Bloemenreli?f van flessenbodems1201468beton in beeldbeton in beeldBloemenreli?f van flessenbodems 12014 69De gevel van het vorarlberg museum in het Oostenrijkse Bregenz is er eenwaarin architectuur en kunst worden samengebracht. Het ontwerp voor deuitbreiding van het bestaande museum won in 2013 een eerste prijs in deBest Architects 14 Awards. "Door de zichtbare toevoeging is een geheelmonolithisch gebouw ontstaan", zo luidde de argumentatie van de jury.Deze was vooral onder de indruk van de gevel.11 16 656 betonbloemen sieren degevel van de nieuwbouw van hetvorarlberg museum in Bregenzfoto's: BetonBildOpvallende gevel in het vorarlberg museum in BregenzBloemenreli?fvan flessen-bodemsBloemenreli?f van flessenbodems1201470In het ontwerp van het vernieuwde museum is het bestaandegebouw uit 1857 gehandhaafd. Dit monumentale gebouw,gelegen tegen het centrum van de stad, is met twee verdiepin-gen opgehoogd. Daar tegenaan is een vijf etages tellendenieuwbouw ontworpen.Bestaande bouw, verhoging en nieuwbouw vormen eencompacte maar prominente constructie in de omgeving. Erontstaat een nieuwe stedenbouwkundige situatie doordat debestaande, puntige zuidhoek van het museum is vrijgehoudenen de bocht van de zuidwestelijke gevel de overgang van oudnaar nieuw laat zien (foto 2). Hiermee geldt het complex nietmeer uitsluitend als erfafscheiding, maar het positioneert zicheveneens als vrij object.De verschillende bouwfasen zijn zichtbaar gemaakt door deafwisselende gevel- en oppervlaktetexturen en tegelijkertijd iser eenheid gecre?erd door de uniforme kleurmenging.Betonnen bloemenHet meest indrukwekkende oppervlak is een betonreli?f op degevel van de nieuwbouw (ca. 1300 m2), dat tot stand isgekomen door een nauwe samenwerking tussen de architect enbeton in beeld2 De bocht van de zuidwestelijke gevel laat deovergang van oud naar nieuw zien3 Met PET-flesbodems is een positieve afdrukgegoten voor het bloemenreli?f4 Op MDF-platen zijn in meerdere stappen deverschillende bekistingen vervaardigd243Bloemenreli?f van flessenbodems 12014 715 Zijaanzicht van het museumbron fig. 3 en 4: Cukrowicz Nachbaur Architekten6 Plattegrond 1e verdiepingde Italiaanse kunstenaar Manfred Alois Mayr. Die laatsteontwierp een reli?f bestaande uit 16 656 betonbloemen die uithet gladde, naadloze schoonbeton lijken te groeien.De kunstenaar liet zich inspireren door archeologische vond-sten uit de museumcollectie; de collectie bevat een groot aantalhistorische kommen en bekers van klei of glas, die door deRomeinen in massaproductie zijn vervaardigd. Het gevelreli?fzorgt voor een samenspel van licht en schaduw en doet hetgebouw samensmelten met de dagelijkse zon en wisseling vande seizoenen.MatrijzenDe bloemen zelf zijn gemaakt van afdrukken van PET-flesbo-dems. Met deze in serie geproduceerde kunststof productenwerd de link gelegd tussen verleden en heden. De circa 45 mmuitkragende afdrukken van de flessenbodems, maakten degebruikelijke procedure voor vervaardigen van negatieveafdrukken en het gieten in matrijzen onmogelijk. Gewoonlijkworden de negatieve afdrukken van de matrijzen met eenCNC-machine uit MDF-platen gefreesd, voordat ze wordengegoten in elastomeer.De grote hoeveelheid uitstulpingen verplichtten tot creativiteit;producent Reckli heeft met PET-flesbodems een positieveafdruk gegoten (foto 5). Vervolgens werden deze met houtenpenverbindingen op een MDF-plaat gemonteerd. Op dezeplaten werden in meerdere stappen de verschillende bekistin-gen vervaardigd (foto 6).De plannen voor de matrijzen zijn zo geavanceerd en aange-past, dat per verdieping slechts drie met elkaar te combinerenhoofdmatrijzen nodig waren en extra matrijzen voor de hoekenen binnendozen/leidingen. Dit, om de gehele gevel het onregel-matige patroon te kunnen geven zoals de kunstenaar het voorogen had.NaadloosDe belangrijkste uitdaging was het verzoek om de gevel naad-loos te realiseren. Daarom werden de 17 cm dikke schijven terplaatse gestort. Door de verticale fabricage was de ontluchtingvan de uitstulpingen aanzienlijk moeilijker dan bij een horizon-tale fabricage het geval zou zijn. Om toch het perfecte resultaatte krijgen, zijn verschillende betonsamenstellingen getest totdathet juiste werd gevonden.Uiteindelijk werd zelfverdichtend beton met een extreem hogeviscositeit gebruikt. Om het kleurenschema van het gehelecomplex te laten corresponderen, is ook een maximaal percen-tage aan witte pigmenten gebruikt. Volledig vrij van luchtbellenen met grote voorzichtigheid zijn de perfect gesloten bekistin-gen gevuld. De bekistingen waren extra stevig om de enormebekistingsdruk in de 6 m hoge bekistingselementen te weer-staan. proJectgegevensproject vorarlberg museum Bregenz (O)architect Cukrowicz Nachbaur Architekten ZT GmbH, Bregenz (O)opdrachtgever deelstaat Vorarlberg (O)kunst op gebouwgevel Manfred Alois Mayr, Bolzano (I)gevelproductie Samenwerkingsverband Landesmuseum Bregenz:Schertler-Alge GmbH, Lauterach (O); Hilti & Jehle GmbH, Feldkirch (O);Rhom-berg Bau GmbH, Bregenz; J?ger Bau GmbH, Schruns (O)matrijzen Reckli, Herne (D)65