Het gebruik van stalen bekistingdoor ir J. C. MeischkeInleidingVoor het maken van bekistingen voor betonwerk wordt in Neder-land tot nu toe vrijwel uitsluitend gebruik gemaakt van hout.Hout heeft vele voordelen, omdat het materiaal gemakkelijk tebewerken is en bovendien een vrij grote sterkte bij gering ge-wicht heeft.Bij h?t uitvoeren van gewapend-betonconstructies met eenhouten bekisting valt het echter steeds weer op, dat grote hoe-veelheden hout nodig Zijn. Van dit hout wordt een belangrijkgedeelte verzaagd tot stukken, welke door hun vorm of afme-tingen practisch niet meer bruikbaar zijn.Het bruikbare hout is meestal beschadigd door spijkergaten, ge-boorde gaten voor centerpennen en kleine uitkepingen voor spa-ringen, doorvoeren en dergelijke. Tijdens het ontkisten wordtmeestal ook het nodige hout vernield, vooral als dit, door enkelemalen voor bekisting te zijn gebruikt, zijn veerkracht heeft ver-loren en een dor en dood materiaal is geworden. Het verlies aanhout is daardoor vrij groot, zodat tijdens het werk de hout-voorraad regelmatig moet worden aangevuld. Op vele werkenkomt het vaak voor, dat hout, voor de bekisting bestemd, wordtgebruikt voor het maken van jukken, steigers en andere hulp-constructies, waardoor op lengte besteld hout wordt toegepastvoor andere doeleinden en meestal wordt verzaagd. Dit geeft eenoneconomisch houtverbruik.Een houten bekisting heeft overigens het nadeel, dat het houtdoor weersinvloeden krimpt of zwelt, waardoor de juiste maat-voering niet altijd kan worden gegarandeerd. Dit is vooral hetgeval, als de bekisting langere tijd moet staan, voordat het betonwordt gestort.Ter besparing van kosten van het stucadoren of afwerken vanbetonoppervlakken worden vaak grote gedeelten van beton-constructie gestort op een gladde bekisting.-Als bekledings-materiaal wordt dan meestal hardboard of betontriplex gebruikt.Hardboard ?n betontriplex hebben beide bezwaren als bekle-dingsmateriaal op de bekisting. Het materiaal werkt onderinvloed van de weersomstandigheden. Vooral als perioden vanregen en zonneschijn elkaar snel opvolgen, is het vrijwel ondoen-lijk, een met hardboard bekleed oppervlak vlak te houden.Betontriplex gedraagt zich in deze omstandigheden bij een zorg-vuldige behandeling beter dan hardboard, doch is ook niet ideaal.Het betonmultiplex geeft goede resultaten, doch komt in velegevallen vanwege de hoge prijs niet in aanmerking. Het is alleeneconomisch, indien de platen weinig verzaagd behoeven te wor -den, of indien een bepaalde bekisting tientallen malen kan wordengerepeteerd.In speciale gevallen, bijv. voor het storten van ronde kolommen,wordt ook asbestcem?nt (buizen) toegepast.Bij de ventilatiegebouwen van de Maastunnel te Rotterdam zijngolfplaten toegepast als bekistingsmateriaal om grote beton-oppervlakken een minder saai aanzien te geven.In al deze gevallen echter kan het bekledingsmateriaal slechts ??ntot enkele malen worden gebruikt, terwijl het resultaat, vooral.bij gebruik van hardboard, wel eens te wensen overlaat.Tengevolge van enkele hierboven genoemde bezwaren, de steedsgroter wordende houtschaarste (met als gevolg een slechte hout-kwaliteit) en de hoge houtprijzen, wordt in het buitenland meeren meer overgegaan tot het toepassen van stalen bekistingen,die uit kleine eenheden worden opgebouwd. Er zijn op dit gebiedvele systemen ontwikkeld, die op hetzelfde principe berusten.De Stalen bekistingDeze bekisting wordt opgebouwd uit panelen van staalplaat, dieaan de randen en in het veld verstijfd zijn met hoekstaal of strip-pen (tek. I). Soms ook worden de randen van de staalplaat om-gevouwen, waardoor hetzelfde wordt bereikt.De