c. J. SpaargarenN. V. Nederlandse Spanbeton MaatschappijInleidingPreflexbalken worden sinds 1958 in Nederland gefabriceerd. Vanhet reeds vrij grote aantal toepassingen is in dit blad een samen-vatting gegeven onder de titel 'Ervaringen bij de toepassing vanpreflex' (Zie Cement XV (1963) Nr. 10 en 11). Zoals hieruit blijktwerd de preflexbalk aanvankelijk vooral toegepast ter vervangingvan te grote hoogte vorderende betonconstructies.Een ontwikkeling in een andere richting wordt gevormd door toe-passing in constructies waarbij de preflexbalk geprefabriceerdebetonnen elementen draagt die rusten op de betonnen onderflens.Het stalen bint wordt opgenomen in het tussen de bedoelde ele-menten te storten beton. Aldus ontstaan vrijwel vlakke plaatcon-structies waar slechts de betonnen onderflens met zijn veelalzeer geringe hoogte, namelijk 18 tot 25 cm, onder uitsteekt.Een voorbeeld van deze constructie is de tussenvloer in de RAC-garage te 's-Gravenhage (Zie Cement XVIII (1966) Nr. 7), waar ge-prefabriceerde -vormige elementen zijn opgelegd op de betonnenonderflens van een preflexbalk DIN 32. De vloer heeft travee-maten,groot 6,20 12,50 m, waarbij een constructiehoogte van slechts29 cm nodig is. De hoofddraagconstructie, die loopt in de rich-ting van de kleine overspanning, steekt hier 17. cm onder uit.Andere voorbeelden zijn pijlerbalken voor bruggen. Hierop zal inhet volgende nader worden ingegaan.Algemene omschrijvingDe hoofdliggers van de brug (preflex of voorgespannen beton)worden via een circa 1 cm dikke specielaag opgelegd op de be-tonnen onderflens van de preflexbalken. Daarna worden zij aande onder- en bovenzijde gekoppeld, waartoe het lijf van het stalenbint van de nodige sparingen is voorzien. De ter plaatse over entussen de koppen van de geprefabriceerde brugliggers te stortendruklaag van gewapend beton doet tevens dienst als drukflensvoor de voltooide preflexconstructie.De preflexbalken worden door kolommen ondersteund. Door degrote stijfheid van de balken kan de onderlinge afstand van deondersteuningen vrij groot zijn, terwijl overstekken uiteraard nietbezwaarlijk zijn. In de definitieve toestand steekt slechts de be-tonnen onderflens met zijn voor deze constructies genormaliseer-de hoogte van 25 cm onder de brugplaat uit.Bij lange brugdekken is het vaak nodig ??n of meer dilatatievoe-gen aan te brengen. Op eenvoudige wijze kan dit geschieden doortoepassing van een dubbele pijlerbalk. De vorm van de onder-steunende kolom behoeft in dit geval natuurlijk enige aanpassing.Het is mogelijk het aantal ondersteuningen per pijler terug te bren-gen tot ??n. Dit kan in het bijzonder zijn nut hebben voor viaduc-ten in de steden. Wanneer ook geprefabriceerde kolommen wor-den toegepast, is het mogelijk om met een minimum aan hindervoor het verkeer viaducten te bouwen, die ook in de definitievetoestand door hun pijlervorm de verkeersstroom ? niveau geenoverlast zullen bezorgen.Het spreekt vanzelf dat aan de breedte van de op deze wijze on-dersteunde Viaducten een door belastingsklasse en overspanningbepaalde grens dient te worden gesteld, daar anders de stabili-teit van het brugdek in gevaar komt.In veel gevallen worden de oplegdrukken van de pijlerbalken zeerhoog en zijn daarom vrij zware kolomafmetingen nodig. Uit esthe-tische overwegingen is het