52? CEMENT 5 2020 Vijf maanden nadat ik op bezoek was bij zijn monsterklus in Terneuzen wa- ren dit keer de rollen omgedraaid en liep Koen een dag met mij mee. Het was helaas nog niet mogelijk om hem uit te nodigen op kantoor, daarom had ik Koen gevraagd op de bouw te komen kijken bij de Bunkertoren in Eindhoven en het Dr.-Knip- penbergcollege in Helmond. Met dank aan de gastvrijheid van Van Wijnen en Heerkens van Bavel die Koen, toch een collega bij een concurrent, lieten rondsnuffelen. De Bunkertoren is een bekend begrip onder (oud-)studenten van de TU Eindhoven, het door Hugh Maaskant ontworpen beton- nen icoon diende jarenlang als studenten- sociëteit van diverse verenigingen. Architect Powerhouse Company heeft een ontwerp gemaakt om de Bunker een tweede leven te geven, waarbij een woontoren van 100 m in de bestaande Bunker wordt gebouwd. De toren is ontworpen als een beton- nen casco van dragende wanden en een sta- biliteitskern, grotendeels getunneld uitgevoerd. De gewenste woningplattegronden resulteren in relatief slanke vloeren met grote overspan- ningen en een zeer slanke stabiliteitsconstruc - tie. Iets waar de eindgebruikers niks meer van Kijk in de keuken In mei 2019 werden Patrick van Dodewaard en Koen van Doremaele verkozen tot Talent van het Jaar. In zes afleveringen in Cement maken wij kennis met deze talenten en hun visie op het vak. Voor deze laatste aflevering gingen beiden ? nadat ze eerder dit jaar bij een infraproject van Koen waren geweest ? op bezoek bij twee utiliteitsbouwprojecten van Patrick, om de ver- schillen tussen tussen utiliteitsbouw en infrastructuur te ervaren. De kunst van het omschakelen Patrick van Dodewaard terugzien, maar voor mij als constructeur uit - dagend om waar te maken. Tijdens de rond- gang met Koen stond de deelcontrole van de entreeportalen op de begane grond op het programma, een tweetal kritische elementen die omwille van het ontbreken van een twee- de draagweg extra robuust zijn ontworpen. Als gebouwconstructeur loop ik alle bouwfasen van een project door, iets wat be- hoorlijk verschilt met site engineer Koen. Ik kan me nog goed herinneren hoe we in de voorlopig ontwerpfase op het idee kwamen de schuine entreeportalen toe te passen. Deze vormen, naast sterke architectonisch elemen- ten, ook een praktische oplossing om de toren gedraaid te plaatsen ten opzichte van de on- derliggende parkeerkelder en zo een rijbaan te kunnen inpassen. Zo konden we als con- structeur bijdragen aan het gebouwontwerp. Later op de dag bezochten we de bouwplaats van het nieuwe Dr.-Knippenberg- college, een middelbare school ontworpen door RoosRos architecten. Een kleiner project dan de Bunkertoren, maar met zijn eigen kenmerken en uitdagingen. Dit gebouw valt op door een spectaculaire vorm (het heeft een propellervormige plattegrond) en zijn vele vides. Deze hebben we constructief mo- gelijk gemaakt met een slanke constructie van balkbodems, breedplaten en betonko- lommen. De regelmaat van de klaslokalen aan de gevel wordt afgewisseld met de ruim- telijkheid van de atria ten plaatse van de leerpleinen binnenin het gebouw. Tussendoor hebben we in de keet ook nog via Zoom een intern overleg meegepakt over een hoogbouwproject in Rotterdam van circa 220.000 m², waar we onze VO-werk - zaamheden als team effectief proberen in te plannen en bespraken welke onderdelen ex - tra aandacht behoeven in deze vroege fase. Door al deze hectiek heeft Koen een beeld gekregen van de diversiteit van mijn werkveld en het vele omschakelen wat daar- bij komt kijken. Ik ben dan ook erg