De nieuwe opname- en auditie-studio van de P.P.I. te Baarndoor ir J. K. J. KokjeI. InleidingSinds enige jaren heeft zich in Baarn de Philips' PhonografischeIndustrie gevestigd. De productie van dit bedrijf, dat voorname-lijk gramofoonplaten fabrieeert, is zo snel toegenomen, dat defabriek in k?rte tijd reeds enige belangrijke uitbretdingen heeftgehad.In een herenhuis, gelegen op het landgoed 'Hoogwolde' te Baarn,werden de bij deze Industrie behorende administratieve en com-merciele afdelingen ondergebracht. Dit landhuis bleek eveneensspoedig te klein te zijn, zodat ook hier uitbreiding noodzakelijkwerd. Besloten werd op het landgoed een nieuw kantoorgebouwop te richten, dat tegen de bestaande bouw werd geprojeeteerd.Aan architect H. Bunders te Hilversum is opdracht gegeven, hetnieuwe complex te ontwerpen en samen met de afdeling 'Gemeen-schappelijke Belangen' van de N.V. Philips' Gloeilampen Fabriekente Eindhoven, het toezicht tijdens de bouw te leiden,fig. la.situatietekening2. AlgemeenHet kantoorgebouw, dat een totale lengte van ca 75 m zal krijgen,is voorlopig over een lengte van 35 m opgetrokken. Het bestaatuit een sousterrain (waarin de dienstruimten zijn ondergebracht),een begane grond en een eerste verdieping; de laatste dienen voorkantoorruimten.Het skelet is in gewapend beton uitgevoerd. Zoals op tek. I b is tezien, is het sousterrain minder breed dan de bovenliggende ruim-ten. De gevelkolommen worden ondersteund door de uitkragendebalken van de begane grondvloer. Door een k?rte vleugel, waarinhet trappenhuis met hoofdingang en de directievertrekken zijnondergebracht, is het kantoorgebouw aan de bestaande bouwverbunden.Aan de zuidzijde van het complex is de nieuwe studio gebouwd.3. De studioa. VormbepalingDe studio bestaat uit een ruimte, die wordt gebruikt als opname-en weergave-studio en een daaronder gelegen echokelder.De eerste ruimte zal worden gebruikt voor het opnemen vangramofoonplaten voor kleine bezettingen. Ook zullen hier op-namen afgedraaid en beluisterd worden.Zoals op tek. 2 en foto 7 te zien is, hebben beide ruimten geenrechthoekige vertikale doorsneden. De buitenmuren staan schuinen de plafonds zijn niet horizontaal uitgevoerd. De vorm en degrootte van de studio zijn vastgesteld in overleg met de acoustischadviseur ir W. Tak van het 'Acoustisch Adviesbureau' van de N.V.Philips' Gloeilampen fabrieken te Eindhoven.Bij het ontwerp heeft men zich o.a. door de volgende overweginglaten leiden.Tijdens het bespelen van een muziekinstrument in een afgeslotenruimte hoort men een bepaalde grondtoon met een min of meergroot aantal harmonische boventonen. Onder bepaalde omstandig-heden kunnen dan voorwerpen in die ruimte of kan de construetievan de ruimte in trilling komen. Dit zal gebeuren, wanneer deeigen frequenties van die voorwerpen gelijk of bijna gelijk zijn aande frequenties van de geprodueeerde tonen of de harmonischeboventonen ervan. Door deze eigen frequenties zullen bepaaldegeprodueeerde tonen een l?ngere intensiteit verkrijgen danandere. Hierdoor zal het geluid van het Instrument worden tek. Ib. aanzicht en horizontale doorsnedenCement 7 (1955) Nr 3-4 59tek. 2. dwarsdoorsnede A-B over kantoorgebouw (tek. I b)tek. 3. dwarsdoorsnede G-H over studio, echokelder en vijver (tek. I b).A tek. 4. doorsnede K-L (tek. I b) tek. 5. waterdichte zetvoeg tussen vijverwand en gebouw tek. 6. detail C van tek. 5.60 Cement 7 (1955) Ni 5-4'vertekend'. Met geluid zal dus veranderen, wat voor het beluiste-ren van muziek zeer hinderlijk kan zijn.Het resoneren van voorwerpen is niet te voorkomen. Een bepaaldeeigen frequentie van een object wordt o.a. bepaald door zijngrootte, vorm en massa.Er is voor gezorgd, dat de eigen resonantie-frequenties van deconstructie buiten het hoorbare gebied liggen. Alle waarneem-bare tonen worden dus op dezelfde wijze