openingszittingHet 3e Internationale Congres van deFederation Internationale de la Precontrainte (F.I.P.)Berlijn, 5 t/m 10 mei 19S8door ir. I. C. MeischkeHet 3e Internationale Spanbetoncongres van de F.I.P. (Federation Internationale de la Precontrainte) werd in de week van 5 tot en met10 mei 1958 te Berlijn gehouden. De congreszittingen vonden plaats in de bekende congreshal van de Amerikaanse architect Hugh. A.Stub bins, welke hal aan de Spree is gelegen, niet ver van de grens van Oost-Berlijn.Openingszitting, 6-S-I958De offici?le openingszitting ving aan op 6 mei des morgens om11 uur met een muzikale inleiding door het blazerskwintet van deBerliner Philharmoniker.De ruim 1500 aanwezigen werden welkom geheten in Berlijndoor achtereenvolgens:1. Dr.-lng. Minetti, voorzitter van het congres, voorzitter vande Deutscher Beton-Verein.2. Dr. h.c. Brandt, Regierender Burgermeister van Berlijn.De Burgemeester bracht als zijn overtuiging naar voren, datondanks de vele moeilijkheden en de gel'soleerde ligging vanWest-Berlijn, een bezoek aan Berlijn altijd nog de moeite waard is.3. Paul Liicke, Bundesminister voor de woningbouw.De meer op het voorgespannen beton ingestelde openingsredewerd gehouden door Prof. Dr. Ing. Torroja uit Madrid in zijnfunctie van president van de F.I.P.Daarna volgde een voordracht van Prof. Dr. Kiihn uit Mainz over'De oudste kunst der aarde'. Een voordracht over de jongste ont-dekkingen van grottenschilderingen in Zuid-Frankrijk en Noord-Spanje, uit welke schilderingen zeer duidelijk is gebleken dat demens, die 100 000 jaar geleden leefde, reeds een goed ontwikkeldscheppend vermogen bezat en zich dus geestelijk al ver boven denatuur had verheven. Door de steeds verdere ontwikkeling vandeze geestelijke vermogens zijn wij thans in staat onze gebouwenen constructies te bouwen.Prof. Kiihn werd voor zijn met verve en gloed voorgedragentoespraak op elegant Franse wijze bedankt door de heer G uyon,vice-president van de F.I.P. (Parijs).De openingszitting werd besloten door het blazerskwintet vande Berliner Philharmoniker.Eerste werkzitting, 6-5-1958, Onderwerp IDes middags volgde de eerste werkzitting over Onderwerp I(algemeen rapporteur Prof. Dr.-lng. H. Riisch)In het aprilnummer no. 15-16 van Cement 1958 zijn de bijdragenvoor dit onderwerp al in net kort vermeld en besproken ('Ont-wikkeling in de ontwerpmethoden', algemeen rapport Onder-werp I, Cement 10 (1958) Nr. 15-16, biz. 604-608).Tijdens de zitting volgde een discussie over de ingezondenartikelen, die door de sprekers van te voren bestudeerd waren.Het is voor de lezers niet interessant een opsomming te gevenvan de namen van alle sprekers met vermelding van hun onder-werp van gesprek, temeer, daar de sprekers in de discussie slechtsweinig tijd ter beschikking stond en een spreker, die zich niet aande afgesproken tijdlimiet wist te houden, in zijn betoog op vrien-delijke doch dringende wijze werd afgebroken.Belangrijker lijkt het slechts die sprekers te vermelden, dieinteressante of bijzondere bijdragen leverden.De algemeen rapporteur hield eerst een inleiding waarbij hij allebijdragen in een overzichtelijk en duidelijk betoog samenvatte.Een van de belangrijkste conclusies was wel, dat op het gebiedvan de schuifsterkte nog veel te weinig bekend is.Wij moeten ons vooral losmaken van de voorstelling, dat deschuifspanningen reeel optredende spanningen zouden zijn, zoalsbijvoorbeeld trek- of drukspanningen tengevolge van buiging.De schuifspanning is slechts een rekengrootheid, waarvan degrootte afhankelijk is van het gekozen assenstelsel. Bij draaiingvan het assenkruis verandert de grootte van de schuifspanningom tenslotte tot nul te reduceren, indien het assenkruis de rich-ting van de hoofdspanningen heeft ingenomen. Deze hoofd-spanningen zijn wel reeel optredende spanningen, zodat alleen dehoofdspanningen voor de berekening van de constructie vanbelang zijn.Cement 10 (1958) Nr. 17--18 693Benjamin Franklin-congreshalDe meningen van de diverse inzenders over de spanningstoestandbij breuk tengevolge van afschuiving lopen zeer sterk uiteen enspreken elkaar soms lijnrecht tegen, hetgeen wel duidelijk doetzien, dat eigenlijk niemand nog het ware hiervan weet. Algemeenwordt dan ook geadviseerd de proefnemingen op dit gebiedvoort te zetten, opdat een beter inzicht in de vrij gecompliceerdespanningstoestanden in de constructies worde verkregen.Prof. Dr.