Simon Wijte1200946interviewinterviewSimon WijteGedreven, betrokken bij betonSimon Wijte 12009Omdat Wijte net als zijn vader schade-expert bij een expertisebureau wil worden, gaat hij na de HAVO naar de HTS inAlkmaar. Daar raakt hij geboeid door het gedrag vanconstructies en vakken als beton, mechanica, staal en grond-mechanica. "In Alkmaar was er alleen maar een opleiding inde Civiele techniek. Mijn vader was oorspronkelijk aannemeren ik had daardoor meer een bouwkundige achtergrond. Ikheb daarom de differentiatie civiele bouwkunde gedaan:constructies in de bouw."EindhovenDe studie verloopt redelijk voorspoedig, zodat hij in 1984, 21jaar oud, zijn diploma op zak heeft. "Het was laagconjunctuur;heel veel generatiegenoten zijn toen vanuit de civiele techniekin de IT beland. Omdat ik constructies leuk vond, ben ik megaan ori?nteren op een universitaire vervolgstudie."Allereerst neemt hij een kijkje in Delft bij Civiele techniek."Daar zou ik echter opnieuw vakken als waterbouwkunde engezondheidstechniek krijgen, terwijl ik mij vooral verder inbouwkundige constructies wilde verdiepen." Een studiebegelei-der adviseert hem ook in Eindhoven te gaan kijken, omdat daartevens aandacht is voor vakken als architectuur en steden-bouwkunde. Dit spreekt hem wel aan, zodat hij uiteindelijk inBrabant belandt.In Eindhoven zwaaien in die tijd de hoogleraren Scherpbier,Rutte, Stark, De Sitter, Van der Vlugt en ? in zijn laatsteperiode ? Kamerling de scepter. "Ik heb er een leuke tijdgehad. Niet alleen was de vakgroep Constructief Ontwerpenvrij klein, ook waren de lijnen zeer kort; de hoogleraren warenheel goed benaderbaar. Zo raakte ik, hoewel ik niet bij hemafstudeerde, geregeld met professor Scherpbier over allerleionderwerpen aan de praat. Omdat hij steevast vanuit Deventereen nacht in Eindhoven bleef slapen, werkte hij vaak ook 'savonds nog. We praatten dan niet alleen over constructies,maar ook over bijvoorbeeld allerlei maatschappelijke zaken."Wijte studeert ten slotte in 1989 af bij de hoogleraren Stark enDe Sitter, op het onderwerp staal-betonconstructies.HagemanAan het eind van de studie twijfelt hij nog even of hij geenonderzoeker wil worden. Maar net op dat moment belt Peterde Jong, toenmalig directeur van Adviesbureau Hageman, naeen tip van professor De Sitter, of hij langs wil komen vooreen gesprek. Zo treedt hij bij Hageman in dienst. Daar is zijneerste klus een voor hem bekend schadegeval, een dakinstor-ting in Edam. "Mijn vader had dit geval als schade-expertbehandeld en ik had, voordat ik bij Hageman begon, voorhem al de constructie beoordeeld om de oorzaak te zoeken.Bij de beoordeling van schades proberen we bij Hageman, opbasis van de beschikbare gegevens bij elk geval een zo objec-tief mogelijk oordeel te vormen, ongeacht of dat op kortetermijn gunstig of ongunstig voor de opdrachtgever is. Wijzijn van mening dat dit, op lange termijn de belangen van deopdrachtgever het beste dient."ir. Simon Wijte is secretaris van CUR-voorschriftencommissie 20,de commissie die verantwoordelijk is voor de constructieve beton-voorschriften, samengevat in de VBC. Bij de komende implemen-tatie van de Eurocode 2 heeft VC20 een belangrijke co?rdinerenderol. In het dagelijkse leven vormt Wijte samen met professor DickHordijk de directie van Adviesbureau Hageman, een bureau datzich begeeft op het werkterrein van construeren tot en met onder-zoek. Een flink deel van zijn tijd besteedt Wijte aan het analyserenvan constructieve schades, zoals aan tandconstructies. De inte-resse hiervoor lijkt genetisch bepaald.CVNaam ir. Simon WijteLeeftijd 45Opleiding HTS Alkmaar, Civieletechniek, TU Eindhoven, BouwkundeWerkgevers Adviesbureau ir. J.G.Hageman B.V.48 Simon Wijte12009interviewWe hebben een vrij groot archief en er loopt heel veel ervaringbij ons rond: ons personeel heeft vaak een lang dienstverband.Er is een tijd geweest dat zes van mijn acht collega's langer