Afstemming tussenvoorschriften encomputergebruikir.H.P.J.Vereijkensecretaris CUR-VB/CIAD-voorschriften-commissie 17 'Relatie voorschriften encomputertoepassingen'InleidingUit kringen van ontwerpers en con-structeurs in de bouwkundige en civielepraktijk wordt steeds vaker vernomen dat deafstemming tussen voorschriften en com-putergebruik te wensen overlaat. Dit geldtbijvoorbeeld voor de Voorschriften BetonVB 1974, maar ook ten aanzien van anderevoorschriften ervaart men deze situatie ofzal de onvoldoende afstemming zich naarverwachting steeds sterker doen voelen.Deze confrontatie is gevolg van het toene-mende computergebruik door ontwerpersen constructeurs. Hierbij dient niet uitslui-ten te worden gedacht aan het maken vanberekeningen. In de toekomst zal de compu-ter wellicht in veel grotere mate dan tot nutoe worden ingezet bij het tekenen, hetraadplegen van gegevensbestanden en an-dere vormen van informatieverzorging encommunicatie in het bouwproces, zoals hetmaken van bestekken, materiaalstaten enbegrotingen.De aanwijzing dat de gesignaleerde geringeafstemming in de praktijk een groeiend pro-bleem dreigt te worden, was aanleiding voorCUR-VB en CIAD om een gezamenlijke com-missie, VC 17'Relatie voorschriften en com-putertoepassingen', in het leven te roepen.Opdracht was een pre-advies uit te brengenover de interactie tussen betonvoorschrif-ten en computergebruik. Dit pre-advies isinmiddels aan de besturen van CUR-VB enCIAD aangeboden.Tijdens de discussies binnen de commissiekwamen gaandeweg veel aspecten aan deorde die verweven zijn met de problematiekvan voorschriften en computergebruik. Indit artikel zal worden geprobeerd een globa-le indruk hiervan te geven.ProbleemverkenningVoorschriften komen tot stand door bunde-ling van ervaringen en worden regelmatigaangepast op grond van vernieuwing vaninzichten. Vervolgens treedt naar aanlei-ding van het werken met voorschriften in depraktijk een verdere verbetering op. Ten ge-volge van dit samenspel van krachten ont-staan voorschriften die niet altijd even con-sistent van vorm en inhoud zijn. Dit blijktechter aanvaardbaar te zijn zolang het voor-schrift 'met de hand' wordt toegepast doorconstructeurs die voldoende flexibel vangeest zijn om bepaalde niet strikt logischedenkstappen te accepteren en complexestructuren te doorzien. En juist hierin is hetspanningsveld tussen voorschriften encomputergebruik gelegen: dergelijke ei-genschappen mogen nu eenmaal (nog?)niet van computers en programmatuur wor-den verwacht!Aan de kant van computergebruik is mo-menteel in alle technische disciplines eendoorbraak waarneembaar; verscheidenheiden intensiteit nemen toe. Goedkope,krachtige microcomputers, methoden ensystemen voor computer aided design(CAD) vormen drijvende krachten.Waar nu de interactie tussen voorschriftenen computergebruik in het geding is, dientte worden overwogen dat beide gebiedennog volop in ontwikkeling zijn en voorlopigwel zullen blijven. De problematiek ligt dusin de discrepantie tussen de voorschriften inde huidige vorm en de beschikbare pro-grammeringstechnieken.Consequenties1. Voorschriftenmakers worden door velenationale en internationale ontwikkelingenop maatschappelijk en technisch gebiedvoortdurend genoodzaakt bestaande voor-schriften aan te passen. Het is een aanzien-lijke inspanning de voor computergebruiknoodzakelijke overzichtelijke structuur inde voorschriften te handhaven en wijzigin-gen consistent aan te brengen.2. De programmeur streeft ernaar program-ma's te maken die foutloos werken, door-zichtig