-lng. Franz heeft in het laboratorium van de TechnischeHochschule Karlsruhe proeven gedaan om te bepalen welkedwarskracht een gladde met mortel gevulde voeg kan over-brengen indien deze voeg door een langskracht wordt belast.Het blijkt, dat bij een dwarskracht ter grootte van 80% van delangskracht verschuiving (dus breuk) optreedt, hetgeen de con-clusie wettigt dat zonder gevaar een dwarskracht ter grootte van25% van de langskracht (voorspankracht) in een gladde mortel-voeg kan worden toegelaten.Dipl.-lng. Harder (Denemarken) concludeert, dat een beugel-wapening in een voorgespannen balk van geen betekenis is voorde sterkte van de balk en dus meestal weggelaten kan worden.Slechts in de voegen van een samengestelde constructie is eenschuifwapening van belang.Prof. Dawidow (Moskou) hield een toespraak, waarin hij ondermeer betoogde, dat het eerste boek, dat op het gebied van voor-gespannen beton werd uitgegeven, 25 jaar geleden in de Sovjet-Unie het licht zag. Dit boek was gewijd aan de berekening vanvoorgespannen constructies in breuktoestand.De ontwikkeljng in de Sovjet-Unie gaat in de richting van hetgebruik van een ononderbroken gewikkelde wapening en de ont-wikkeling van machines voor deze bewerkingen, waarmee eenhoge prestatie kan worden gehaald.Prof. Mikhailov (Moskou) gaf als zijn mening, dat een afzonder-lijke schuifwapening niet behoeft te worden aangebracht als delangsvoorspanning in de einden van de balken doorloopt. Schuif-wapening is slechts nodig op plaatsen, waar de wapening eindigtof afbuigt. Het is vaak economisch, balken te ontwerpen met eenveranderlijke constructiehoogte en zo gering mogelijke afme-tingen boven de opleggingen.Als conclusie kan worden gesteld. dat nog onvoldoende bekendis, welke schuifspanningen of combinaties van buig- en schuif-spanningen veiligheidshalve in voorgespannen constructies kun-nen worden toegelaten. Voor het coordineren van alle krachten,die op dit gebied werkzaam zijn, zijn in beginsel twee studie-groepen ingesteld.Ten eerste zal prof. Paduart (Brussel) zich bezighouden metde vergelijking van de in diverse landen geldende voorschriftenop dit gebied. Getracht zal worden de onderlinge verschillen indeze voorschriften te verminderen en te proberen de diversestandpunten van verschillende landen nader tot elkaar te brengenen te komen tot internationale voorschriften.De tweede groep zal onder leiding van prof. Levi (Turijn) eengemeenschappelijk programma opstellen voor de diverse labora-toria, die zich met de meting van de schuifsterkte bezighouden.Extra avondzitting, 6-5-/958, Onderwerp IVIn verband met het grote aantal aanmeldingen voor het tonen vanuitgevoerde werken in voorgespannen beton, die sedert hetcongres in Amsterdam 1955 zijn uitgevoerd, werd des avonds vanacht uur tot half elf een extra zitting ingelast voor Onderwerp IV.(algemeen rapporteur F. Dumas; zie algemeen rapport in ditnummer van Cement, biz. 701-703, 708).In totaal zijn uit 31 landen ruim 800 werken getoond, verdeeldover deze avondzitting en de middagzitting op donderdag 8 mei.De veelheid van de getoonde uitgevoerde werken maakt hetonmogelijk van al deze werken een korte beschrijving te geven,zodat slechts algemene opmerkingen kunnen worden gemaakt,zoals het vermelden van bepaalde tendenzen of werkmethoden.Het valt op dat vrijwel elke belangrijke brugconstructie in betonwordt voorgespannen. Een steeds groter percentage van dezebruggen wordt uitgevoerd met afzonderlijk geprefabriceerdeliggers, die later worden gemonteerd. Men schrikt hierbij nietterug voor grote te monteren gewichten. Onderdelen met eengewicht van 40-60 ton worden niet meer als abnormaal beschouwd.Bij twee toeleidingsviaducten van grote bruggen, zoals