weergegeven, waardoorverandering van het geluid door resonantie is voorkomen.Bij de bouw van de studio is getracht de ruimten z? te ontwerpen,dat nergens een voorkeurafmeting voor een bepaalde golflengteaanwezig is; er zijn dan geen uitgesproken staande golven te ver-wachten.Een probleem, dat met bovenstaande samenhangt, is de nagalm vaneen ruimte. Deze is ook afhankelijk van het geluidabsorberendverm?gen van die ruimte. Men zal trachten een regelmatige engelijke absorptie van alle frequenties te verkrijgen. Dit kan o.a.worden verwezenlijkt door de keuze van het bekledingsrnateriaalen de vorm, waarin dit wordt toegepast. Op deze wijze heeftmen de nagalmtijd in de hand. In de echokelder is getracht eenzo groot mogelijke nagalmtijd te verkrijgen. De vloer, het pla-fond en de wanden moeten dus zo weinig mogelijk geluid ab-sorberen. Zij zijn uitgevoerd in gewapend beton, waarbij debekisting met bekistingstriplex was bekleed. Op het gladdeoppervlak zal een laag beton worden aangebracht. Door devormgeving is ook hier gezorgd, dat geen uitgesproken staanderesonantiegolven zijn te verwachten, en dat de eigen frequentiebuiten de waarneming valt.b. ConstructieDe draagconstructie bestaat hoofdzakelijk uit gewapend beton.Alleen de constructie van het tentdak is in ander materiaal opge-trokken. Dit dak wordt gevormd door durisol-dakplaten, liggendop een houten balklaag. Deze laatste wordt ondersteund door devier stalen hoekkepers, die in de top van het dak aan elkaar zijngebout, en de betonnen gootbalk. Elke hoekkeper is beschouwdals ligger op twee steunpunten, in de top van het dak, ondersteunddoor de andere hoekkepers en ter plaatse van de goot door eenbetonkolom. De hoekkepers worden, behalve op buiging, ook opvrij grote normaalkracht belast. De op kolommen opgelegde goot-balk neemt deze grote horizontale krachten op. De schuinstaandekolommen worden daardoor door het dak uitsluitend op normaal-kracht belast.Zoals tek. 3 toont, worden de kolommen gedragen door de uit-Le nouveau studio d'enregistrement ? Baarnpar M. I'inginieur ]. K. ]. KokjeDescription de l'extension des Studios d'en-r?gistrement de disques Philips ? Baarn.L'ossature est en beton arm?. Le sous-soi est plus?troit que les etages superieures (fig. I). Lespieux de facade s'appuient sur des poutres enporte ? faux du plancher du rez-de-chausse?.L'aile courte relie les bureaux ? l'imm?ubleexistant.Au cote sud de l'immeuble se trouve le studiod'enr?gistrement au dessus de la cave d'echo. Cesdeux salles n'ont pas de coupe verticale rectangu-laire et leurs plafonds ne sont pas horizontauxpour des raisons d'accoustique (?vite ia trans-formation du son d?e ? Ia r?sonnance).A l'aide de Ia forme et du revetement on peutcontr?ler l'echo. La cave d'echo doit avoir unecho aussi grand que posstble; toutes les surfacessont en beton pour ne pas absorber le son. Enutilisant un coffrage en triplex une surface lissea ete obtenue, revetue par un email.Finalement l'auteur donne un apercu sur l'ossa-ture.GEDENKBOEK, uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarigbestaan van de Vereniging van Handelaren in Bouwmaterialen inNederland, HIBIN, 1905--27 April--1955. Uitgave van Hafabo,offici?el orgaan van de Hibin, Amsterdam, 21 x 30 cm, 456 blz.,rijk ge?llustreerd, waarvan vele in meer kleuren, vele foto's entek., statistieken, grafieken en tabellen, gebonden in luxe bandDit fraaie boekwerk omvat 10 hoofdstukken: I. Gelukwensen.II. De geschiedenis. II. De Hibin-organisatie in woord en beeld.IV. Mensen uit de Hibin-organisatie. V. Ontstaan, ontwikkeling enbetekenis van de handel in bouwmaterialen in Nederland. VI. Defuncties van de handelaar in bouwmaterialen; diensten en ver-richtingen; bedrijfsuitoefening voorheen en thans. VII. De pro-ducten welke behoren tot de handel in bouwmaterialen in Neder-land. VIII. Herinneringen. IX. De toekomst; bouwen en bouw-Cement 7 (1955) Ni 3-4 61Das neue Aufnahme- und Wiedergabe-Studioin Baarn von Dipl.