foto 1. het laden van een schip met cement in bulkZelden is de nood aan papieren zakken in Nederlandzo sprekend geweest als in de laatste jaren. Meerdereomstandigheden hebben deze moeilijkheid in de handgewerkt, waarvan in het bijzonder de beperkte be-schikbare deviezen en de grote vraag naar natron-cellulose voor andere doeleinden moeten worden ge-noemd.Dit tekort aan en de hierdoor belangrijk opgelopenprijs voor natronpapieren zakken leidden er toe, datgezocht werd naar de mogelijkheid om cement onver-pakt af te leveren. Gezien de ervaringen in het buiten-land kunnen deze pogingen ongetwijfeld als geslaagdworden beschouwd. Zelfs in Amerika, waar het devie-zenprobleem toch een minder overheersende plaatsinneemt dan in Nederland, wordt thans reeds meerdan 40% van het cement in bulk geleverd.Van welke betekenis deze kwestie voor Nederland is,moge blijken uit het feit, dat voor de huidige afleve-ringen van cement in Nederland van rond 1 500 000 tonper jaar nodig zijn 30 millioen papieren zakken. Be-rekend op de thans geldende prijs voor papierenzakken van 8,-- per 20 zakken, vertegenwoordigendeze zakken een bedrag van niet minder dan 12 mil-lioen gulden, hetwelk jaarlijks aan de verpakking vancement wordt besteed en waarmede dus de prijs vanhet cement wordt verhoogd.De met levering in bulk te bereiken besparing isechter veel belangrijker in verband met de beperkingvan het arbeidsloon.In het bijzonder geldt dit voor de ontvanger van hetcement, die de ladingen cement in zakken met dehand of met de kraan moet lossen. De Befaro teRotterdam, welke het benodigde cement reeds sedertgeruime tijd in bulk ontvangt, heeft berekend, dat delossing van cement in zakken door middel van eenelectrische draaikraan 42 man-uren per 100 tonvergt, terwijl de lossing door de thans bij haar ingebruik zijnde pompinstallatie voor dezelfde hoe-veelheid slechts 4 man-uren vergt (zie Cement, nr.13-14, 1950, blz. 276). Deze zeer belangrijke besparingop de lossingskosten is uiteraard nog groter, indiende mechanische lossing van cement in bulk wordtvergeleken met lossing van cement in zakken metde hand.Zelfs bij een lagere prijs voor de papieren zakkenis de door de bulklevering te bereiken besparing opde kosten der verpakking en lossing van zoveel be-tekenis, dat -- zoals in het verleden zo dikwijls is ge-schiedt -- deze door de nood geschapen oplossingzonder twijfel een blijvend karakter zal dragen, zodatook in de toekomst levering in bulk tot de normaleleveringswijze zal behoren.Cement 3 (1951) Nr 9-10Uiteraard vergt het laden, het vervoer en de lossingvan bulkcement technische voorzieningen, welkedoor de inmiddels opgedane ervaringen reeds eenzodanige perfectie en vereenvoudiging hebben be-reikt, dat ook met een minder kostbare installatiede ontvangst en opslag van los gestort cement moge-lijk is.Hoe deze inrichting zal moeten zijn, hangt uiteraardaf van de plaatselijke omstandigheden.Voor het merendeel der cementfabrieken levert hetladen van bulkcement geen bezwaren meer op, daardeze er niettegenstaande de hieraan voor de fabriekverbonden hogere kosten, meer en meer toe overgaanzich hiervoor in te richten (zie Cement nr. 5-6, 1949,blz. 105). Daaraan is het dan ook o.m. toe te schrijven,dat de levering van cement in bulk niet alleen inAmerika, doch ook in Belgi?, Engeland, Duitsland,ja zelfs in Zweden, het land van de cellulose en dusvan het verpakkingspapier, en in India, waar demeeste jute vandaan komt, gestadig toeneemt.foto 2. het laden van bulkcement in het schipbij de Enci te Maastricht173 foto 4. het lossen van bulkcementmet open grijper uit het schip foto 6. Het vooraanzicht van Fuller-Kinyon-lossertoont de voedingsschijf naar de