echter veelal gewenst de breedte vande kolom niet groter te nemen dan die van de betonnen onderflens.Toepassing van geprefabriceerde kolommen met hoge kubussterktebiedt hiertoe de mogelijkheid. Tevens kan hiermee een aanzienlijkeverkorting van de bouwtijd worden bereikt.32PreflexpijlersUitvoering en onderzoekAanvankelijk hebben zich bij de toepassing enige moeilijkhedenvoorgedaan. Genoemd kan worden het kantelen van de pijlerbalktijdens de montage van de brugliggers. Daar deze montage in hetalqerneen veld Voor veld plaatsvindt, wordt de pijlerbalk geduren-de enige tijd sterk eenzijdig belast. Als gevolg hiervan wipt deonbelaste zijde op en blijkens ervaringen herstelt de oorspronke-lijke toestand zich niet wanneer de omhoog gekomen zijde van debalk belast wordt door het gewicht van de brugliggers. Dit is ken-nelijk te wijten aan de in het systeem aanwezige wrijvingskrach-ten. Een scheve stand van de pijlerbalk is natuurlijk ontoelaat-baar en daarom is naar middelen gezocht om het effect teniet tedoen. Daartoe wordt alleen tijdens de montage een stijve verbindingtot stand gebracht tussen de pijlerbalk en de ondersteunendekolom, waarmee het euvel inderdaad volledig is verholpen.Een complicatie wordt echter gevormd door de wringende momen-ten die nu tijdens de eenzijdige belasting van de preflexbalk hier-in worden opgewekt. Voor het nog zo jonge constructiemateriaal'preflex' waren nog geen gegevens voorhanden aangaande de uit-werking van wringende momenten. Een preflexbalk DIN 28 voor-zien van een onderflens met afmetingen 13,5 50 cm is daaromin het laboratorium van NSM aan een aantal proeven onderwor-pen.Uit de proeven is gebleken:a. de weerstand tegen wringing wordt uitsluitend door de beton-nen onderflens geleverd.b. onder invloed van wringende momenten scheurt de onderflensbetrekkelijk snel, mede door de zwakke verbinding tussen hetbeton en het stalen bint. Het beton van de onderflens had eenkubussterkte van 590 kgf/cm2, de eerste scheur werd gecon-stateerd bij een schuifspanning van 41kgf/cm2? De scheurenmaakten een hoek van ongeveer 45 0 met de langsas van debalk.c. op enige afstand van het balkeinde treden, door de invloedvan de ter plaatse door het preflexen opgewekte drukspannin-gen in het beton, geen scheuren meer op.d. wanneer drukspanningen in dwarsrichting worden opgewektneemt de wringsterkte toe. Scheuren treden ook in dit gevalop bij een hoofdtrekspanning van circa 40 kgf/cm2?De momenteel in gebruik zijnde klemconstructie is zodanig ge-construeerd dat de betonnen onderflens wordt vastgeklemd opde kolom. Het aangrijpingspunt van de klemkrachten ligt op enigeafstand van het balkeinde. In deze zone is reeds een gedeelte vande door het preflexen opgewekte drukkracht in het beton aanwe-zig. De klemkrachten worden zo hoog mogelijk opgevoerd teneinde ook enige drukspanning in dwarsrichting te verkrijgen.Het blijkt dat deze constructie voldoet aan de te stellen eisen: derechte stand van de pijlerbalk is gewaarborgd zonder dat zichbeschadigingen voordoen. Wanneer de brugliggers aan beideden van de pijlerbalk gemonteerd zijn wordt de klemconstructieverwijderd.Tijdens het storten van de gewapend betonnen druklaag treedtopnieuw een eenzijdige belasting van de pijler op. Of maatregelenmoeten worden getroffen voor het waarborgen van de