dan25 jaar bij Hageman werkten. De keerzijde hiervan was dat weeen moment hebben gehad dat we binnen vrij korte tijd vanveel ervaren mensen afscheid moesten nemen. Gelukkig kwamer toen met de komst van Dick Hordijk weer een stuk kennisen ervaring in het bureau."Het bureau kent een platte organisatie, waar iedereen ophetzelfde niveau werkt. Een duidelijk carri?repad is er niet enin principe is elke werknemer multi-inzetbaar. "Bij ons werkenmensen die constructies leuk vinden en zich daarin ook langerwillen verdiepen; niet zozeer mensen die zeggen: ik wil wel eenpaar jaar rekenen, maar daarna bijvoorbeeld projectleiderworden. Je bent bij ons met constructies en constructief gedragbezig tot je met pensioen gaat. Zodra iemand het idee heeft: ikwil voor mijn carri?re na verloop van tijd weer een volgendestap maken, dan heeft hij bij ons geen uitdaging. Bij ons ligt deuitdaging in het doen van allerlei leuke ? en minder leuke ?constructieve klussen. We hebben geen grote, maar wel interes-sante projecten. Wij zijn altijd vakinhoudelijk, constructief meteen probleem bezig. Dat is ook een van de redenen dat wij nietzo nodig willen groeien. We hebben mensen nodig die heelgoed zelfstandig aan een probleem kunnen werken. En als je demening van een collega over jouw probleem wilt horen, dan gaje gewoon naar hem toe."Constructieve creativiteit"Ik ben wel constructeur ? dat stond ook heel lang op mijn visi-tekaartje ? maar geen constructief ontwerper. Zowel technisch-inhoudelijk ? welke constructie past het best bij een project? ?als procesmatig heb ik daar te weinig ervaring mee. Maar zodraer in een project iets constructief lastigs zit, dan trekt mij dataan." Marktpartijen als projectmanagers en architecten typereneen dergelijke constructeur als niet-creatief. "Omdat onzeprojecten helemaal zijn ingekaderd, zou je kunnen zeggen datwij als constructeur helemaal niet creatief hoeven te zijn. Ikbestrijd dat echter. Onze creativiteit zit in het verzinnen vanalternatieven. Dat kan een alternatieve constructie zijn, maarook de alternatieve manier waarop je de constructie gaatbeschouwen. De bekende uitspraak luidt toch: als die betoncon-Ballast NedamNa enkele maanden al wordt hij gedetacheerd naar BallastNedam. Onder leiding van Gerard Bakker en Jan Voorripswerkt hij in een team van relatief jonge constructeurs aan eengroot defensieproject dat op verschillende plaatsen in Saoe-die-Arabi? zal worden gerealiseerd. Aanvankelijk is dit vooreen maand, maar uiteindelijk werkt hij ruim twee jaar inAmstelveen bij Ballast Nedam Engineering en aansluitendnog enkele maanden op locatie in Saoedie-Arabi?. "Het waseen zeer leerzame periode, vanwege allerlei zaken waarmeeik bij Hageman juist niet te maken had. Bij Hageman doenwe dat soort grote projecten nooit en wij werken ook nooitmet zulke grote projectteams. Het heeft me dus wel verrijkt!Ik zag de verschillen tussen een grote en een kleine organisa-tie, tussen een groot en een klein project. We rekenden metheel bijzondere belastingen, bijvoorbeeld explosiebelastin-gen, veel in de plastische fase; de vervormingscapaciteit wasbelangrijk. Het was nogal afwijkend van het gebruikelijkeconstructiewerk."Met veel waardering denkt hij terug aan Gerard Bakker. "Hijgaf ons de ruimte om fouten te maken. Hij zei dan: `Dit is nietgoed gegaan; dat doen we gewoon nog een keer over'. Daaromhad ik aan het eind ook wel het gevoel: ik weet nu eindelijk hoehet moet, dat wil ik n?g wel een keer laten zien!"Toch twijfelt hij er aan het eind van zijn detacheringsperiodeniet over om terug naar Hageman te gaan. "Ik ken mezelf goedgenoeg om te weten dat ik liever in een kleine organisatie werk.Als ik bijvoorbeeld een nieuwe pc nodig heb, dan staat hij erook morgen; dat kan ik zelf regelen, ik hoef geen formulier in tevullen. Als Ballast Nedam weer met een project was gekomen,dan was ik overigens wel weer zo ingestapt, maar met in hetachterhoofd