de brugte Tancarville bij Le Havre (Frankrijk) en de brug over de Glommabij Frederikstad (Noorwegen), zijn liggers van een dergelijk ge-wicht gemonteerd op hoogten tot 45 m boven het maaiveld.Bij de voorgespannen brug bij Niederwerth in Duitsland zijn debeide helften van de in langsrichting doorgesneden brug op deoever gemaakt en daarna met behulp van drijvende bokken ge-monteerd. Het gewicht van elke brughelft was 250 ton.Ook voor spoorbruggen vindt voorgespannen beton in het bui-tenland veel toepassing. Zelfs de Deutsche Bundesbahn, die alszeer streng bekend staat, bouwt bruggen in voorgespannen beton.Tot een toepassing van voorspanning bij spoorbruggen hebben deN.S. voor zover mij bekend, nog niet kunnen besluiten, hetgeente betreuren valt, omdat belangrijke ervaringeh op dit gebied onsdaardoor onthouden blijven.Ook voorgespannen dwarsliggers worden in vrijwel alle landenin grote hoeveelheden gebruikt. Bij het rijden over met voor-gespannen dwarsliggers uitgeruste baanvakken kan duidelijkworden geconstateerd, dat de treinligging belangrijk rustiger is,terwijl door het aaneenlassen van de spoorstaven tot grotelengten (120 m--150 m) het hinderlijke tikken op de stootlassenbelangrijk wordt gereduceerd.Uit de Oost-Europese landen en Rusland kwamen vele bijdragenmet constructies opgebouwd uit in serie vervaardigde elementen,die door voorspanning verbonden worden.Dat in deze landen de standaardisatie en mechanisatie zo een grotevlucht hebben genomen vindt zijn oorzaak wel voornamelijkhierin, dat zeer vele arbeidskrachten nodig zijn voor de produktievan prjmaire levensbehoeften. Voor de bouwbedrijven zijn zeerweinig geschoolde arbeiders ter beschikking, zodat alleen eensterk doorgevoerde mechanisatie nog een redelijke produktiekan garanderen. De kosten van de geproduceerde artikelen zijn indeze landen niet primair. Slechts het feit dat geproduceerd wordtis van belang, zodat hier vaak fabricagemethoden worden toege-past, die in West-Europa niet zouden kunnen concurreren. Hetaantal bedrijven in deze landen is echter zo gering, dat van con-currence geen sprake is en elke bijdrage tot de totale produktievan belang is. De ontwikkelingen op het gebied van montage enprefabricage zijn zeer interessant, omdat zij tot de uiterste con-sequenties worden doorgevoerd, en dus duidelijk tonen wat opdit gebied mogelijk is.Benjamin Franklin-congreshal bij nacht694 Cement 10 (1958) Nr. 17--18'gtimproviseerde' beproeving voetbrug, St. James' Park, LondenTweede werkzitting, 7-5-/958, Onderwerp II (en films)Op de tweede congresdag, woensdag 7 mei, begonnen de zit-tingen om 9 uur.Uit de Sovjet-Unie was echter een film ter beschikking gesteldover de vervaardiging van geprefabriceerde onderdelen in diversefabrieken. Gezien het, overladen congresprogramma was hetalleen mogelijk deze film 's morgens om acht uur voor de aanvangvan de zittingen te draaien.Deze drie kwartier durende film gaf een goed overzicht van dediverse fabricagemethoden, zoals het vervaardigen van dakplaten(zgn. Schaferplaten) op de lange bank. Na het spannen van dedraden loopt een trilmachine over de baan, die het beton in 3lagen aanbrengt. Eerst een dunne normale betonlaag, dan eendikke lichtbetonlaag, waarin tegelijkertijd kanalen worden ge-spaard en tenslotte weer een normale dunne deklaag. Na ver-harding worden deze platen op de juiste lengte afgezaagd.Voorts werd getoond het maken van elementen voor vakwerk-spanten en dakbalken, het vervaardigen van buizen met langs- enbuigvoorspanning, die beide opgewikkeld werden.Vrijwel alle betonprodukten werden door behandeling in stoom-kamers in zeer korte tijd op de vereiste sterkte gebracht om eensnelle circulatie van de mallen mogelijk te maken.Uit de film bleek het gebruik van twee voorspansystemen, beidesterk herinnerend aan in West-Europa bekende systemen, teweten het systeem Freyssinet en het systeem Huttenwerk Rhein-hausen met opgeperste hulzen en een draadeind voor moerver-ankering.Voorts waren er nog films ingezonden uit Duitsland, India, Oos-tenrijk, Mexico en Italie, alle