-Ing. ]. K. /. KokjeBeschreibung der Erweiterung des Grammophon-platten-Studio's von Philips in Baarn.Das Skelet ist aus Stahlbeton. Das Kellergeschossist schm?ler als die dar?ber liegenden R?ume.(Abb. I). Die Giebelst?tzen werden von aus-kragenden Balken der Erdgeschossflur getragen.Der kurze Fl?gel verbindet das B?rogeb?ude mitdem bestehenden Bauwerk. An der S?dseite desKomplexes ist das neue Studio f?r Aufnahme undWiedergabe gebaut mit einem Echokeller dar-unter. Der vertikale Schnitt durch keinen derbeiden R?ume ist rechteckig und die Piafonds sindaus akustischen Gr?nden nicht horizontal, umVer?nderung des Schalles durch Resonanz zuverhindern. Form und Verkleidung k?nnen mit-wirken, um den Widerhall unter Kontrolle zuhaben. Der Echokeller muss den gr?sstm?glichenWiderhall haben. Alle Oberfl?chen sind ausStahlbeton, um so weinig als m?glich vom Schallzu absorbieren. Mit Betontriplex ist eine glatteOberfl?che hergestellt, die mit Betonemail ab-gearbeitet ist.Zuletzt wird die Tragkonstruktion besprochen.foto 7. studio en karitoorgebouw gereedkragende gewapend-betonvloer, die op de wanden van de echo-kelder rust.De constructie is op staal gefundeerd. Het metselwerk van degevels is aan kolommen en gootbalk verankerd.De studio en de gang, die de studio met het kantoorgebouw ver-bindt, staan in een vijver. De grondwaterstand ligt onder de vijver-bodem. De wand van de vijver wordt gevormd door een betonnenL-muur. Aan de bovenzijde is een horizontale plaat gestort, die alsondersteuning voor het uit hatuursteenplaten gevormde looppadlangs de vijver dient.De vijverbodem bestaat uit een laag waterdicht vijvervilt. Hieropis een 7 cm dikke betonplaat aangebracht, die het vilt beschermt.Tussen de vijverwanden en het gebouw zijn zetvoegen aanwezig,die met behulp van geprofieleerde rubberstroken waterdicht zijnuitgevoerd.The new gramophone recording studio atBaarnby Ir j. K. ]. KokjeThe author describes the extension of the Philipsgramophone recording studio at Baarn. The con-struction is of reinforced concrete. The basementis smaller than the upperfloors. The front columnsare supported by the overhanging beams of thegroundfloor. A short wing connects the officeBuilding with the existing buiiding. The newstudio for recording, above the echo-cellar, issituated on the south side of the buiiding; both ofwhich do not have a Square verticai cross-section.The ceilings are not horizontal for the accoustics (nointerference due to resonance). The resonancecan be controled by means of special coverings andsuitabfe shaping. The echo-cellar must have thehighest possibfe resonnance. In Order to absorbthe minimum of sound all thesurfaces are made ofconcrete. A smooth surface has been obtained byusing triplex shuttering; the concrete will becoated with concrete-enamei. Here after is des-cribed the reinforced concrete construction.stoffen; hoop en verwachtingen. X. Aanhangsel; bijlagen; inhouds-opgave.Dit buitengewoon goed verzorgde jubileumboek heeft een inhoud,die voor iedereen interessant en leerzaam is. Hoe interessant engoed ge?llustreerd is het hoofdstuk van de geschiedenis, hoe grootblijkt de Hibin-organisatie te zijn (blz. 120). Bladzijden vol por-tretten tonen alle leden en personen, die in de afgelopen halveeeuw in de Hibin bekendheid verwierven. De grafische voor-stelling van de handel in bouwmaterialen in getallen levert interes-sante gegevens op. Het hoofdstuk over de functies van de handelin bouwmaterialen is vooral het lezen waard! Het hoofdstukbouwmaterialen geeft beknopt en in hoofdzaken: litteratuur,indeling, grondstoffen, vindplaatsen, uitvinder, normalisatie,keuringseisen, fabricage, eigenschappen, voordelen, maten engewichten, verwerking, toepassingen.