen incombinatie met ankerbouten