over uitgevoerde werken, waardoorer een duidelijk inzicht werd verkregen in de wel zeer verschil-lende omstandigheden onder welke de werken in de diverselanden tot stand komen.Gezien het volbezette programma was het slechts mogelijk dezefilms in een nevenzaal te vertonen terwijl in de hoofdzaal de zittingvoor Onderwerp II werd gehouden. (algemeen rapporteur dr. ir.G. F. Janssonius).Voor de onderwerpen van deze zitting, te weten de injectie, deverankeringen, vermindering van wrijving in de kabels en veilig-heidsmaatregelen, hadden zich ook weer een groot aantal sprekersopgegeven.Uit hetgeen deze sprekers te vertellen hadden, zullen enkele be-langrijke punten worden genoemd:Ing. Harvey uit Engeland waarschuwde tegen het gebruik vanzwelmiddelen in de injectiespecie, en ook tegen de onjuiste be-wering dat daardoor een zekere overdruk in de kabelkanalenontstaat, waardoor het krimpen wordt gecompenseerd.De discussie bracht verder op dit gebied geen nieuwe gezichts-punten buiten datgene wat reeds in het vorige nummer vanCement (Nr. 15-16 1958) werd vermeld ('Vooruitgang bij uit-voeringsmethoden', algemeen rapport, Onderwerp II Cement 10(1958) Nr. 15-16, biz. 610-614).Ook voor het onderwerp verankeringen kwamen geen nieuwegezichtspunten. Vermeld werden: Het Engelse P.S.C.-systeemmet draadverankeringen voor 5 en 7 mm en verankeringen voorgeslagen kabels. Voorts nog: Het systeem 'Kulasinge-C.P.C.'van Ceylon, dat met zachtstalen wiggen werkt.Wat betreft het hoogwaardig staal valt een tendens te bespeurennaar het gebruik van draden met grotere diameters. Er zijndraden (of moeten wij misschien spreken van staven) in de handeltot 13 mm diameter van staal met een treksterkte van 140 kg/mm2.Geribbeld staal, dat oorspronkelijk alleen werd gebruikt voor ver-ankering op aanhechting, wordt ook steeds meer met eind-verankeringen toegepast.Opvallend is ook, dat vooral in de Verenigde Staten voor wape-ning op aanhechting uitsluitend geslagen kabels (strands of Litzen)worden gebruikt. Hoewel de geslagen kabels belangrijk duurderzijn dan de enkele draden, bieden zij toch wel vele voordelen,zoals een zeer goede aanhechting, grote spankracht per eenheid,dus minder kabels in de doorsnede, zodat meer ruimte overblijftvoor het inbrengen van beton, terwijl bovendien beton metgrover toeslagmateriaal kan worden gebruikt.Dr. Ing. Kajfasz (Polen) gaf over de relaxatie van het staal alsmening, dat het verband tussen toename van de relaxatie en detijd, op logarithmische schaal uitgezet, een rechte lijn te zien geeft.Ook de metingen van prof. Levi (Italie) bevestigen deze mening.Prof. De Strijcker (Belgie) vestigde de aandacht op de invloedvan de temperatuur op het verloop van de kruip. Bij een tempera-tuur van 100?C mogen koudgetrokken staalsoorten slechts ophun halve spanning worden belast om de kruipverschijnselenbinnen toelaatbare grenzen te houden. Bij --20?C zouden despanningen op grond van dezelfde overwegingen met 12% mogenworden verhoogd.Dr. Schwier van de fa. Felten & Guilleaume deed mededelingenover ervaringen met het SDI-apparaat, dat bestaat uit een elek-tromagnetische spoel met meetapparatuur en waarmee onregel-matigheden en fouten in voorspanstaal en -draad van te vorenworden opgespoord. De praktijk heeft echter uitgewezen datonregelmatigheden worden aangewezen, die blijkens proevenop de trekbank niet gevaarlijk behoeven te zijn.Dr.-lng. Puzicha van Huttenwerk Rheinhausen heeft ook veleproeven met het SDI-apparaat verricht. De onderzochte stukkenwerden in drie klassen ingedeeld. Klasse I gaf proeven met ern-stige fouten, klasse II fouten die slechts bij bijzondere zwareproefnemingen gevaarlijk zijn en klasse III zonder noemenswaar-dige fouten, dus draad dat zonder meer gebruikt kan worden.Soms echter werden fouten, die slechts over zeer geringe lengtevoorkwamen, doch wel gevaarlijk konden zijn, niet door hetapparaat aangewezen. Een onderzoek van het staal met het SDI-apparaat is dus niet geheel waterdicht, doch het is zeker mogelijk90% van de fouten met dit apparaat op te sporen, hetgeen tochals een belangrijke vooruitgang kan worden beschouwd.Dipl.