panelen, die in bepaalde standaardafmetingen worden ge-maakt, worden ondersteund door hoekstaal of stalen buis (tek. 2)en hieraan met klemmen of spie?n bevestigd. Deze hoekstalen ofbuizen kunnen verder weer gesteund worden door zwaarderestalen liggers, door een vakwerkconstructie of door een con-structie van stalen steigermateriaal.Tek. 3 toont een spie, zoals deze wordt gebruikt bij het systeemBlaw-Knox. Het verbinden van 2 elementen van de bekistinggebeurt telkens met 2 spie?n. De ene spie wordt geslagen door deovereenkomstige sleufgaten van de beide te verbinden onder-Cement 6 (1954) Nr 21-22 371delen. De tweede spie wordt geslagen door het gat in de eerstespie en verankert de beide onderdelen (tek. 4). Bij deze veranke-ring kan met I type spie worden volstaan.Tek. 5 geeft een van de klemmen, waarmee het systeem Acrowde onderdelen aan elkaar verbindt. De afgebeelde klem heeft eendubbele functie:1. de bekistingsplaten,worden tot een plat vlak gekoppeld en2. de randflensen ervan worden tegen elkaar aangedrukt door dewigvormige groef in de drukplaat.De draad van de schroefklemmen dient niet beschadigd te wordenen moet voor goede werking vrij gehouden worden van gemorstebetonspecie.Voor de panelen kan worden gewerkt met maten als 50x100,50 x 50, 25 x 50, 20 x 50, 25 x 100 cm2, enz.Vrijwel elke bekisting kan in hoofdzaak met behulp van dezepanelen worden uitgevoerd. Uiteraard zullen de afmetingen vande te storten betonconstr?cties meestal niet zodanig zijn, dat debekisting zuiver met de genoemde maten van de panelen kanworden gemaakt. De stalen bekisting moet dan Worden aange-vuld met een passtuk, dat bijv. van hout kan worden gemaakt.Het houtverbruik is echter gering, terwijl het gebruikte bekis-tingsmateriaal weer volledig ter beschikking komt na het ont-kisten.Indien in de toekomst meer met bekistingen met eenheids-afmetingen wordt gewerkt, zal er ook naar moeten wordengestreefd, de afmetingen van de constructies zoveel mogelijkaan te passen aan d? maten van de bekistingsonderdelen. In deVerenigde Staten en in Canada wordt een te maken beton -constructie in vele gevallen bekeken door een bekistingsexpert,die de afmetingen van de constructie aanpast aan de afmetingenvan de beschikbare bekisting. Deze werkwijze garandeert eeneconomisch gebruik van het beschikbare bekistingsmateriaal.Indien hiermee bij het ontwerpen van betonconstructies engebouwen rekening wordt gehouden, zal het in het algemeenmogelijk zijn, de uitvoering van een betonwerk sneller te doenverlopen, omdat het opbouwen en afbreken van een stalen be-kisting eenvoudiger en sneller geschiedt dan van een overeen-komstige houten bekisting.Voor het bekisten van hoge opgaande wanden, zoals keermuren,sluiskolkmuren en dergelijke onderdelen kan worden gebruik ge-maakt van speciale verstijvingsliggers, die door middel vanschroefhulzen (tek. 6) of centerpennen worden vastgeklemd aanhet reeds gestorte betonwerk. Deze liggers kunnen zowel deeluitmaken van het bekistingsoppervlak, dan wel uitsluitend dienenter ondersteuning van de bekisting. Dit soort bekistingen komtin vele uitvoeringen voor. De ondersteuningsliggers kunnenbestaan uit een normaal profiel 1-NP, DIN of U-staal, doch pokzijn uitgevoerd als kokerligger. Deze kokerliggers zijn dan ver-vaardigd uit geperste en gevouwen plaat, of samengebouwd uitnormale profielen en plaat (tek. 7). De lengte van de kokerliggersis meestal ongeveer 3,00 m (10 ft). Met deze liggers kan elke keereen stort worden bekist van ongeveer 1,50 m hoog. De koker-liggers worden voor de helft vastgeklemd aan het reeds gestortebetonwerk en kragen voor de helft uit. De stijfheid van de liggersis