stabiliteitis afhankelijk van het project. Hierop zal nader worden ingegaanbij de beschrijving van enkele uitgevoerde werken.Cement XIX (1967) Nr. 12stadsviaductdoor ??n kolomondersteundUitgevoerde werkena. Brandersbrug te SchiedamDe eerste toepassing van preflexpijlers wordt aangetroffen in derr:edio 1966 voor het verkeer opengestelde Brandersbrug die deeluitmaakt van de nieuwe stedelijke autoweg tussen Rotterdam enSchiedam. Via deze brug wordt het verkeer over de SchiedamseSchie geleid.Het ontwerp van Gemeentewerken Schiedam omvatte naast deoverbrugging van de Schie een parkeergarage onder de oprit aande statlcnszljde. Het brugdek zou dus tevens dienst doen als dakvan de garage. Het is duidelijk dat in een dergelijk geval ver on-der het brugdek uitstekende pijlerbalken ontoelaatbaar zoudenzjjn. Om deze reden is hier de mogelijkheid van preflexpijlers inoverweging genomen en is uiteindelijk ook het besluit tot toepas-sing gevallen. Het bedoelde bruggedeelte bestaat uit vier veldenmet een overspanning van 14,50 m en een breedte van 34,00 m.Het dek bestaat uit genormaliseerde balken van voorgespannenbeton, type HNP, waarover ter plaatse een gewapend betonnendruklaag is gestort. De voorgespannen liggers zijn gemonteerd opde betonnen onderflens van een preflexbalk, DIE 70, die wordtondersteund door geprefabriceerde betonkolommen cm. Deafstand tussen de kolommen is 7,40 m zodat de preflexbalk aande rand van de brug ongeveer 2,00 meter uitkraagt.3Brandersbrug montagestadiumNORMALE OPLEGGING1principe-tekening preflexp?/ers5viaduct Schiedam: k/emconstructieOPLEGGING DJlA TATIEberennendruklaag dik 16cmHNP-70/98Oplegspecie4viaduct Schiedam: dwarsdoorsnede6viaduct Schiedam: voltooide constructieCement XIX (1967) Nr. 1 338een van de voltooide viaductenin Badhoevedorpb, Viaduct in Rijksweg 20 nabij KethelIn de in aanleg zijnde Rijksweg 20 is door de RijkswaterstaatDirectie Wegen een viaduct gebouwd over de provinciale weg15 nabij Kethel. De Rijksweg wordt ter plaatse uitgevoerd metacht rijstroken waardoor het viaduct 58 meter breed wordt. Inlangsrichting bestaat het uit twee velden met een overspanningvan 21,00 m.De constructie van het brugdek is vrijwel gelijk aan dat van dehiervoor beschreven Brandersbrug. De pijlerbalk is hier een DIN90, voorzien van een betonnen onderflens met afmetingen 25 X 60cm. De preflexbalk wordt door ter plaatse gestorte kolommenop afstanden van hart op hart 7,00 m ondersteund.Het gewicht van de brugliggers (ca. 17 ton) stelde zware eisenaan de klemconstructie waaraan ruimschoots is voldaan.Gewapend-betonnenbekistingsplaatjesDWARSDOORSNEDE7viaducten Badhoevedorp - oplegdetail en dwarsdoorsnedeInternationale agenda voor 1967(aanvulling op reeds gepubliceerde activiteiten in de'Mededelingen van de Betonvereniging' van december 1966)20-24 maart ? R.I.L.E.M.