-lng. Wascheid is voorstander van het uitvoeren vanrelaxatieproeven op een basis, die voor alle landen gelijk is. Despanning in de proefbank dient voor relaxatieproeven steeds indezelfde vaste verhouding te staan tot de treksterkte van het be-proefde materiaal. Alleen op die manier kunnen. internationaalvergelijkbare gegevens worden verkregen.Tegelijk met de zitting van sectie II draaiden in een andere zaaleen aantal films over uitgevoerde werken in diverse landen.Vertoond werden:I. Duitsland. Een brug in voorgespannen beton bij Niederwerth.Deze brug, al eerder in dit verslag gesignaleerd, is op de oevergebouwd in twee helften, elk bestaande uit een hoofdkokerliggermet halve rijbaan. Na montage van deze 250 ton zware stukkenmet twee drijvende bokken, werd de langsnaad ter plaatse vol-gestort.Ook de pijlers van deze brug zijn als caisson geprefabriceerd endaarna ter plaatse gesteld en op diepte gebracht.Cliftonbridge, Nottingham (Engeland) foto ir. A. S. C.BruggelingCement 10 (1958) Nr. 17--18 695brug over de Po te Casalmaggiore (Italie)2. India, Deze kleurenfilm toonde de bouw van diverse bruggenin India. Omdat de meeste rivieren acht maanden van net jaarpraktisch geen water voeren, worden de bruggen vrijwel alle indeze periode op een steigerwerk gestort.Interessant zijn vooral de vrij primitieve werkmethoden, waarmeetoch grote werken tot stand worden gebracht. Betonstorten bij-voorbeeld, gebeurt met schaaltjes van ca. 5 I inhoud, die doorvrouwen op het hoofd naar het stort worden gedragen.Wei worden voor de verdichting van het beton bekistingtrillerstoegepast.De film gaf een goed beeld van een land in het stadium van ont-wikkeling, waarbij het grootste probleem wordt gevormd doorhet ontbreken van een voldoend aantal leidinggevende en des-kundige technici.3. Oostenrijk. De film Net de bouw zien van een Autobahnviaduktin de Autobahn Salzburg-Wenen. Bijzonder, vooral voor Oosten-rijk, is de bouw van deze brug met geprefabriceerde balken. Vrij-wel alle bruggen in Oostenrijk worden namelijk op steigerwerkter plaatse gestort.De montage geschiedde met een zware rijdende montagekraanvan 1000 tm lastmoment. Hiermede konden 50 ton zware balkenmet een overspanning van ca. 30 m gesteld worden. De kraan reedover het reeds gestelde gedeelte van het viaduct.4. Mexico. Een propagandafilm voor het betreffende land, waaropniet alleen voorgespannen bruggen te zien waren, doch ook eenoverzicht werd gegeven van de oude cultuur, de nieuwe, zeermoderne steden, de universiteit van Mexico City met zijn typischegebouwen en totaal 30 000 studenten en daarnaast de nog onont-wikkelde toestanden buiten deze centra van cultuur.De gebouwde bruggen zijn vrijwel alle met geprefabriceerdeliggers gemaakt.De liggers worden meestal met een stalen hulpconstructie over-schoven naar de volgende pijlers. Opvallend was de geringe rij-dekbreedte van de diverse bruggen; deze varieerde van 4,00 mtot 6,25 m.5. Italie. De film gaf een indruk van de bouw van de brug over dePo bij Casalmaggiore. Een brug met pijlers, die driehoekvormiguitkragen. Tussen deze uitkragingen zijn losse balken gemon-teerd met behulp van een drijvende bok.Excursie West- en Oost-Berlijn, 7-S-I9S8De middag van woensdag 7 mei werd besteed aan een rondritdoor Berlijn.Eerst werd een rit van drie uur gehouden door West-Berlijn,waarbij alle congresgangers een goede indruk kregen van dewederopbouw van de stad. Speciaal aan de woningblokkeri hebbenvele bekende buitenlandse architecten meegewerkt. Vele goedevoorbeelden van moderne woningbouw waren te zien in het zgn.Hansa-Viertel aan de Spree.Opvallend, vooral wat de toepassing van kleuren betreft, is dewoonflat van Le Corbusier vlak bij het Olympische Stadion, dusin een geheel ander gedeelte van Berlijn.Als wij bedenken, dat alle bouwmaterialen voor de woningen,gebouwen, bruggen en tunnels moesten worden aangevoerd perauto, per trein of per schip door de 200 km brede Oostzone dieBerlijn van het Westen scheidt, dan kunnen wij alleen maar