pompschroef. foto 3. meetinstallatie voor bulkcementbij de Enci te MaastrichtDe aflevering van cement in zakken geschiedt perschip, per spoor, en voorts in zeer beperkte mateper vrachtwagen.Deze leveringsmogelijkheden blijven eveneens vantoepassing voor cement in bulk, met dien verstande,dat de transportmiddelen daarvoor moeten zijn in-gericht.De verpakking in zakken heeft ongetwijfeld haarvoordelen, waarvan met name genoemd moetenworden:1) de hanteerbaarheid,2) het nauwkeurige gewicht,3) de gemakkelijke dosering op het werk,4) het geringe materiaalver lies,5) enige bescherming tegen weersinvloeden.Het hangt van de aard van het bedrijf van de ont-vanger af, of deze voordelen verbonden aan delevering in zakken zonder bezwaar kunnen wordenprijs gegeven.Vooralsnog is het voor de handelaar in cement nietmogelijk het cement in bulk te betrekken, aangeziendeze het cement weer moet doorverkopen en ditpractisch alleen doenlijk is, indien het cement hemin zakken verpakt is geleverd, zodat hij vanuit zijnmagazijn per zak kan afleveren.Blijven dus over voor het afnemen in bulk, de ver-bruikers van cement, t.w. de fabrikanten van beton-waren en de aannemers van betonwerken.De voornaamste punten voor de ontvanger vancement in bulk zijn:1) de lossing,2) de opslag,3) het interne transport.Voor de lossing van bulkcement uit het schip kangebruik worden gemaakt van:1) een kraan met open of gesloten grijper (foto 4),2) een pompinstallatie (foto 5).Laatstgenoemde methode is uiteraard door de aan-schaf van de pomp met bijbehorende installaties dekostbaarste; zij biedt tegenover de lossing met dekraan het voordeel, dat ook bij regenweer kan wor-den gelost en dat de pompinstallatie eveneens kanworden gebruikt om het cement naar de mengplaatste vervoeren.Hier te lande zijn op het ogenblik bekend de Fuller-pomp (foto 6) en de M?llerpomp (foto 7). Het principe,waarnaar deze pompen werken, is voor beide vrij-wel gelijk. Het cement wordt n.l. in gesloten leidin-gen door middel van samengeperste lucht verplaatst.Wordt cement met lucht vermengd, dan gedraagthet zich als een vloeistof, het ,,stroomt" als water,foto 5. rijdbare Fullerpomp in schipmet bedieningsman op het dekCement 3 (1951) Nr 9-10174welke eigenschap voor deze transportwijze zeergunstig is.Bij het lossen bevindt de pomp zich in het schip endoor middel van een teleschakelaar kan de pompvanuit een vast punt in elke gewenste richting wor-den gedirigeerd (tek. 8).Vanuit de centrale opslagplaats kan het cement ver-volgens hetzij eveneens door middel van de pompdan wel door een ander mechanisch transportmiddel(worm of band) naar de dagsilo worden overge-bracht. Onder aan deze dagsilo bevindt zich eenaftapkraan met meet- of weeginrichting, waardoorhet cement in de gewenste hoeveelheid wordt afge-tapt (tek. 9). Wordt de betonmortel op een centraleplaats gemengd, dan zal de betonmolen zich vlak bijde dagsilo bevinden, zodat verder transport practischoverbodig wordt.Wordt het cement met de kraan gelost, rechtstreeksof door middel van een trechterreservoir in de op-slagplaats, dan zijn de lossingskosten uiteraard zeergering, indien althans reeds over een kraan voor delossing van het zand en grind wordt beschikt.De centrale menginrichting kan eventueel direct bijde centrale opslagplaats zijn opgesteld, zodat trans-port naar een dagsilo niet nodig is. Het cement wordtdan b.v. per kruiwagen afgemeten (foto 11). Op dezewijze is de afname van bulkcement op uiterst een-voudige wijze mogelijk.De opslagplaats voor een betonwarenfabriek van enigeomvang zal moeten bestaan uit een cementloods, vanwaaruit het cement mechanisch of pneumatisch naareen of meer dagsilo's wordt getransporteerd, dan welgebruik wordt