voldoende om de druk van het beton, welke is aangenomen op3 000 kg/m2, te kunnen opnemen.Door het aanbouwen van een tweede ligger kunnen storten tot4,50 m hoogte worden bekist, doch dan moeten centerpennen ofschoren worden aangebracht om de betondruk te kunnen op-nemen. Eventueel kan nog een derde of vierde ligger wordenopgebouwd; dit heeft echter meestal weinig zin, omdat dehoogte van het stort dan door andere factoren wordt bepaald.Metjieze_bekistingen kan snel worden gewerkt. Zij geven boven-,dien een zeer glad betonoppervlak, dat weinig of geen nabewer-king behoeft.? foto 8. kokerliggers met platen? tek. 9. centerpen met stalen conussen? tek. 7. bekisting van stalen panelenmet kokerliggers372 Cement 6 (1954) Nr 21-22Door van te voren kokerliggers en platen tot grotere eenhedensamen te bouwen en bij het ontkisten en opnieuw bekisten alsgrotere eenheden te verplaatsen, kan in korte tijd een grootoppervlak worden bekist en ontkist (foto 8). De stalen bekistinggeeft dan een grote besparing aan man-uren, die bij grotere tebekisten oppervlakken al spoedig de doorslag geeft bij de vraagof stalen of houten bekisting zal worden toegepast.De bevestiging van de kokerliggers aan het gestorte betonwerkkan geschieden met behulp van centerpennen, die in dat gedeeltetijdens het storten hebben dienst gedaan. Een fraaie oplossing isdit echter niet, want het demonteren en monteren van de koker-liggers op deze uitstekende pennen is niet gemakkelijk en dekans op beschadiging van de draad van de centerpen is groot.Een betere oplossing is in dit geval te werken met een centerpen(tek. 9), die aan beide zijden in stalen conussen is geschroefd.In deze conussen kan van buiten af een korte bout of centerpenworden gedraaid, waarmee de kokerligger kan worden verankerd.Deze buitenste bouten of centerpennen en de conussen kunnensteeds worden teruggenomen; alleen het centrale deel van decenterpen is verloren. Een voordeel bij het afwerken is boven-dien nog, dat de centerpennen niet eerst behoeven te wordenuitgehakt. De conussen op de centrale centerpen kunnen nauw-keurig op de juiste maat van de betonconstructie worden ge-schroefd, zodat het stellen van de bekisting eenvoudig is te ver-wezenlijken.Een derde oplossing kan worden gekozen in het geval, dat in hetop te storten betonwerk geen centerpennen nodig zijn, omdat destijfheid van de bekisting voldoende is om de betondruk te-kunnen opnemen. In dit geval wordt gebruik gemaakt van eensoort tirefon of ankerbout, met een zeer grove uitwendigeschroefdraad en aan de kop een normale inwendige schroefdraadvoor het indraaien van een bout of centerpen (tek. 10). Na hetlossen van de bekisting kunnen deze ankerbouten worden los-geschroefd uit het beton en volledig worden teruggewonnen.Vanzelfsprekend is de aanschaffingsprijs van- een stalen bekistingveel hoger dan van een houten bekisting, doch indien daarbij derendementsfactor in rekening wordt gebracht, zal blijken dat eenstalen bekisting op den duur veel voordeliger is.In het algemeen kan worden aangenomen, dat een houten be-kisting niet meer dan 4 a 5 keer kan worden gebruikt, tenminsteals de bekisting telkens volledig moet worden afgebroken omopnieuw te kunnen worden opgebouwd.Kan een houten bekisting in grotere eenheden worden gesloopten weer op dezelfde wijze worden opgebouwd, dan kan ditmisschien 10 tot 15 keer worden herhaald, doch dan moet erreeds vrij ingrijpend worden gerepareerd. In zeer gunstigegevallen is het mogelijk, het aantal malen door tussentijds repa-reren op te voeren tot 20; daarna is het beter tot een nieuwebekisting over tegaan.Een stalen bekisting, waarvan de onderdelen practisch