natuurlijk de zekerheid dat ik altijd weer terug konnaar Hageman."Platte organisatieAdviesbureau Hageman bestaat sinds 1960 en straalt gezag uitin de markt. Die positie is verdiend door de zorgvuldigheidwaarmee wordt gewerkt. "We werken vaak alleen aan eenproject, maar ons werk wordt altijd door een collega gecontro-leerd. Deze werkwijze hanteerden we al voordat bij ons hetISO-systeem werd ge?ntroduceerd. Bovendien doen we heelveel schadegevallen, en door schade en schande word je wijs."Voorschriften komen te ver vande praktijk te staan."4912009Simon Wijte1 Gedeeltelijke dakinstorting doorwateraccumulatie2 Experimenteel onderzoek naar hetgedrag van de nokconstructie PatioSevilla Maastricht, i.s.m. met TU/estructie eens kon weten hoe hij is uitgerekend!? Het is juist hetverzinnen van een methodiek, de schematisering, het bepalenvan de krachtsverdeling, het zo goed mogelijk voorspellen vanhet daadwerkelijke gedrag. Maar let wel: het is nooit de werke-lijkheid, ook al heb je de meest uitgebreide eindige-elementen-methode. Dat blijft een model, gebaseerd op aannames."CommissiesNaast schade-expertise kent Adviesbureau Hageman ook eenlange traditie in het voorschriftenwerk. In de begintijd vanWijtes dienstverband bij het bureau wordt er druk geschrevenaan de VBC. De eerste groene versies zijn net uit of beschik-baar en ook Wijte maakt allerlei vergelijkende berekeningentussen VB74/84 en VBC.Als hij terugkeert van Ballast Nedam, mag hij zich verdiepen insteenconstructies. "Onze deskundige voor dit soort construc-ties, Anton Beuker, ging met pensioen. Er liepen bij de CURtoen in samenwerking met de Stichting Stapelbouw vijf onder-zoekstrajecten. We hebben onder meer een aantal Aanbevelin-gen opgesteld, zoals voor gevels en over stabiliteit." Wijte is ookbetrokken bij het onderzoek naar schades als gevolg van dewateraccumulatie op platte daken. "Als commissie wilden wijvooral proberen de praktijk zover te krijgen dat er meeraandacht voor de oorzaken kwam."Geleidelijk komt hij steviger in het normeringswerk terecht. AlsPeter de Jong afscheid van het bureau neemt, wordt Wijte zijnopvolger in CUR-voorschriftencommissie 20. Ballotage is nietnodig; zijn Hageman-afkomst is voldoende aanbeveling.Inmiddels zit hij in de TGB-commissies Steen, Beton enBasiseisen & Belastingen en is hij betrokken bij de aanstaandeintroductie van de Eurocodes. "Commissie- en normerings-werk is lang niet altijd boeiend. Vaak worden er compromissengesloten tussen verschillende inzichten, en zeker in Europa zijndit soms heel banale compromissen. Ik vind het vervolgens weleen uitdaging een toegankelijk document te produceren,hoewel we daar vaak niet voldoende in slagen,. Een voorschriftis een stuk gereedschap dat een constructeur moet helpen bijhet ontwerpen. Een voorschrift moet toegankelijk zijn. Als jede voorschriften uit 1972, 1990 en nu (Eurocode) op een rijtjezet, dan neemt de omvang zodanig toe, dat je je moet afvragenof constructeurs nog in staat zijn datgene wat in de voorschrif-ten staat, enigszins te beheersen. Het is veel te complex. Daarzit ik overigens wel zelf bij! Ik kan alleen proberen te remmenen te sturen. Wat je ziet is ? met alle respect voor de weten-schap ? dat voorschriften t? wetenschappelijk worden en te vervan de praktijk komen te staan. De kunst is juist om een aantalvereenvoudigingen aan te brengen, zodat het gemakkelijker ingebruik is en de afwijking die ontstaat van wat wetenschappe-lijk zogenaamd juist is, acceptabel is: het is economisch en ookniet onveilig. Het is leuk daarvoor af en toe de goede keuzes tekunnen maken. Iets simpels overhouden en toch nog de fysi-sche achtergrond erin kunnen herkennen, daar gaat het om."Bouwfouten"Ik heb het idee dat de constructeurs goed weten wat er in dehuidige voorschriften staat, zeker op het gebied van hun eigenspecialisaties. We hebben nu echter met elkaar weer een nieuweslag te gaan! Als ik naar