Dat een constructeur onmisbaar is bij de realisatie van veilige bouwwerken, daarover bestaat geen misverstand. Toch wordt zijn positie niet altijd op waarde geschat. Hoe kan de Constructeur van het Jaar daar verandering in brengen? De redactie van Cement vroeg het oud-winnaars Hubert Kuijpers en Roy Crielaard en juryvoorzitter Noortje de Geus.

Het aanzien van de constructeur moet dus omhoog. Hubert Kuijpers, vorig jaar verkozen tot constructeur van het Jaar, benadrukt dat je wel goed moet nagaan waarom. Pas dan kun je er gericht werk van maken. “Waardering of bekendheid in de hele maatschappij vind ik op zichzelf geen doel. Wanneer heb je er nu echt last van dat mensen buiten de bouw niet weten wat een constructeur is? Dat geldt ook voor veel andere beroepen. Het moet dus niet gaan om de exposure. Een van de redenen om meer bekendheid te geven aan het vak is het interesseren van jongeren. Want zeker in deze arbeidsmarkt is het lastig om aan goede mensen te komen. Je zou het vak onder de aandacht kunnen brengen op universiteiten of zelfs middelbare scholen.”

Een andere reden om het aanzien van de constructeur te verhogen is het tegengaan van de verdere verschraling van vak. Kuijpers: “Als je mij vraagt of ik genoeg verdien, zeg ik nee. Dat begint al bij het voortdurend uitkleden van opdrachten en het werken met kruisjeslijsten. Je moet als constructeur de verantwoordelijkheid voor een heel project willen en kunnen nemen. We moeten ook meer samen optrekken in de keten. De afstand tussen constructeurs, aannemer en architecten is enorm gegroeid. Nu staan architecten, aannemers en constructeurs vaak lijnrecht tegenover elkaar. Het is één grote juridische toestand geworden. Iedereen is bezig zijn eigen opdracht op een zo goed mogelijke manier uit te voeren. Zonder het geheel te overzien. Een architect zou meer begrip moeten tonen voor wat constructief wel of niet slim is. En wij moeten nadenken over maakbaarheid. Als het voor een aannemer duidelijk is wat wij als constructeur voor hem kunnen betekenen, heeft hij daar ook meer geld voor over.

“Architecten, aannemers en constructeurs staan vaak lijnrecht tegenover elkaar”

Roy Crielaard, Talent van het Jaar 2018, onderschrijft deze problematiek: “Ik heb een tijd in Engeland gewerkt (Arup, red.) en daar bestaat veel meer respect voor de constructeur. Opdrachten zijn vaak veel omvangrijker en er wordt veel meer met vaste partners gewerkt. Ook wij zouden toe moeten naar een situatie waarin wij een compleet pakket aannemen voor een fatsoenlijke prijs. Als je dat dan goed doet wordt je beloond met een volgende opdracht.”

Kuijpers: “Bij een complete opdracht kunnen we ook de volledige verantwoordelijkheid nemen. Dan hoeft er bij onvolkomenheden niet meer over en weer gediscussieerd te worden tussen ontwerpend constructeur en uitvoerende onderaannemers of toeleveranciers. Ook opdrachtgevers moeten zich deze problematiek aantrekken. Door de lage beschikbare budgetten worden onze opdrachten enorm uitgekleed. Het risico is een houding van: ‘wij krijgen niets, dus wij doen niets’. Ik heb nog nooit een contract gezien waarin goed staat wat wij uiteindelijk allemaal doen. Als ik ouderwetse ‘stiptheidsacties’ zou voeren, zou het ontwerpproces helemaal spaak lopen. Zo staan we er natuurlijk niet in, maar het geeft wel aan hoe marginaal het allemaal is. We moeten ook ophouden elkaar tegen elkaar uit te spelen.”

Op het moment dat deze problemen worden opgelost en het belang van het vak zichtbaarder wordt, zal het vak vanzelf ook interessanter worden. Maar voor Roy Crielaard moet die interesse vooral worden gewekt door te laten zien hoe leuk het vak is. “Ik ben geen constructeur geworden omdat het vak zo belangrijk is, of om het aanzien. Ik ben constructeur geworden omdat het zo’n mooi vak is. Je bent echt iets aan het creëren. Zie construeren als lego in het groot. Zie parametrisch ontwerpen of het werk van modelleurs als een soort computerspel. Het is gewoon een prachtig vak en dat moeten we uitdragen. De verkiezing van de Constructeur van het Jaar en ook de Dag van de Constructeur zijn daar een viering van.”