niet aanslijtage onderhevig zijn, kan zeker 100 maal worden gebruikt, ter-wijl practisch niet met verlies van bekistingsmateriaal behoeft teworden rekening gehouden, vooropgesteld echter, dat de onder-delen niet te licht geconstrueerd zijn en dat de dikte van destaalplaat niet te dun wordt gekozen. In Engeland is vaak gewerktmet een plaatdikte van 2 mm, doch deze plaat is te dun en blijftop den duur niet vlak. Het verdient aanbeveling de plaatdikteniet dunner dan 4 mm te kiezen.Afgezien van het aantal malen, dat een bekisting kan wordengebruikt en de kwestie van het verloren gaan van materiaal,zijn er nog andere voordelen aan een stalen bekisting, welke invele gevallen niet te onderschatten zijn. Zoals reeds genoemd, isde besparing aan man-uren soms zo groot, dat de hierdoorbespaarde tijd en kosten doorslaggevend zijn.Ook de factor tijd kan een belangrijke rol spelen. Op bouwplaat-sen, waar weinig werk- en opslagruimte beschikbaar is, heeft eenstalen bekisting het voordeel, dat zij kan worden opgeslagen ineen veel kleinere ruimte dan een overeenkomstige houtenbekisting. Ook het schoonmaken van de bekisting is bij een stalenbekisting eenvoudiger. Het beton hecht minder aan de stalenplaten en het spijkerschoon maken, dat bij een houten bekistingnogal wat tijd vergt en beschadiging geeft, kan vanzelfsprekendachterwege blijven.De stalen bekisting, die wordt gebruikt bij de bouw van detunnels te Velsen, is in hoofdzaak opgebouwd uit panelen,0,50x1,00 m2, die aangevuld zijn met passtukken en bijv. ge-bogen panelen, die speciaal voor deze bekisting zijn vervaardigd.De panelen zijn volgens het Blaw-Knox systeem bevestigd ophoekstaal, dat op zijn beurt geklemd is op een staalconstructie,hoekverbindingen systeem Acrow voorinwendige resp. uitwendige hoeken van 90)tek. 10tirefon ofankerboutdie door middel vanschroefvijzels en -wartels op de juiste maatkan worden gesteld.In deze staalconstructie zijn bovendien scharnieren opgenomen,waarmee de wanden van de bekisting naar binnen geklapt kunnenworden.De stalen freems van de bekisting zijn opgesteld op een aantalschroefvijzels, waarmee de bekisting op de juiste hoogte kanworden gesteld. Bij het Ontkisten worden eerst deze schroef-vijzels ingedraaid, zodat deze wanden naar binnen draaien en losvan de betonwand komen. Daarna worden de schroefvijzels onderde stalen freems ingedraaid, zodat de gehele bekisting loskomten op van te voren gereedstaande wielstellen zakt. Het is danmogel ijk de bekisting voor een moot in haar geheel over de vloerte verrijden naar de volgende moot, waar de bekisting door hetopvijzelen op de schroefvijzels en het uitdraaien van de wartelsvoor de wanden weer in korte tijd op de juiste maat kan wordengesteld (foto's 16-17).stalen binnenbekisting van de tunnel te VelsenCement 6 (1954) Nr 21-22 373foto 12. vijzels onder stalen steigerfoto 15. stalen steiger van brug bij StuttgartHet voordeel van een stalen bekisting tegenover een houten valtonmiddellijk in het oog, omdat het gebruik van staal het mogelijkmaakt, een bekisting als ??n geheel te verplaatsen en in een zeerkorte tijd te lossen en weer opnieuw te stellen.Een houten bekisting van deze afmetingen zou niet z? stijf teconstrueren zijn, dat deze in ??n geheel verplaatst kan worden.Het zou dan noodzakelijk zijn deze bekisting af te breken, het af-komend hout schoon te maken, te sorteren en op te tassen endaarna te beginnen met het stellen van de bekisting voor devolgende moot. De ruimte, die het afkomende hout van deze be-kisting zou innemen, is echter zo groot, dat de beschikbare werk-ruimte geheel verloren zou gaan aan de opslag van dit hout. Alshierbij dan nog