de omvang van de nieuwe voorschrif-ten kijk, dan nodigt dat niet meer uit. Kijk naar het aantal delenen pagina's van Eurocode 1 en vergelijk dat met NEN 6702 enmet de oorspronkelijke Eurocode uit 1990: dat dreigt niet goedte gaan. Ik probeer in de voorschriftencommissie de normterug te koppelen naar het aspect veiligheid. Bij Hageman kunje dat, op basis van die schadegevallen die we behandelen,keurig leren: een constructie stort zelden of nooit in omdat heteffect van de belasting hoger was dan waarmee we haddengerekend of wat is voorgeschreven, of dat het effect dat wekenden op de constructie toevallig minder was dan waarop je1250 Simon Wijte120093 4interviewmet het constructief gedrag. We produceren nu hele stapelspapier met uitvoer, van raamwerken en eindige-elementenpro-gramma's, terwijl voor de essentie vaak tien bladzijdenvoldoende zouden zijn geweest."AansprakelijkheidOok al moeten we accepteren dat er fouten worden gemaakt,een fout mag niet tot ongelukken en grote financi?le gevolgenleiden. "De opdrachtgever doet er daarom goed aan na te gaanwat zijn positie is, als een aannemer of een constructeur eenfout maakt. Misschien moet hij meer geld uitgeven aan hetbeoordelen van de kwaliteit van de uitvoering. Het constructiefontwerp wordt in het totaalplaatje nog altijd ondergewaar-deerd. Het gevolg is dat de constructeur in zijn proces onderdruk wordt gezet; zijn gering aantal te besteden uren komt dekwaliteit niet ten goede."Bouwtoezicht biedt volgens Wijte onvoldoende garanties."Vroeger moest je wachten met storten totdat de ambtenaarvan Bouwtoezicht zei dat het goed was. Dat was een mooieservice van de overheid. Maar de overheid is feitelijk nietverantwoordelijk voor het waarborgen van het door particulie-ren ge?nvesteerde kapitaal. De overheid is er voor het verzeke-ren van de publieke veiligheid. Dat kun je niet tot op detail-niveau blijven doen. Wellicht moeten we wel een heel kleinbeetje naar een ander systeem, zoals verzekerde garantie. Bouwmet een aansprakelijkheids- of risicoafdekking, waardoor ernog eens gekeken wordt naar het ontwerp en de uitvoering."Bos en Lommer was al met al een hard leermoment. Kortdaarna vertelden constructeurs hoopvol dat ze weer werdenuitgenodigd om wapening te controleren. Dat begint echteralweer enigszins te slijten. Het geheugen is maar kort.OnderwijsGedurende enkele jaren geeft Wijte bij de afdeling Civiele tech-niek van de Hogeschool `s-Hertogenbosch in het vierde jaar hetcollege Beton. Daar merkt hij dat het onderwijs inmiddelsdanig is veranderd, en dat maakt hem sceptisch. "Er zijn nogmaar weinig contacturen, het is allemaal zelfstudie en project-onderwijs. Het leidt ertoe dat studenten de constructievezou moeten rekenen. Schade ontstaat omdat mensen foutenmaken. Dat is zo in het ontwerp, dat is zo in de uitvoering. Hetis gewoon een gegeven dat mensen fouten maken. Waar wenaar moeten streven is dat we door elkaar te controleren probe-ren te voorkomen dat fouten tot ongewenste gevolgen leiden.Dat gaat de laatste tijd steeds minder, ondanks, of misschienwel dankzij ISO 9000. Dat is omdat er een parafenprocedure inwerking is gesteld, die de schijn wekt dat er wordt gecontro-leerd, terwijl dat feitelijk vaak niet zo is."Wijte analyseerde onder meer de schade bij Bos en Lommer."Op relatief veel plaatsen was de wapening niet volgens teke-ning aangebracht. Hoe is dat mogelijk?! Wie heeft er na hetvlechten en voor het storten gekeken of het in orde was? Datkom je in meer facetten tegen: in het ontwerp, in allerlei typenconstructies ? beton, staal, je ziet in de praktijk verbindingendie volledig afwijken van het ontwerp ? maar ook in berekenin-gen: mensen hebben een bepaald schema gemaakt, maar deconsequenties van het schema niet gevolgd."Constructeurs moeten volgens Wijte erkennen dat ze foutenmaken, en zich daar vervolgens tegen indekken. "Dat doe jedoor je te laten controleren. Die ander hoeft