-Symposium over 'Lichte toeslagmateria-len voor beton' te BoedapestAanmelding bij het secretariaat van het organiserende comit?:R.I.L.E.M."Symposium E.T.I., Budapest IX, Di?szegi ut 37 (Honga-rije).1-7 april ? Symposium over 'Het ontwerpen van betonnen brug-gen' te Toronto, dat georganiseerd wordt door het American Con-crete InstituteAanmelding bij het secretariaat: Dr. Shu t'Ien Li, c/oSouthDakota School of Mines and Technology, Rapid City, South Dako-ta 57702.1-5 mel De 'International Union of Building Centres' organiseerthet 'Internationaal Bouwcongres' in Athene, GriekenlandAanmelding bij het secretariaat: c/o Mme. D. Poli, 100 Rue duCherche - Midi, Paris 6e (Frankrijk).21 mei-6 juni - Vijfde Internationale Congres over 'Niet-destruc-tief onderzoek' te Montreal, Quebec, CanadaAanmelding bij het secretariaat: Canadian Council for Non-de-structive Testing, P.O. Box 95, Verdun, Quebec (Canada).5-8 juni - Scandinavisch Betoncongres in Helsingfors, Finland.Inlichtingen verkrijgbaar bij: Betonf?rengingen i Finland, Bule-varden 2, Helsingfors 12 (Finland).34Voor het storten van het brugdek zijn, evenmin als bij de Brandersbrug, bijzondere voorzieningen getroffen.c, Viaducten in Rijksweg 6, gedeelte BadhoevedorpIn het gedeelte van Rijksweg 6 dat door Badhoevedorp voert, Zijldoor de Rijkswaterstaat, Directie Wegen, vier viaducten gebouwdDaar de beschikbare constructiehoogte klein. was, is hier voode hoofdliggers gebruik gemaakt van preflexbalken, terwijl voodrie van deze viaducten ook preflexpijlers zijn toegepast. Het gewicht van de brugliggers is zo laag dat de montage kon plaatsvinden zonder dat speciale verbindingen nodig waren tussen depijlerbalk en de kolommen. Wel was in dit geval een wat afwijkende montage-volgorde nodig om de belastingen op beide zijdelvan de pijlerbalken zogoed mogelijk in evenwicht te houden. Hegewicht van de ter plaatse te storten gewapend betonnen druklaag van deze viaducten was echter een veelvoud van dat valde liggers, zodat tijdens het storten van de druklaag enkele speciale maatregelen geboden waren, namelijk:a. strenge voorschriften betreffende de stortvolgorde, wat inhiel?dat de hoeveelheden gestort beton aan beide zijden van depijlerbalk nagenoeg gelijk bleven;b. het vooraf storten van een strook beton boven de pijlers, waardoor verplaatsing van pijler- en brugbalken ten opzichte valelkaar voorkomen werd.c. het aanbrengen van enige gelaste verbindingen in deze strookDeze maatregelen hebben goed voldaan.6-9 juni - 11e Conferentie van de Europese Organisatie valQuality Controlin Londen, EngelandAanmelding bij het secretariaat van het organiserende comit?Weena 700, Rotterdam.25-30 juni - 70th Annual Meeting van de American Society foTesting and Materials (A.S.T.M.), in Boston, Mass./U.S.A.Inlichtingen te verkrijgen bij: A.S.T.M., 1916 Race St., PhiladelphiaPa. 19103 (U.S.A).30 augustus-1september - Internationaal Symposium over 'Toevoegingen aan mortel en beton' te Brussel, Belgi?Aanmelding bij het secretariaat: R.I.L.E.M.-Symposium-Admixtures127, Avenue Adophe Buyl, Brussel-S (Belgi?).4-6 september - Het internationale symposium over 'Experimenteel onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen, veroorzaakt door d,toevoeging van kustharsen aan beton en metselwerk' in ParijsFrankrijk.Inlichtingen te verkrijgen bij het secretariaat: Direction General.de la Recherche, 1967 R.I.LE.M.-Symposium, 12 Rue BrancionParijs 15e (Frankrijk).25-28 september - Symposium over 'Weerbestendige voegelvoor muren' te Oslo, NoorwegenOrganisator: International Council for Building Research Studieand Documentation (C.l.B.). Aanmelding bij het secretariaat: C.LB.Symposium on Weathertight Joints for Walls, Norsk ByggeforskningInstitut, P.O. Box 322, Blindern, Os10-3 (Noorwegen).Cemenl XIX (1967) Nr.