con-stateren dat hier, hoewel de wederopbouw nog niet zo ver is alsin de meeste andere Westduitse steden, een enorme prestatie isgeleverd en dat er in West-Duitsland een onverzettelijk strevenis om Berlijn weer tot de hoofdstad van het land te maken.Na een korte pauze volgde een eveneens drie uur durende rond-rit door Oost-Berlijn, waarbij de grote verschillen tussen beidestadsdelen duidelijk bleek. De wederopbouw is hier in een veelminder ver gevorderd stadium en over het algemeen van eengrote uniformiteit.Alleen de nieuwe hoge bebouwing over een lengte van I km aande Stalinallee (vroeger Frankfurter Allee geheten) doet groots enmonumentaal aan. Deze blokken zijn bekleed met zandsteen-kleurige tegels, die het geheel een vrolijk aanzien geven. Dearchitectuur verraadt sterk Russische invloed met geprofileerdekroonlijsten en gevelversieringen, doch van een monumentaliteit,die in onze Nederlandse steden volkomen onbekend is.Ook werd een bezoek gebracht aan het Russische oorlogsmonu-ment in het Treptow-park, een monument, dat ook weer van eengrootse opzet en van een groot gevoel voor monumentaliteitgetuigt. Voor dit monument is veel marmer gebruikt, dat af-komstig is van de oude Rijkskanselarij.Derde werkzitting, 8-5-1958, Onderwerp III (en films)Donderdag 8 mei begon de 3e congresdag met een herhaling vande vertoning van de Russische film. Tijdens de morgenzitting vanOnderwerp III (algemeen rapporteur D. H. New) liepen ook weerde reeds beschreven films parallel met de discussies.Onderwerp III behandelt de ontwikkeling van in de fabriek ge-prefabriceerde elementen en de montage op de bouwplaats. ('Deontwikkeling in het vervaardigen, het toepassen en de montagevan geprefabriceerde betonelementen', algemeen rapport Onder-werp III, Cement 10 (1958) Nr. 15-16, biz. 627-630.De bijdragen uit vele landen, waarbij de Oost-Europese landenwel voorgaan, wijzen op een steeds verder doorgevoerde pre-fabricage in fabrieken met naderhand montage op de bouwplaats.De geprefabriceerde onderdelen worden zowel voor als na demontage voorgespannen.In de Oost-Europese landen worden kolommen, spanten en vak-werkliggers voor fabrieken vrijwel steeds uit geprefabriceerdeonderdelen opgebouwd. Als standaardmaten geldt 3,00 m of veel-vouden hiervan. Vakwerkspanten worden samengebouwd uitonderdelen van bijv. 6 m lengte tot 30 m overspanning. De onder-delen worden op de bouwplaats met voorspankabels tot een ge-heel verbonden.In de Verenigde Staten worden veel zware brugliggers op delange bank gemaakt. Er is een streven om grote liggers, waarinopgebogen draadbundels voorkomen, op kortere spanbedden temaken. Deze spanbedden zijn zo lang dat slechts I balk in delengte ligt, doch zo breed dat meerdere balken naast elkaarkunnen liggen.Base uit Engeland heeft onderzocht hoe de aanhechting van eendraad 0 5 in beton verloopt. Het blijkt, dat op 5 cm van de balk-kop reeds 50% van de voorspankracht aanwezig is. Na 15 cm kande voile voorspankracht door de draad worden opgenomen. Inverband met de zeer snel toenemende spanningen in de balkkopis het noodzakelijk in de kop een tweetal roosternetjes op tenemen, die in dwarsrichting optredende hoofdtrekspanningenmoeten kunnen opnemen.Hierdoor wordt scheuren of splijten van de balkkop vermeden.Vierde werkzitting, 8-5-1958, Onderwerp IVDe middag werd besteed aan de behandeling van de uitgevoerdewerken geregistreerd in Onderwerp IV, 2e gedeelte.Uit de veelheid van de getoonde werken volgt hier weer eenkleine greep, waarbij slechts enkele interessante of spectaculairebouwwerken zijn genoemd.Nederland toonde een perspectief en doorsnedetekening van dedriehoeks-(Nabla)liggers van de stormstuw in het Haringvliet.Met zijn 17 liggers van 60 m overspanning ongetwijfeld een impo-sant bouwwerk.696 Cement 10 (1958) Nr. 17--18Frankrijk toonde een zeer interessante brug aan de Ivoorkust bijAbidjan. Deze brug met acht overspanningen van 46,50 m bestaatuit 2 kokerliggers aan de onderzijde door een plaat verbonden eneen rijdek.Door de beide kokerliggers rijdt de trein (I spoor per koker-ligger); over