niet alles te gaannarekenen, maar moet op basis van zijn eigen ervaring steek-proeven nemen en kijken of bijvoorbeeld verhoudingenkloppen. En, als ik dan een stap terug doe naar de voorschrif-ten: dat inzicht wordt straks moeilijker. Constructeurs bereke-nen niet meer de respons van een constructie bij een belasting-geval. Ze bieden een aantal belastinggevallen aan, de combina-tie wordt gegenereerd en je ziet alleen nog maar de omhul-lende. Maar het inzicht naar de oorzaak van die krachten wordtminder. Ik heb wel eens gezegd: de veiligheid is omgekeerdevenredig met het aantal te beschouwen belastingcombinaties.Beperk dat tot ??n of twee essenti?le, dan blijf je feeling houden"De parafenprocedurewekt de schijn dat erwordt gecontroleerd."51Simon Wijte53 Destructief onderzoek naar wapening inconstructie Bos en Lommerplein te Amsterdam4 Bezweken betonnen nok bij een bedrijfspandte Genemuiden5 Nieuwbouw bloembollendistributiecentrumte Lisserbroektandconstructies: daar zitten uren, dagen in. Niet alleen vanmij maar ook van andere leden van de commissie en natuur-lijk van Cees Kleinman. Ik heb dat er wel voor over, daar benik nieuwsgierig genoeg voor. En als commissie hebben we ookeen stuk verantwoordelijkheid."Met zijn 45 jaar heeft Simon Wijte nog het idee dat hij paskomt kijken. "Ik denk nog steeds dat ik nog jong ben en veelmoet leren. Heel vaak kom ik ook nog altijd als jongste binnenin een groep. Dan begin ik eerst rustig af te tasten wat mijn rolkan zijn. Maar ja, ik ben vaak gedreven en betrokken enprobeer mijn mening wel uit te dragen." Henk Wapperomvakken naar mijn mening minder beheersen dan vroeger.Misschien is het spectrum dat ze beheersen groter geworden,maar toch... En ik hoor die geluiden op de universiteiten ook."Ligt het aan bezuinigingen, minder begeleiding? "We moeten inelk geval de kwaliteit van het onderwijs goed in de gaten blijvenhouden; niet alleen door aanvullende cursussen te verzorgen,maar ook door aan de basis te schaven. Studenten moeten weliets leren voordat ze in de praktijk komen. Gelukkig zijn er ookal tegengeluiden vanuit het onderwijs zelf waarneembaar.""Niet alleen de scholing van constructeurs overigens is belang-rijk, maar ook van de mensen op de steiger die een fout maken.Ook zij moeten enigszins begrijpen waarmee ze bezig zijn. Diewapening moet er gewoon op de aangegeven manier in! Zijmoeten beseffen dat er brokken komen als ze er maar de helftin leggen."TandconstructiesBehalve de naderende implementatie van de Eurocodes wordter ook naar VC20 gekeken in het kader van de discussiesrondom tandconstructies. "Belangrijk daarbij is dat we alsbetrokkenen in staat zijn ??n mening over het voetlicht tekrijgen. Enerzijds moeten we wijzen op de kritische details.Anderzijds moeten we ook niet een zodanige paniek cre?ren,dat opeens allerlei bestaande panden moeten worden nagelo-pen en versterkt. Ik ben er vooralsnog niet van overtuigd datdat op grote schaal nodig is. Betonconstructies wijken daarin afvan de problematiek rondom platte daken. Bij wateraccumula-tie hadden we het over twintig schadegevallen per jaar! En bijbetonconstructies weten we van de afgelopen jaren van slechtsenkele bezweken constructies; meestal bleef het beperkt totschade. Bij tandconstructies beperkt de schade zich nagenoegaltijd tot overmatige scheurvorming. Dat niet overal bij nieuw-bouw de voorgeschreven veiligheid wordt gehaald, klopt wel.Maar of het echt onveilig is? Wel vind ik de VBC die er nu ligt,met de laatste wijzigingen, zodanig voldoende duidelijk, dat jeeen tandconstructie goed moet kunnen uitrekenen.""Voorschriftenwerk is eigenlijk een beetje liefdewerk, oudpapier. Ik krijg van de CUR een kleine vergoeding voor hetsecretariaatwerk van VC20, hoofdzakelijk voor het notulerenen af en toe vragen beantwoorden van gebruikers. Maar die"Vroeger moest je wachtenmet storten totdat deambtenaar van Bouwtoezichtzei dat het goed was."