Online 5 2016 81onlineMaatafwijkingen Burj Khalifa beheerst1 Burj Khalifa in DubaiDe Burj Khalifa in Dubai is met een totale hoogte van 828 m alzes jaar officieel het hoogste gebouw ter wereld. Bij constructiesvan dergelijke hoogte en eigen gewicht zijn maatafwijkingenerg belangrijk. Zij kunnen immers zorgen voor scheefstand endaarmee voor een groter tweede-orde-effect. Daarnaastleiden scheefstand en te grote maatafwijkingen tot problementijdens de uitvoering en het gebruik. Op de TU Eindhoven iseen casestudy uitgevoerd, met als onderzoeksvraag: "Hoe is deuitvoerder gedurende de bouw van de Burj Khalifaomgegaan met maatafwijkingen en -toleranties?".geprefabriceerde elementen die zijnbevestigd met behulp van specialeingestorte bevestigingsbeugels die indrie richtingen verstelbaar zijn omhet verschil tussen gevelelement enruwbouw te overbruggen.Tijdens de bouw is gebruikgemaaktvan een zeer geavanceerd GPS-systeem om afwijkingen te monito-ren. Op de klimbekisting zijn drieantennes bevestigd en op de grondis een referentiepunt gemaakt. Derealtime locatie van de bekistingwerd vergeleken met het 3D-modelvan de constructie gedurende allebouwfases. Hiermee werden deverwachte verplaatsingen berekendop basis van de werkelijk gemetenmateriaaleigenschappen, windbelas-ting, funderingszetting en eventueleasymmetrische belastingen.Bij iedere verdieping is de bekistingopnieuw uitgelijnd op het geometri-sche middelpunt met eennauwkeurigheid van 15 mm. Om detwintig verdiepingen werden nieuwehellingshoekmeters met zeer hogeprecisie geplaatst om de scheefstandnog nauwkeuriger te kunnen moni-toren.De combinatie van een ontwerpwaarbij rekening is gehouden metmaatafwijkingen en het gebruik vangeavanceerde modellen en meetme-thoden tijdens de uitvoering heeftervoor gezorgd dat de maatafwij-king bij de top beperkt is gebleventot 25 mm en dat er tijdensuitvoering en gebruik geen groteproblemen zijn ontstaan. fysieke zwaartepunt op dezelfdepositie en wordt de plattegrond naarboven toe kleiner. Ook is er eenherverdelingsplaat in de funderingtoegepast om scheefstand van defundering te voorkomen. Om heteffect van elastische verkorting,krimp en kruip mee te nemen is eenvolledig 3D-model van het gebouwgemaakt voor verschillende bouwfa-ses. Tijdens de uitvoering isvervolgens gecorrigeerd voor dezeverkortingen.Ook bij de keuze voor het gevelsys-teem is rekening gehouden metmaatafwijkingen en de enormehoogte van het gebouw. De gevelbestaat uit volledig1Meer over Burj Khalifa en maatafwijkingenDit artikel is een samenvatting van een casestudy die de auteurshebben gedaan naar aanleiding van een studiereis van destudievereniging KOers naar Dubai en Abu Dhabi in 2015. De volledige case-study is beschikbaar op www.cementonline.nl/burj_khalifa Daar zijn ook artike-len te vinden die eerder in Cement zijn verschenen.Marijn Bruurs MSc.Witteveen + BosGerben van der Meijde BSc.Masterstudent TU EindhovenBurj Khalifa heeft een kenmerkendeY-vormige plattegrond. Deze is hetgevolg van het buttressed-core-constructieprincipe, een systeemwaarbij een centrale kern wordtgesteund door drie constructievevleugels. Tot een hoogte van 575 mis de constructie uitgevoerd inbeton, het bovenste deel is eengeschoorde staalconstructie.Onder het gebouw bevindt zich eenzware fundering die er samen met hetstabiliteitssysteem voor zorgt dat demaximale verplaatsing in de topbeperkt is tot 1,25 m in alle richtingen.Om de natuurlijke scheefstand vande toren te beperken, liggen hetgeometrische middelpunt en het