De Geus: “Het is inderdaad niet alleen een belangrijk maar ook een hartstikke mooi vak. Constructeurs zouden wel wat minder bescheiden mogen zijn. Hoe vaak hoor je een constructeur nu vertellen over een innovatieve constructie? Of over een oplossing waar veel geld mee wordt bespaard? ‘Ik doe toch gewoon mijn werk’, hoor ik ze dan zeggen! We zouden innovatieve oplossingen veel meer naar buiten moeten brengen. Ook onderling overigens. Kennis moet beter worden uitgewisseld, om zo het vak verder te krijgen.”

Er zijn dus nogal wat thema’s die aandacht verdienen. Het zou een van de taken van de Constructeur van het Jaar kunnen zijn deze thema’s onder de aandacht te brengen, als soort ambassadeur. Status om dat te doen heeft hij zeker. De prijs heeft een hoop aandacht opgeleverd, bevestigen zowel Kuijpers als Crielaard. Kuijpers: “Ik werd overladen met felicitaties, vooral van collega-constructeurs, maar ook van partners in de bouwketen. Er ging haast geen vergadering voorbij waarin ik er niet aan werd herinnerd. Ik merkte ook dat er plots ‘beter’ naar me werd geluisterd. Sinds de verkiezing heb ik bijna iedere twee weken ergens een optreden. Dat heeft natuurlijk ook te maken met het onderwerp, duurzaamheid en houtconstructies. Iedereen wil daar wel iets over weten.”

Ook Crielaard kreeg veel leuke reacties. “Ik vond het harstikke leuk en er wordt sinds die prijs wel wat anders naar mij gekeken. Wat mij wel is opgevallen, is dat ik vanuit de organisatie niet echt ben ingezet als ambassadeur. Daar had ik iets meer van verwacht. Veel van de activiteiten buiten mijn dagelijkse werk deed al voor die tijd.”

Kuijpers herkent dat beeld: “Ik heb behoorlijk wat spin-off ervaren. Dat was vooral te danken aan de PR-machine van Pieters Bouwtechniek. Het zou beter zijn als de organisatie daar ook wat inspanningen voor had geleverd.”

Het zou dus mooi zijn als er vanuit de organisatie een structurele agenda komt voor de Constructeur en het Talent van het Jaar. Zo krijgen zij beter de gelegenheid de boodschap uit te dragen en meer aandacht voor het vak vragen. Onder collega’s, in de bouwkolom en in de maatschappij. En het zou helpen bij het werven van nieuwe kandidaten. Crielaard heeft wel een paar ideeën over de invulling van die agenda “De verkiezing op de Dag van de Constructeur is hartstikke leuk en moet wat mij betreft zo blijven. Dat is vooral het interne feestje. Maar in de periode daarna zou er meer kunnen worden georganiseerd. Zo zou je standaard een lezing kunnen organiseren, een maand of drie na de verkiezing. Hierin kan de Constructeur van het Jaar zijn visie geven op het vak.” Kuijpers ondersteunt dat idee. “Nodig daar anderen uit de keten bij uit. Zorg voor een verhaal dat mensen niet willen missen. Ook een optreden op de Betondag of Staalbouwdag zou prima passen in dat programma. Natuurlijk kost ons dat een hoop tijd en energie, maar ik zou dat er graag voor over hebben.”

Er ligt dus een schone taak voor de Constructeur van het Jaar. Iedereen is het erover eens dat het nu nog te veel een interne prijs is. Op zich is er niets mis met een vakprijs waarbij collega’s waardering uitspreken voor elkaar. Maar om de doelen te kunnen bereiken moet de prijs ook breder onder de aandacht komen. Crielaard: “Mensen die ik op straat tegenkom hoeven echt niet te weten dat ik Talent van het Jaar ben. Ik weet ook niet wie de advocaat van het jaar is. Het zou hooguit leuk zijn het brede publiek te enthousiasmeren door eens op te treden op Discovery Channel of in Het Klokhuis over mooie constructies te praten. Maar voor wat betreft die bekendheid gaat het vooral om de bouwketen.”

De organisatie en de jury hebben al aangegeven daar dit jaar meer werk van te gaan maken. Op die manier zullen de winnaars beter zichtbaar worden als ambassadeurs van het vak. Daarbij wordt onder andere samengewerkt met Cement.

De Geus: “Hoe wrang ook, maar we hebben de tijd mee. Doordat zich de laatste jaren meerdere incidenten hebben voorgedaan, waarbij de constructie het begaf (parkeergarage Eindhoven, brug Genua) of de constructie niet aan alle eisen bleek te voldoen (o.a. vloeren ministerie BZK), is het belang van de constructieve veiligheid, en dus de constructeur, alleen maar groter. Dat biedt een uitstekende gelegenheid om het vak breder onder de aandacht te brengen!”