Op 24 maart jl. is prof.ir. J.H. (Jan) van Loenen op 89-jarige leeftijd overleden.

Jan van Loenen is in zijn leven werkzaam geweest als een altijd nieuwsgierige civiel ingenieur. Zijn loopbaan verliep na zijn studie in Delft via de onderzoekwereld naar de aannemerij en het onderwijs. Zijn nieuwsgierige onderzoekende aard leidde tot vernieuwende ontwerpen en uitvoeringsmethoden bij civiele betonprojecten, die nog steeds markant zijn. Nieuwe ontwikkelingen zijn mooi en nodig, maar ze moeten worden overgedragen en praktisch worden gemaakt voor de praktijk. Zo zette hij zich ook vele jaren in voor diverse nationale en internationale organisaties voor kennisontwikkeling en -overdracht op betongebied.

Aan het einde van zijn studie in Delft was Jan van Loenen werkzaam bij TNO. Dat heeft een voedingsbodem opgeleverd voor zijn grenzeloze nieuwsgierige aard. “Je moet altijd een beetje achterdochtig zijn”, zei hij. En “je moet eerst begrijpen hoe dingen werken, voordat je iets gaat ontwerpen en bouwen.” Het meest smakelijk kon hij vertellen over ontdekkingstochten waarbij explosies toch anders gingen dan verwacht. Grote leerervaringen noemde hij dat glunderend.

Eind 50’er jaren leidde zijn carrièrepad naar Van Hattum en Blankevoort. Hij werd actief bij vele projecten. Het meest enthousiast kon hij vertellen over ‘zijn’ projecten, zoals de Nabla-liggers van de Haringvlietsluizen, de betonnen tuibrug over de Waal bij Tiel, het ontwerp en de bouw van de brug over de Oosterschelde, de Zeelandbrug en over de Orwell bridge in Engeland. Het waren alle grote bruggen met toepassing van grensverleggende technieken, zoals voorspanning en een slimme industriële uitvoeringsaanpak; een aanpak met veel grootschalige prefabricage die een vervolg kreeg bij de Oosterscheldekering en bij grote bruggen in onder meer Denemarken en Canada.
Voor de Zeelandbrug werden de ontwerpers Van Leeuwen, Krijn en Van Loenen in 1966 beloond met de Fritz Schumacher-prijs voor vernieuwend ontwerpen. “Als we meteen een tweede Zeelandbrug hadden mogen bouwen, hadden ze die gekregen voor de helft van de prijs”, zo succesvol verliep de realisatie volgens Jan.
Jan was zo’n 25 jaar werkzaam bij Van Hattem en Blankevoort, later Volker Stevin; de laatste jaren als directeur Techniek bij Volker Stevin Beton en Waterbouw.

Begin 1984 werd Jan benoemd tot hoogleraar Civiele Techniek aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda. Jan kon mooie verhalen vertellen over het feit dat de officieren bij de genie vooral moeten snappen hoe constructieve principes werken en daarnaar moeten kunnen handelen. In geval van een calamiteit helpt een ontwerprichtlijn voor nieuwbouw niet, dan moet je ingrijpen op basis van technische basiskennis. Jan heeft daar ook de periode meegemaakt dat de betekenis van de genie en het leger, en daarmee ook de opleiding, veranderde na de val van de muur in 1989.
Het heeft er ook toe geleid dat hij zich heeft ingezet om de opleiding van genie-officieren deels te laten plaatsvinden bij de Universiteit Twente, waar een mix van techniek en organisatie werd onderwezen. In 1994 hield Jan zijn afscheidsrede op de KMA.
Zoals gezegd was Jan nationaal en internationaal actief. Hij was trots op zijn rol in fib-verband, waar hij als voorzitter van de internationale fib-commissie ‘Concrete Sea Structures’ zijn ervaringen kon inzetten voor de ontwikkeling van de praktijk van het ontwerpen en bouwen van complexe betonnen bruggen.

Hij had de visie dat samenwerken leidt tot slimmere en betere constructies en dat daar iedereen in de bouw profijt van heeft. De opdrachtgevers krijgen betere constructies en de ontwerpers en bouwers beheersen de risico’s beter en krijgen daardoor een betere winstmarge. Dit was ook zijn drijfveer om in 1978 toe te treden tot het CUR-bestuur.
Jan zat barstensvol ervaringen uit de praktijk. Hij wist dat onderzoek en vernieuwing zeer belangrijk zijn voor de civieltechnische bouw. Maar hij was er ook van overtuigd dat al die nieuwe kennis pas echt betekenis zou krijgen als het was vertaald naar de voorschriften voor de praktijk. Vandaar ook dat hij enthousiast was over een voorgenomen fusie tussen de Stichtingen CUR (Commissie Uitvoering Research) en CVB (Commissie Voorschriften Beton). Dit werd de CUR-VB.
Bij deze fusie vond een onderzoek plaats onder de gebruikers van de toenmalige betonvoorschriften VB 1974. De conclusie was dat deze voorschriften technisch goed waren, maar qua structuur beter op de gebruikers zouden moeten aansluiten.
Hierop heeft het bestuur de Algemene Voorschriften Commissie (AVC) opgericht, samengesteld uit de voorzitters van alle betongerelateerde voorschriftencommissies, onder leiding van Wim van der Vlugt en Jan van Loenen. Hieruit is de nieuwe voorschriftenstructuur ontstaan met een doelgroepgerichte VBC, VBT en VBU, een structuur die nog steeds bestaat.

Tot 1987 was Jan lid van het CUR-bestuur. Daarna was hij tot 2005 mentor van vele CUR-commissies.  Zijn visie, kennis, ervaring en betrokkenheid zijn van grote invloed geweest op het beleid en de projecten van de CUR.
Jan was ook een voorstander van het verbreden van het werkterrein van de CUR, van beton naar de geotechniek en de waterbouw. Het waren alle kennisvelden, die een zichzelf respecterende constructeur moest beheersen. En zo ontstond in 1985 de nieuwe CUR met het bredere werkveld Civiele Techniek.

Dat Jan kennisoverdracht zeer belangrijk vond, blijkt ook uit het feit dat hij in delen van de periode van 1969 tot 1991 lid was van de Redactie en van de Redactieraad van Cement.

Met het overlijden van Jan realiseren we ons nog eens bijzonder dat het werk van een mens, actief in de betonbouw, nog lange tijd zichtbaar zal zijn in de fysieke inrichting van ons land. Maar ook de mens Jan van Loenen zullen velen zich blijven herinneren als een hele deskundige, enthousiaste, kritische, nieuwsgierige, betrokken, fijne, aimabele man.

Ons medeleven gaat uit naar zijn vrouw Truus, hun kinderen en hun naasten.

Henk Vereijken
Gouda, 31 maart 2020