zijn en eenvoudig zijn aan te passen.De opgelegde structuur van het voorschriftkan hier een conflict veroorzaken. Onvol-doende afstemming leidt duidelijk tot extrakosten.3. Consci?ntieuze ontwerpers en construc-teurs zullen gezien hun verantwoordelijk-heid alleen betrouwbare programma's ac-cepteren, die effici?nt, eenvoudig en duide-lijk in het gebruik zijn.4. Het bedrijfsmanagement zal zich realise-ren dat computergebruik kostenverlagenden kwaliteitsverhogend kan werken wan-neer de programmatuur niet te duur, be-trouwbaar en goed hanteerbaar is. Een ma-tige afstemming tussen voorschriften encomputergebruik zal niet stimulerend wer-ken en gezien het toenemende gebruik vanmicrocomputers, de interne kwaliteitsbe-waking bemoeilijken.5. Het hiervoor genoemde punt leidt ertoedat ook de taak van de controlerende in-stanties wordt bemoeilijkt. Verder speelthier dat vaak computerberekeningen wor-den ingediend die gemaakt zijn met onbe-kende programma's met een uiterst sum-miere programmabeschrijving en in-'en uit-voerbeschrijving.6. De gebruikers van bouwwerken onder-vinden een prijsverlagende invloed bij eengoede afstemming van voorschriften encomputergebruik.7. Internationale aansluiting en uitwissel-baarheid van voorschriften zal sterk wordenvereenvoudigd indien eenzelfde systema-tiek zou zijn doorgevoerd. Nederlandsevoorschriftenmakers kunnen hierop een be-perkte invloed uitoefenen. Deze invloed isechter zeer gering ten aanzien van de zichmondiaal ontwikkelende computersyste-men. Deze ontwikkelingen zouden er zelfstoe kunnen leiden dat de eigen voorschrif-tencultuur wordt verdrongen door effici?ntecomputersystemen die uitgaan van voor-schriften uit het land van herkomst. Bij ad-ministratieve systemen is een dergelijkeontwikkeling reeds zichtbaar.Mogelijke oplossingenMet behulp van een programmeringsdes-kundige zouden reeds enkele incidenteleongemakken in het voorschrift kunnen wor-den opgelost zoals bijvoorbeeld het wegne-men van discontinu?teiten in functies of hetopstellen van een uniforme lijst met'variabele-namen', die de voorgeschrevensymbolen representeren.Een structurele verbetering van de afstem-ming tussen voorschriften en computerge-bruik zal op de eerste plaats door de voor-schriftenmakers ter hand moeten wordengenomen. De uitgangspunten daarvoorkunnen worden afgeleid uit de onder 'con-sequenties' genoemde overwegingen.Bij de afstemming zal het niet eenvoudigzijn de meest geschikte informaticatechnie-ken te detecteren. Mogelijke resultaten zijnte verwachten van de zich ontwikkelendenormalisatie-research en de methode vanbeslissingstabellen in combinatie metinformatie- en organisatorische netwerken.Op deze technieken zal ir.W.J.Copier in hetvolgende artikel nader ingaan. Verder wordtgewezen op administratieve en bestuurlijkeinformatica-technieken die mogelijk voorvoorschriften bruikbaar zijn.De snelle ontwikkeling van informatica-technieken mag geen reden zijn de op ditmoment gewenste afstemming tussen voor-schriften en computergebruik te vertragen.Immers de besparingen die hieruit volgenzullen een veelvoud zijn van de kosten diedaarvoor gemaakt worden.Tot slot moet worden vermeld dat deze af-stemming geen eenmalige zaak zal zijn.Want evenals er de bereidheid bestaat devoorschriften op grond van nieuwe techni-sche inzichten stelselmatig te herzien, zalmen er ook rekening mee moeten houdendat afstemming op computergebruik in detoekomst voortdurend bijstelling zal verei-sen naarmate doelmatiger informatica-technieken beschikbaar komen.Cement XXXV (1983) nr. 10 669