het rijdek het verkeer. Alle brugliggers zijn op dewal gemaakt en ingevaren. Elke ligger weegt 800 ton.De brug staat op nolle betonpalen. Fundatiediepte 70 m. De vastelaag ligt op 50 m diepte.Voorspanning in de hoofdliggers: langsrichting 22 kabels van100 ton.dwarsrichting: kabels van 30 ton in het rijdekkabels van 60 ton in de bodems van de koker-liggers.verticaal: kabels van 30 ton in de staande wanden van dekokerliggers.Voorts het bekende Palais des Expositions du Centre National desIndustries et Techniques te Parijs met zijn dakconstructie op eendriehoekige plattegrond met zijden van 218 m en een typischeuit geprefabriceerde gelijkzijdige driehoeken opgebouwde vloer-constructie. De driehoeken hebben zijden van 6,00 m en wegen5 ton. De voorspankabels zijn 100 tons kabels.Duitsland trok de aandacht met diverse hangdaken, zoals toege-past bij de Schwarzwaldhalle te Karlsruhe, de congreshal te Berlijnen het zwembad te Wuppertal.Polen toonde vele voorbeelden van fabrieksbouw met vakwerk-en vollewandspanten.Oostenrijk toonde de bouw van een koeltoren uit geprefabriceerdetrapeziumvormige elementen, waarbij de voegen rechtlijnig ver-liepen volgens de beschrijvende lijnen van de parabolische hyper-boloTde.Zweden gaf een zeer interessante beschrijving van de watertorente Orebro. Een watertoren van paddestoelachtige constructie.Vooral de gevolgde bouwwijze is interessant. Het reservoir voor900 m3water is eerst op de grond gemaakt. Dit reservoir woog3200 ton.Na verharden en ontkisten is dit reservoir met 32 stuks 100 tonsvijzels telkens een stukje omhooggevijzeld, waarna steeds eenring van de schacht werd gestort. Zo werkende is het reservoiropgevijzeld tot een hoogte van 30 m boven maaiveld. De vijzelswaren op 3 stuks na gekoppeld. Hiermee werd bereikt, dat ditreservoir op 29 vijzels als het ware dreef op een oliebad (commu-nicerende vaten) en met 3 vijzels gemakkelijk gestuurd en in dejuiste stand kon worden gehouden.Een voorbeeld van een stoutmoedige onderneming, die de aan-wezigen een welgemeend applaus ontlokte.Des avonds werd het officiele gedeelte van het congres beslotenmet een banquet, dat volgens het programma om 11 uur 's avondseindigde, doch door vele aanwezigen vanwege de gezelligheid totdiep in de nacht werd voortgezet.Auguste-Viktoria brug (Berlijn-Wiimersdorf) foto f. j. s. Barendsfunderingswerkzaamheden brug Hohenzollerndam(Berlijn-Wiimersdorf) foto F. j. e.BarendsExcursie bouwwerken, 9-S-I9S8Vrijdag 9 mei was geheel gewijd aan excursies naar in uitvoeringzijnde werken.Het was niet mogelijk het grote aantal deelnemers alle werken telaten bezichtigen, zodat voor elke groep van 25 a 30 man, die perbus waren ingedeeld, een andere route was uitgestippeld, waar-door tevens werd voorkomen dat twee of meer groepen tege-lijkertijd op een werk aanwezig zouden zijn.Vele interessante bruggen in Berlijn waren reeds in gebruik, zodatslechts een paar minder interessante bruggen ter bezichtigingopen stonden.Het waren:1. de Achenbachbriicke. Een boogbrug met 49 m overspanningvan gewapend beton met een voorgespannen rijdek.Als enige bijzonderheid kan worden gemeld dat de ingestorteverankeringen van de spankabels (syst. Freyssinet) in het rijdek,ook werden gevormd door conussen met proppen, hetgeen onseen dure oplossing leek, terwijl bovendien bij het spannen eenzekere slip in de verankering mogelijk is, die niet kan wordengecontroleerd. Het werk maakte overigens ook niet die ver-zorgde indruk, die wij over het algemeen in Duitsland gewendzijn.2. De zuidelijke Seestrassenbriicke bij de Goerdelerdamm. Eengewone balkbrug, bestaande uit 5 balken van 60x215 cm door-snede met rijdek en uitkragende trottoirs. Overspanning 46,50 m,aan twee zijden vrij opgelegd. Voorspansysteem Griin & Bilfinger,met kabels van 9 draden 0 8.In weerwil van alle ontwikkelingen op hetgebied van prefabricageen montage werd deze brug, die goed bereikbaar boven het waterligt, geheel ter plaatse bekist en gestort. Een werkwijze, die onsniet als de meest economische voorkwam.Op dit werk stonden twee