gemaakt van enige silo's van grotereomvang, waardoor op eenvoudige wijze een gescheidenopslag van meerdere cementsoorten mogelijk wordt.Deze silo's worden aan de bovenzijde gevuld; aan deonderzijde bevindt zich de aftapinrichting met meet-apparatuur (tek. 10).Deze silo's kunnen zowel in beton als in staal in elkegewenste afmeting worden gemaakt. De grootte enhet aantal silo's is uiteraard afhankelijk van de om-vang van het bedrijf.De aannemer, die een werk heeft uit te voeren, waareen hoeveelheid cement van enige betekenis voormoet worden verwerkt, kan eveneens door op hetwerk een of meer silo's te plaatsen, het cement inbulk ontvangen en daarmede de kosten van de zak-ken sparen. De ligging van het werk, al dan niet aanhet water of met spoor-aansluiting, speelt hierbijuiteraard een belangrijke rol en hiermede komen weaan het vraagstuk van het transport.Het transport van cement in bulk kan op drie ver-schillende wijzen geschieden.foto 7. rijdbare M?llerpomp voor het ledigen van silo's metvlakke bodem, voor wagons, schepen, enz.tek. 9. schema van een installatie voor het lossen vanbulkcement uit het schip met rijdbare cementpomp,opslag in een cementloods en transport op dezelfdewijze naar de dagsilo's van een betonmortelfabriektek. 10. schema van een installatie voor het lossen van bulk-cement uit het schip met grijper, opslag in silo'sen transport met vaste cementpomp naar dagsilo'sbij de mengers in een betonwarenfabriektek. 8. teleschakelaarvoor het manoeuvreren met de cementpompCement 3 (1951) Nr 9-10 175foto 11. dosering uit silo met kruiwagenop een bouwwerktoto 12. Zwitserse containers op platte spoorwagensfoto 14. Franse container van 4 tonPer schip is het vervoer van los gestort cement be-trekkelijk eenvoudig omdat, mits het schip behoorlijkdroog is, van een gewoon schip gebruik kan wordengemaakt (foto 1).Het is echter noodzakelijk schepen, indien zij uit-sluitend voor het vervoer van buik-cement varen,daarvoor speciaal in te richten door het ruim metstalen platen te bekleden.Bij spoorlevering moet gebruik worden gemaakt vanspeciale containers, welke aan de fabriek aan debovenzijde worden gevuld en aan de onderzijde bijde verbruiker worden afgetapt. Deze containers zijnin het buitenland reeds in verschillende uitvoeringenin gebruik (zie foto 12 en 14).Ook de Nederlandsche Spoorwegen hebben voor hetvervoer van cement in bulk een container ontworpen,waarmede thans proeven worden genomen. Deze con-tainers hebben een inhoud van 5? ton; er wordendrie op een platte spoorwagon geplaatst.WegvervoerDeze leveringswij ze van bulkcement wordt in hetbuitenland reeds op ruimere schaal toegepast. Dedaarbij gebruikte containers zijn in verschillendeuitvoeringen ontworpen, doch zij komen vrijwel alleop hetzelfde principe neer, dat de vulling aan debovenzijde geschiedt, terwijl aan de onderzijde wordtafgetapt.In Zwitserland heeft men hiervoor een speciaal sys-teem ontworpen, dat blijkbaar zeer goed voldoet enook reeds in Itali? en Portugal wordt toegepast. Vol-gens dit systeem werd reeds bijna 2 millioen toncement in genoemde landen vervoerd, welke warenbestemd voor de uitvoering van grote werken, diezich voor de ontvangst van cement in bulk haddeningericht (foto 13).Foto 15 en 16 geven containers weer van de N.S.Vastgesteld kan worden, dat het vervoer en de opslagvan cement in bulk practisch is opgelost; slechts dientvoor elk geval afzonderlijk te worden nagegaan, welksysteem de technisch juiste oplossing biedt.foto 13. zelfde containers voor wegverkeerfoto 15. het ledigen van de containers in een silo en hetvullen van de laadbak van een betonmolen uitde silofoto 16. het lossen van de N.S.-containers van de trailer
Reacties