de tijd, die voor deze bewerkingen nodig zou zijn,in aanmerking wordt genomen, alsmede het aantal vaklieden, datvoor het opbouwen van de houten bekisting beschikbaar zoumoeten zijn, dan is het wel duidelijk, dat hier alleen een stalenbekisting in aanmerking komt.Bovendien is het tempo van het opbouwen van een bekistingaltijd afhankelijk van de grootte van het object, aangezien hetaantal mensen, dat tegelijkertijd aan een bekisting kan werken,beperkt is in verband m?t de beschikbare ruimte.De ervaringen, welke met het gebruik van stalen bekisting bij detunnelbouw te Velsen zijn opgedaan, zijn onverdeeld gunstig enhebben doen inzien, dat alleen een stalen bekisting het mogelijkmaakt, een dergelijk werk in een hoog tempo te kunnen bouwen.Een groot voordeel is bovendien, dat de kwaliteit van het beton-oppervlak van het begin tot het einde uitstekend blijft.Stalen stempels en andere ondersteuningsconstructies'Het gebruik van staal behoeft niet beperkt te worden tot hetbekistingsoppervlak; ook ondersteuningen en stempelingen vanstaal hebben grote voordelen boven houten stempels.Het komt vaak voor, dat in een gebouw achtereenvolgens ver-diepingen met afwijkende verdiepingshoogten moeten wordengestort, waarbij het meermalen gebeurt, dat een verdieping meteen grotere hoogte wordt gestort na een minder hoge verdieping.Wordt de bekisting van deze vloeren gestempeld met badding-hout, dan blijken de baddings voor de volgende verdieping tekort te zijn.Een deel kan misschien worden opgelast, doch dit is geen fraaleoplossing, die --volkomen terecht-- niet voor een gehele vloerwordt toegestaan. Toepassing van verstel bare stalen ondersteu-ningen voor de bekisting is in dit geval al gauw economisch. In demeeste gevallen wordt de aanschaffingsprijs van dit materiaal eenbezwaar geacht, waarbij de economie en rentabiliteit overlangere termijn meestal niet in beschouwing worden genomen.Indien de stalen stempels regelmatig kunnen w?rden gebruikt,zullen zij zeker voordeliger zijn dan houten stempels.De meeste typen stalen ondersteuningen kunnen met behulp vaneen kleine schroefvijzel nauwkeurig worden gesteld en naderhandop eenvoudige wijze weer worden gelost (tek. II).Is stalen steigermateriaal aanwezig, dan is in deze trant een op-lossing te vinden door het toepassen van kleine schroefvijzels, dielos onder de stijlen kunnen worden geplaatst (foto 12) of eenspeciale baddingdrager, die met behulp van een schroefstang opde juiste hoogte kan worden gesteld (tek. 13).De bekisting kan hiermee nauwkeurig worden gesteld en latergemakkelijk worden gelost.Ook voor het stellen van wandbekistingen, die hun steun vindenop een stalen steigerfreem, kunnen dergelijke schroefvijzelsworden gebruikt. Zij kunnen in dit geval lichter worden uitge-voerd.Met behulp van speciale opzetters (tek. 14), zoals beschreven in'Cement' 3 (1951) nr 1-2, blz. 30, die een bepaalde verstel-mogelijkheid bezitten, is het mogelijk de te gebruiken pijplengtete standaardiseren op maten, die telkens met 50 cm opklimmen.Het aantal verschillende pijplengten kan hierdoor zeer beperktworden, terwijl de ondersteuning in elke gewenste lengte kanworden uitgevoerd.Een steiger of een ondersteuningsconstructie van stalen buis iszeer veel overzichtelijker dan een overeenkomstige houten be-kisting. Het grote voordeel is ook, dat alle gebruikte onderdelenweer volledig worden teruggewonnen.Een groot voordeel is tevens, dat een stalen steiger bijna geheelmet ongeschoolde krachten kan worden opgebouwd, hetgeenmet een houten steiger beslist niet het geval is. Een voordeel, datvooral in deze tijd met een groot gebrek aan goede vaklieden eneen overcompleet