keurige betoninstallaties met cement-silo's, weeginrichtingen voor cement en voor diverse toeslag-materialen.In Oost-Berlijn werd een bezoek gebracht aan een betonfabriekte Griinau, behorend tot de VEB (Volks Eigentiimliche Betriebe).Naast de fabricage van muurblokken, lateien, kolommen, enz.had deze fabriek drie grote spanbanen van elk 250 m lengte.Elke spanbaan is voorzien van 6 fabricagestrips, waarop met eengrote machine 2 dakplaten volgens het 'Schafer-systeem' tege-lijkertijd naast elkaar konden worden gemaakt. Deze platenworden in een lengte gemaakt en naderhand op lengte door-gezaagd.Voorspanning met 'Litzedraad' van 2x2,6 mm, dat op de beton-fabriek uit enkel draad 0 2,6 in elkaar geslagen wordt. De dradenworden met de hand uitgelopen en met een gewicht gespannen.De dekplaten worden gemaakt in dikte van 8-10 en 12 cm en inmaximaal 15 lagen op elkaar. Als scheiding tussen de lagen ge-bruikte men asfaltpapier. Totale produktie 20 000 ton platen perjaar.Ter vergelijking diene de fabriek van Buderus te Burgsolms (West-Duitsland), waar nog slechts op I of 2 strips van 100 m wordt ge-werkt, omdat de normale bimsdakplaten sterk concurrerend zijn.Zoals reeds eerder is verteld, ontbreekt in Oost-Duitland dezeconcurrentie geheel, terwijl ook de materiaalpositie geheelanders ligt. Dit is wel de oorzaak van de verschillen in fabricage-methoden in Oost en West.Cement 10 (1958) Nr. 17--18 697Ook werden bezoeken gebracht aan:1. een brug in de nieuwe autoringweg om Berlijn, aan de Nord-westbogen te Berlin-Charlottenburg. Overspanning 60-80 m,brugbreedte 28 m, uitgevoerd in Freivorbau, door Dyckerhoff &Widmann. De totale lengte van deze brug is 87S m.Een beschrijving van de diverse ontwerpen, die doorde aannemersvoor deze brug zijn gemaakt, is te vinden in Beton- und Stahlbeton-bau van mei 1958.2. Een brug aan de Hohenzollerndamm, Berlin-Wilmersdorf.Overspanning 28,20 m, brugbreedte 41,20 m, uitgevoerd door defa. Zublin & Cie.3. De Miihlengrabenbrug te Berlin-Spandau. Overspanning 13,57m, breedte 77 m. Uitgevoerd door Polensky & Zollner.4. Een tunnel voor de Schnellstrassenring onder het einde van deKurfurstendamm. Een beschrijving van dit werk is te lezen inDie Bautechnik van mei 1958.In Berlijn wordt ondanks de moeilijke aanvoer van bouwmateria-len en het op dit ogenblik nog niet intensieve verkeer reeds volopgewerkt aan de aanleg van een Schnellstrassenring, een weg met2x3rijbanen,dus brederdan een Autobahn, diealleoverige wegenvrij kruist en op belangrijke punten hierop aansluit.De aanleg van deze snelweg, die door zijn kruisingvrije aanlegsnel en veilig is, getuigt van een grote doortastendheid bij hetoplossen van verkeersproblemen. Deze oplossing kan wordenbeschouwd als een daadwerkelijke bijdrage van de overheid totveilig verkeer, een voorbeeld dat vele Nederlandse instanties, dieblijkbaar nog steeds in de mening verkeren dat zij veilig verkeervoldoende dienen door een bijdrage in woorden, ter navolgingdiene.5. Peervormige reservoirs voor de rioolwaterzuiveringsinstallatiete Berlijn-Ruhleben. Gebouwd volgens een speciale werkwijze,die door Dyckerhoff & Widmann is ontwikkeld.Voorts werden nog enkele bouwwerken bezocht, zoals een ge-bouw met 6 etages aan de Genthinerstrasse. De vloeren van ditgebouw zijn als roostervloeren uitgevoerd met een roostermaatvan 54 cm in het vierkant. De vloer zelf is 8 cm dik, de balk-hoogte slechts 23 cm bij een kolomafstand van 5,25x5,25 m.Excursies I0-5-19'58De zaterdag tenslotte werd besteed aan excursies naar de Havel-see en Potsdam (slot Sanssouci). Beide tochten die in de Oostzonevoerde'n.Hiermede kan worden teruggezien op een week, waarin vrijwelgeen uur ongebruikt werd gelaten om de congresgangers teoverladen met technische en andere indrukken.Een week waarin veel nieuwe internationale contacten zijn gelegden oude contacten zijn bestendigd en waarop vrijwel iedere con-gresdeelnemer met voldoening kan terugzien.reservoirs rioolwaterzuiveringsinstallatie (Berlijn-Ruhleben)foto's ir. A. S. C Bruggeling698 Cement 10 (1958) Nr. 17--18
Reacties