benieuwd naar zijn ervaring. "Door al deze hectiek heeft Koen een beeld gekregen van de diversiteit van mijn werkveld" Impressie Bunkertoren, bron: Powerhouse Company CEMENT 5 2020 ?53 "Bouw en infra verschillen weliswaar niet veel in techniek, maar de organisatie is wél heel anders" "Heb je zin om mee te gaan kijken in de oude bunker?" Het kijkje in de keuken van een utiliteitsbouwproject door een 'infra- man' was vanwege de coronamaatregelen een paar maanden uitgesteld, maar de ver- soepeling bood weer ruimte. Gelukkig. Deze vraag betekende een soort 'back to school', aangezien er in diezelfde bunker ook veel studentenfeesten zijn gehouden. Dat gaf het projectbezoek een mooi tintje. Die feestlocatie was bijna volledig met de grond gelijk gemaakt, letterlijk. Een deel mocht blijven staan, móest zelfs blijven staan. Eindhoven had het een monumentale status gegeven. De nieuwe woontoren wordt tussen het bestaande fundament opgetrokken. Patrick had het mooi uitgelegd aan de hand van een maquette. Dat was in elk geval al één ding dat anders was, want hoeveel maquet - tes van viaducten zijn er nu daadwerkelijk? Hierna gingen we de bouwplaats op. Die bleek een stuk kleiner dan die van een gemiddeld infraproject, maar dat werd ge- compenseerd door de hoge dichtheid van elementen. Je kon geen vier meter lopen zonder een wand, steiger of stempelwerk te- gen te komen. Wat ook direct opviel was het veren van de wapening als je daar overheen liep. Dit waren geen staven rond zestien, maar een netje met rond tien, hooguit dia- meter twaalf misschien. Patrick had de taak om twee kolom- men te keuren voor de stort, een CC3-contro- le. Geen van deze kolommen mocht bezwij- ken, anders zou de toren instorten. De keuring ging snel en eenvoudig, het werk was goed uitgevoerd. Direct na de keuring begon het vragenvuur voor Patrick. Die had al een ron- Feest in de bunker Koen van Doremaele de over de bouw ingepland, maar mocht nu gelijk nog enkele technische vraagstukken oplossen onder het motto 'nu je d'r toch bent'. De ronde was interessant, evenals de uitleg voor bepaalde ontwerpkeuzes. Die bleken veel commerciëler in elkaar te steken dan in de infra. Want elke centimeter die een wand of kolom dunner kon, betekende meer woonoppervlak. Oftewel, meer inkomsten aan huur of verkoop! Waar je in de infra zou besparen vanwege materiaalgebruik, kijk je in de bouw veel meer naar de gebruiksfase. Tijdens de ronde vielen ook de nieuwe con- touren en functionaliteiten van het gebouw op. Toch mooi als je aan zo'n eyecatcher kan meewerken. Dat geeft het dan ook iets 'extra's' ten opzichte van bijvoorbeeld een tunnel. Via Zoom mocht ik ook een ontwerp- overleg van IMd bijwonen, de aanpak van een voorontwerp. Patrick had een stuk of tien projecten lopen op deze manier, allemaal om in korte tijd aan te pakken. In de namiddag bezochten we het Dr.-Knippenbergcollege, een nieuwe middel- bare school. Hier kwam de enorme versnip- pering in de utiliteitsbouw naar voren: de leveranciers van breedplaten, staalconstruc - ties etc. die elk hun eigen ontwerp maken. Een groot verschil met de infrastructuur, waar vaak alles door één partij wordt ontworpen. Dat vond ik het meest opvallende van deze interessante dag. Bouw en infra ver- schillen weliswaar niet veel in techniek, maar de organisatie is wél heel anders: veel meer kleine partijen die elk hun deel doen. Eén ding is echter zeker: de nieuwe Bunkertoren wordt een feest om te wonen! ? talent van het jaar Dr.-Knippenbergcollege in uitvoering, foto: Dr.-Knippenbergcollege i.o.v. Gemeente Helmond