aan ongeschoold personeel, wel eens van door-slaggevende betekenis kan zijn. Ook voor het ondersteunen vande bekisting van grote en zware constructies, zoals bruggen enviaducten, geeft een stalen steigerconstructie een zeer fraaie,doelmatige en overzichtelijke constructie. Foto 15 toont eenstalen steigerondersteuning, die wordt gebruikt bij de bouw van374 Cement 6 (1954) Nr 21-22een brug in voorgespannen beton in de buurt van Stuttgart.Een stalen onderstempeling neemt in den regel minder ruimte indan een gelijkwaardige houten en laat daardoor meer bewegings-vrijheid tussen de stempels, waardoor bijvoorbeeld het transportvan materiaal niet te erg wordt belemmerd. Bij een flink ge-schoorde houten onderstempeling is het passeren met materiaalvaak vrijwel onmogelijk.Wordt een stalen onderstempeling gecombineerd met kleinestalen vakwerkliggers, zoals deze in Duitsland onder de naamHico zijn ontwikkeld, dan blijft onder de bekisting een vrijwelvrije werkruimte over, die vooral op een zeer beperkte bouw-plaats voor velerlei doeleinden nuttig kan worden gebruikt.Deze vakwerkliggers kunnen uit korte elementen in verschillendelengten worden samengesteld. Door variatie in de onderlingeafstand van deze liggers is een vrij grote variatie in liggerleng temogelijk.ConclusieEr zijn op dit gebied nog vele mogelijkheden, die niet alle in ditartikel zijn genoemd. Het gebruik van staal in de betonbouw leidtin vrijwel alle gevallen tot overzichtelijke, ruimte- en tijdsbespa-rende constructies, die diverse technische en bedrijfseconomischevoordelen hebben. Een economische beschouwing van een stalenbekisting op de basis van investering en afschrijving is op zijnminst zeer kortzichtig, omdat de bijkomende voordelen, zoalstijdbesparing, meer beschikbare werkruimte, weinig afwerkingvan de betonoppervlakken, vaak niet direct in cijfers zijn uit tedrukken en daarom meestal niet in de kostprijsberekeningenworden betrokken.foto 16-17. stalen bekisting spoorwegtunnel te VelsenThe use of steel formsby J. C. Meischke, civil engineerIn comparison to timber, board, etc, steel shutteringsallow for a greater economy in materials, more rig'tdframework, smoother surface of the concrete and agreater frequency of their use. The genera! principlesof steel forms, especiatly the system Blawknox in usefor the construction of the tunnel at Velsen are dis-cussed.Ahigher efficiency could be obtained when the dimen-shns of the shuttering-paneis would be standarized.This would result in a greater uniformity in concreteconstruction,The use of steel struts and falsework are referred to.In concrete construction many possibilities are leftopen for the use of steel in simple auxitiary structurespresenting technical and econom'tcal advantages.Emploi de coffrages en acierpar J. C. Meischke, ing?nieurLes avantages des coffrages en acier sur ceux enbois, en carton, etc. r?sident surtout dans l'?conomiede mat?riaux, la rigidjt? des constructions auxiliaires,la surface plus lisse du b?ton, et Ie r?emploi toujourspossible des coffrages.L'article ?tudie quelques principes d'ordre g?n?ralayant trait aux coffrages en acier, et plus particu-li?rement Ie syst?me 'Blawknox' qui est appliqu?actueilement pour la construction du tunnel deVelsen.Pour arriver ? des ?conomies appr?ciables les dimen-sions unitaires des panneaux de coffrage devraientconduire, ? l'avenir, ? une uniformit? plus pouss?edes constructions en b?ton. L'article mentionne aussil'application de supports et d'?chafaudages en acier.Die Verwendung von Stahl als Verschalungs-materialvon ir j. C. MeischkeVerglichen mit Hclz, 'Board', u.dgL erzielt man beider Verwendung von stahlernen Verschalungen fol -gende Vorteile: geringeren Materialverlust, steifereHilfkonstruktionen, glattere Betonoberfl?chen undh?ufigere Verwendung.Besprochen werden im Allgemeinen die prinzipiellenGrundlagen der stahlernen Verschalung und im Be-sonderen des Systems 'Blawknox', das jetzt beimTunnelbau in Velsen verwendet wird.Aus ?konomischen Gr?nden m?ssen die normalisiertenAbmessungen der, Schalungselemente im Laufe derZeit gr?ssere Einheittichkeh der Betonkonstrukttonenzur Folge haben.Ferner wird auf die Verwendung von st?hlernen Stem-peln und Unterst?tzungsger?sten hingewiesen.Der Betonbau bietet noch vie/e M?glichkeiten f?r dieVerwendung von Stahl f?r ?bersichtliche Hilfkon-struktionen mit technischen und betriebs?konomischenVorteilen.Digest p. 380-382The dimensioning of prestressed concretebeams of symetrica! cross-sectionby W. Semeins, civil engineerFor the symetrical l-section, simplified to a basicrectangle with two other rectangles forming theflanges on both ends, formulas have been deducedgiving the ratio between the caracteristics of thesection and its basic rectangle.Some examples are worked out to show that all thedata determining the cross-section can be foundwithin certain limits,Sommaire p. 380-382Le dimensionnement de poutres pr?con-traintes ? profil sym?triquepar W. Semeins, ing?nieurDes formules donnent des relations entre le rectanglede base d'un profil en double-T sym?trique et lesautres caract?ristiques de la section. Quelquesexemples pratiques illustrent Vemploi de ces for -mules, permettant de d?terminer sous certainesr?serves tous les facteurs r?gissant la forme de lasection.Zusammenfassung S. 380-382Bemessung von Spannbetontr?gern mitsymmetrischem Querschnittvon ir W. SemeinsF?r die Bemessung von symmetrischen l-Profilen, dieman sich aus einem Rechteck als Grundform unddaran oben und unten angesetzten Flanschen ent-standen denkt, sind Formeln entwickelt, die das Ver -h?ltnis zwischen bestimmten Abmessungen des Quer -schnittes zu seiner Grundform wiedergeben. Aneinigen Beispielen wird gezeigt, wie mit diesen Be-helfen die Bemessung von Spannbetontr?gern mitsymmetrischem Querschnitt durchgef?hrt werdenkann, wobei man alle Faktoren, welche die Formge-bung d?s Querschnittes bestimmen, binnen gewissehGrenzen regeln kann.Vorstgevoeligheid vancementbetonwegenIn ,,Strasse und Autobahn" van Mei 1954 behandelt HeinrichPfeifer het resultaat van onderzoekingen naar de vorstgevoelig-heid van cementbetonwegen.De schrijver voert als definitie van plotseling, sterke temperatuur-verlaging van de betonweg het begrip ,,Abschrecken" in. Ge-schiedt dit droog, dan is er sprake van ,,trockener Abschreck-frost"; komt er een vloeistof aan te pas, dan spreekt hij van,,nasser Abschreckfrost". Beide soorten vorst werden bij deproeven op betonproeflichamen toegepast.Het resultaat van de onderzoekingen wordt als volgt samengevat.Beton- en mortelproeflichamen werden ?f in warme toestand inwarme, geconcentreerde NaCl-oplossing gelegd en na afkoelingtot -20 ?C twee weken waargencman (nasser Schwellfrost), ?f inwarme toestand in een reeds op-20 ?C afgekoelde omgeving ge-bracht en twee weken lang waargenomen. Droog beton bleek in,,Nassfrost" ruimtebestendig te zijn. De door het strooien vanzout op de betonverharding ontstane beschadiging moet wordenverklaard door een naar verhouding tot de open pori?nruimtete hoog gehalte aan vrij water, dat door het gestrooide koud-makend mengsel bevriest en daarbij het springen van de mortelveroorzaakt. Bij een bepaalde soort beton of mortel kan een zo-genaamd vorstgevoeligheidscijfer worden vastgesteld.ir F. KansteinCement 6 (1954) Nr 21-22 375